Wybory parlamentarne w Iraku w 2010 roku

Wybory parlamentarne w Iraku odbyły się 7 marca 2010. Ordynację wyborczą parlament iracki uchwalił 6 grudnia 2009 roku^[1].

W wyniku wyborów wybrani zostali członkowie Rady Reprezentantów, którzy następnie wybrać mieli Premiera oraz Prezydenta Iraku. O 325 mandatów ubiegało się 6200 kandydatów z ok. 600 różnych ugrupowań^[2], w tym kandydaci sunniccy. Uprawionych do głosowania było 19 milionów osób^[3].

Data wyborów

Data wyborów parlamentarnych w Iraku była kilkakrotnie zmieniana. W pierwotnej wersji wybory odbyć się miały w grudniu 2009^[4]. Następnie datę przesunięto na 16 stycznia, później – 21 stycznia^[5], aby w końcu przesunąć kolejny raz termin na 30 stycznia 2010 roku^[4]. Jednak już pod koniec listopada 2009 Faraj al-Haidari (przewodniczący Niezależnej Komisji Wyborczej) w swojej wypowiedzi wyrażał wątpliwość co do możliwości przeprowadzenia wyborów do końca stycznia 2010, co zakładała konstytucja Iraku^[6]. Głównym problemem stało się uchwalenie obowiązującej podczas wyborów ordynacji wyborczej o treści akceptowalnej dla wszystkich zainteresowanych stron. Kiedy udało się uchwalić prawo wyborcze, które zaakceptował wiceprezydent Iraku, Tarik al-Haszimi na datę wyborów postanowiono wyznaczyć dzień 6 marca 2010. Jednak tę z kolei datę zakwestionowali przywódcy kurdyjscy^[7]. Data 6 marca jest rocznicą podpisania porozumienia iracko-irańskiego z 1975 roku, zawartego między Saddamem Husajnem a Mohammadem Rezą Pahlawim^[8], które znacząco wpłynęło na pogorszenie się sytuacji Kurdów irackich. Datę wyborów przesunięto po raz kolejny – tym razem na dzień 7 marca 2010 roku.

Ordynacja wyborcza

Pierwotną wersję ordynacji wyborczej, mającej obowiązywać podczas wyborów, parlament iracki uchwalił 6 grudnia 2009 roku. Prawo wyborcze zostało przyjęte wówczas stosunkiem głosów 141 do 55 (wcześniej głosowanie to przekładano dziesięciokrotnie – głównymi osiami sporu były kwestie ustalenia list wyborczych w Kirkuku oraz wybór systemu głosowania)^[9].

Poszczególne przepisy ordynacji wyborczej, uchwalonej 8 listopada, zostały zawetowane 18 listopada przez wiceprezydenta Iraku, Tarika al-Haszimiego. Spowodowało to odesłanie projektu ustawy ponownie do organu ustawodawczego, który debatować będzie nad wprowadzeniem kolejnych poprawek. Wiceprezydent zażądał zwiększenia z 5 do 15% reprezentacji w parlamencie Irakijczyków mieszkających za granicami kraju (szacując ich liczbę na 4 mln)^[10]. 23 listopada iracki parlament przyjął znowelizowaną ordynację wyborczą, pomijając jednocześnie prezydenckie weto. Ustawa trafiła do Rady Prezydenckiej, gdzie możliwe było jej ponowne zawetowanie (do odrzucenia tego weta potrzebna będzie większość parlamentarna 3/5 głosów)^[10].

Przed upłynięciem ostatecznego terminu, po którym wiceprezydent al-Haszimi zawetowałby ustawę, parlamentarzyści iraccy osiągnęli porozumienie w kwestii treści ordynacji wyborczej, uwzględniając postulaty al-Haszimiego. Wiceprezydent wprowadzone zmiany zaakceptował. Prawo wyborcze przyjęto przed północą, z 6 na 7 grudnia 2009^[1].

Trudności związane z uchwaleniem irackiego prawa wyborczego stanowią zagrożenie dla planowego przeprowadzenia wyborów w styczniu 2010 roku^[11] oraz dla amerykańskich planów wycofania swoich wojsk z Iraku do końca 2011 roku^[10]. Jednak zgodnie z oświadczeniem wydanym przez Pentagon przesunięcie terminów wyborów nie wpłynie w żaden sposób na kalendarz wycofywania amerykańskich sił z Iraku^[12].

Zmiany w systemie politycznym Iraku

Pierwszym rządem irackim, wybranym na gruncie konstytucji irackiej z 2005 roku był rząd al-Malikiego. Zgodnie z przepisami przejściowymi, zawartymi w irackiej konstytucji, zarówno Prezydent jak i Premier mieli po dwóch zastępców (dwóch wiceprezydentów – szyita oraz sunnita oraz dwóch wicepremierów – sunnita oraz Kurd). Po wyborach nie będzie stanowiska wiceprezydenta oraz pozostanie jedno stanowisko wicepremiera^[13]. Zwiększeniu zaś ulegnie sama liczba deputowanych – z 323 do 371 (jeden parlamentarzysta ma przypadać na 100 tys. Irakijczyków)^[11].

