Wybory parlamentarne w Australii

Australia Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Australii Ustrój polityczny Ustrój polityczny Australii Konstytucja Konstytucja Australii Monarcha Monarcha Elżbieta II Gubernator generalny Peter Cosgrove Władza ustawodawcza Parlament Izba Reprezentantów Senat Władza wykonawcza Premier Malcolm Turnbull Gabinet Gabinet Malcolma Turnbulla Lider opozycji Bill Shorten Władza sądownicza Wymiar sprawiedliwości Sąd Najwyższy Kontrola państwowa Kontrola państwowa Finanse Bank Rezerwy Australii Samorząd terytorialny Podział administracyjny Australii Samorząd Terytorialny Partie polityczne Partie polityczne Koalicja (Narodowa Partia Australii • Liberalna Partia Australii) Australijska Partia Pracy Australijscy Zieloni Wybory Wybory parlamentarne: 2016 Referenda: 1999 Polityka zagraniczna Polityka zagraniczna Departament Spraw Zagranicznych i Handlu Australii minister: Julie Bishop Wikiprojekt Polityka

Wybory parlamentarne w Australii odbywają się nie rzadziej niż raz na trzy lata i służą wyborowi członków Parlamentu Australii. Oprócz wyborów na szczeblu federalnym, w każdym z sześciu stanów Australii, a także w dwóch samorządnych terytoriach, zupełnie niezależnie i z reguły w innych terminach odbywają się wybory do parlamentu stanowego lub terytorialnego.

Ordynacja wyborcza

Kadencyjność izb parlamentu

Izba Reprezentantów Australii liczy 150 członków wybieranych na trzyletnią kadencję, która może być skrócona przez gubernatora generalnego na wniosek premiera^[1]. W czasie każdych wyborów odnawiany jest cały skład Izby. Senat Australii liczy 76 członków wybieranych na sześcioletnią kadencję^[1], przy czym przy okazji każdych wyborów do Izby Reprezentantów odnawiana jest połowa składu Senatu, chyba że kadencja Izby skrócona została o więcej niż rok, wówczas wybory do Izby i do Senatu przeprowadza się w osobnych terminach. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wybory zarządzane są w trybie tzw. podwójnego rozwiązania (double dissolution), co może nastąpić, gdy Senat dwukrotnie odrzuci ustawę uchwaloną przez Izbę lub gdy Izba dwukrotnie odrzuci senackie poprawki do uchwalonej przez siebie ustawy. Gubernator generalny, działając na wniosek premiera, ma wówczas możliwość całkowitego rozwiązania parlamentu i rozpisania wyborów mających wyłonić na nowo zarówno cały skład Izby, jak i cały skład Senatu^[2]. Podwójne rozwiązanie nie może nastąpić później niż na pół roku przed konstytucyjnym końcem kadencji Izby.

Kadencja członków Izby Reprezentantów rozpoczyna się z chwilą rozpoczęcia pierwszego po wyborach posiedzenia tego organu. Z kolei kadencja senatorów rozpoczyna się zawsze 1 lipca, niezależnie od daty ostatnich wyborów^[1]. Oznacza to, iż senatorowie wybrani np. w sierpniu obejmują swój urząd dopiero w lipcu kolejnego roku. Jest to konsekwencją zmian w konstytucji przegłosowanych w referendum w 1906 roku.

Sposób przeliczania głosów na mandaty

W wyborach do Izby Reprezentantów stosuje się jednomandatowe okręgi wyborcze i ordynację preferencyjną, w ramach której wyborca numeruje kandydatów na karcie do głosowania, cyfrę 1 stawiając przy najbardziej preferowanym przez siebie kandydacie, cyfrę 2 przy kandydacie drugiego wyboru itd. Jeżeli po przeliczeniu wyłącznie "pierwszych głosów" (tylko głosów oddanych przy pomocy cyfry 1) żaden z kandydatów w okręgu nie uzyska bezwzględnej większości, wówczas dodaje się wskazania dokonane za pomocą cyfry 2, potem cyfry 3 itd. aż do momentu uzyskania przez kogoś bezwzględnej większości^[2]. W wyborach do Senatu stosuje się ordynację proporcjonalną i wielomandatowe okręgi wyborcze, obejmujące cały stan lub terytorium^[2], ale o podziale mandatów między kandydatów decyduje, w swej idei bliska ordynacji preferencyjnej, metoda pojedynczego głosu przechodniego.

Czynne i bierne prawo wyborcze

Czynne prawo wyborcze posiada każdy obywatel Australii, który spełnia następujące warunki^[2]:

• ma ukończone 18 lat
• stale zamieszkuje na terytorium Australii (a tym samym jest obywatelem jednego ze stanów lub terytoriów)
• nie odbywa kary pozbawienia wolności lub kary pozbawienia praw publicznych

Bierne prawo wyborcze posiada każdy obywatel Australii, który spełnia następujące warunki^[2]:

• ma ukończone 21 lat
• posiada czynne prawo wyborcze do Izby Reprezentantów
• stale zamieszkuje na terytorium Australii od co najmniej trzech lat
• posiada obywatelstwo Australii od co najmniej pięciu lat, chyba że z chwilą urodzenia nabył status poddanego korony brytyjskiej (jako obywatel innego państwa, którego obywatelstwo daje taki status)
• nie spełnia żadnego ze szczegółowych kryteriów pozbawienia biernego prawa wyborczego, wymienionych w sekcji 44 konstytucji Australii (są to m.in. równoczesne posiadanie obywatelstwa innego państwa, trwający stan bankructwa, a także zajmowanie większości stanowisk w administracji państwowej)^[3].

Udział w wyborach jest obowiązkowy, nieusprawiedliwiona absencja pociąga za sobą karę grzywny.

Lista wyborów

źródło: ^[4]

Przypisy

Wybory w Australii Wybory parlamentarne 1901 1903 1906 1910 1913 1914 1917 1919 1922 1925 1928 1929 1931 1934 1937 1940 1943 1946 1949 1951 1953 1954 1955 1958 1961 1963 1964 1966 1967 1969 1970 1972 1974 1975 1977 1980 1983 1984 1987 1990 1993 1996 1998 2001 2004 2007 2010 2013 2016 2019 Referenda 1906 1910 1911 1913 1916 1917 1919 1926 1928 1937 1944 1946 1948 1951 1967 1973 1974 1977 1984 1988 1999