Udział sunnitów

W styczniu 2010 iracka komisja wyborcza pozbawiła możliwości kandydowania w wyborach grupy ok. 500 osób, głównie sunnitów powiązanych z reżimem Saddama Husajna (członków irackiego odłamu partii Baas). Pomimo iż 3 lutego sąd apelacyjny uznał prawo tych osób do kandydowania (przedstawicielka sądu zastrzegła przy tym, że sąd miałby zbadać akta kandydatów po wyborach i w przypadku, w którym potwierdziły by się związki danego kandydata z reżimem Saddama Husajna, miałby on "zostać wyeliminowany z dalszego życia politycznego"^[14]), rząd Iraku określił tę decyzję jako "nielegalną". Orzeczenie sądu potępili także szyici oraz Kurdowie^[15].

Po orzeczeniu sądu w lutym 2010 przeprowadzono lustrację kandydatów oskarżonych o związki z partią Baas, którą to lustrację pozytywnie przeszedł zaledwie jeden na pięciu kandydatów. 67 z nich oczyszczono z zarzutów (powodem ich postawienia okazała się zbieżność nazwisk), prawie 300 kandydatów zostało wykluczonych z list lub wymienionych przez swoje ugrupowania, 177 kandydatów złożyło odwołania, które zostały uwzględnione w 26 przypadkach^[16].

Przebieg wyborów

4 marca odbyło się wcześniejsze głosowanie dla osób, które z racji pełnionych obowiązków nie miały by możliwości uczestnictwa w głosowaniu zaplanowanym na 7 marca (m.in. policjanci oraz wojskowi, którzy w dniu wyborów mają pilnować bezpieczeństwa oraz porządku na terytorium Iraku)^[17][3]. W całym kraju zastosowano specjalne środki bezpieczeństwa. Niektóre miasta wprowadziły godzinę policyjną, w prowincji Al-Anbar wprowadzono całkowity zakaz poruszania się samochodami^[17], rząd zarządził zamknięcie na czas wyborów urzędów oraz portów lotniczych^[18].

Mimo podjętych przez władze nadzwyczajnych środków ostrożności, w Bagdadzie oraz innych miastach doszło do zamachów terrorystycznych^[19]. Część z nich przypisywana jest działającym w Iraku osobom, podającym się za członków Al-Kaidy. Organizacja ta w piątek poprzedzający wybory, 5 marca zapowiedziała wprowadzenie na terenie całego kraju "godziny policyjnej" w celu utrudnienia (lub też uniemożliwienia) przeprowadzenia zaplanowanych na 7 marca wyborów^[20].

Zamachy terrorystyczne w dniu wyborów

Podczas ataków terrorystycznych 7 marca w całym kraju śmierć poniosło 38 osób a ponad 100 zostało rannych. Najgorzej sytuacja przedstawiła się w Bagdadzie. W wyniku pierwszej detonacji ładunku wybuchowego w dzielnicy Ur w północnej części Bagdadu, zawalił się dom mieszkalny. Dwanaście osób zginęło, a 10 zostało. Terroryści ponownie dokonali zamach na dom mieszkalny, tym razem w dzielnicy Szurta al-Rabia na południu Bagdadu, gdzie zginęły cztery osoby i osiem zostało rannych^[21].

Oprócz tego rebelianci w Bagdadzie wystrzelili 60 pocisków zabijając cztery osoby. W Iskandrii, która leży 50 km na południe od Bagdadu doszło do ostrzału lokali wyborczych, w wyniku czego rannych zostało trzynaście osób, biorących udział w głosowaniu^[21].

W Faludży (50 km na zachód od Bagdadu) odpalono 17 rakiet, które raniły dwóch policjantów oraz czterech cywili. Tam też doszło do wybuchu bomby przydrożnej, jednak ta nie spowodowała ofiar^[21].

W mieście Mahmudija, które leży 30 km na południe od Bagdadu doszło do dwóch ataków moździerzowych w których zginęła jedna osoba, a 11 odniosło obrażenia. W podobnym ataku rebeliantów w Jusufiji, która leży nieopodal Mahmudiji ranna została jedna osoba. Natomiast w Kirkuku zdetonowano bomby przydrożne poszedł, które nie spowodowały ofiar wśród wyborców^[21].

Niespokojnie było w jednym z najniebezpieczniejszych miast Iraku – Mosulu. Tam zamaskowany mężczyzna wrzucił do lokalu wyborczego granat, którego eksplozja spowodowała obrażenia siedmiu osób. Odpalono też jedna rakietę, która spadła na posterunek policji. Funkcjonariusze zabezpieczyli dwie bomby podłożone w jednym z lokali wyborczym. Dwóch irackich żołnierzy zostało rannych po wybuchu bomby pozostawionej przy wojskowym punkcie kontrolnym. Podczas głosownia iraccy żołnierze i kurdyjskie struktury wojskowe Peszmerga ostrzelali członka rady prowincji Niniawa raniąc go i jego dwóch ochroniarzy. Jak się później okazało incydent był skutkiem nieporozumienia^[21].

Wyniki wyborów

Według oficjalnych wyników podanych przez Centralną Komisję Wyborczą po przeliczeniu 100% wszystkich głosów wybory parlamentarne do Rady Reprezentantów z wynikiem ponad 25% wygrała świecka koalicja Iracki Ruch Narodowy (popularnie Irakijja) pokonując szyicką koalicję Państwo Prawa premiera Nuri al-Malikiego oraz proirański radykalny blok Irackiego Sojuszu Narodowego.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Stephen Farrell oraz Reem Makhoul, 2010 Iraqi Elections: Early Voting, At War – Notes From The Fron Lines (dostęp: 05.03.2010) (ang.)
• Results: Iraq's 2010 parliamentary election (ang.)