Wybory parlamentarne w Kirgistanie w 2020 roku

Wybory parlamentarne w Kirgistanie w 2020 roku – odbywające się 4 października 2020 roku wybory do Rady Najwyższej. Dwa dni później zostały uznane przez Centralną Komisję Wyborczą za nieważne pod wpływem protestów.

Ordynacja wyborcza

Wybory zarządzone zostały 3 lipca 2020 przez prezydenta Sooronbaja Dżeenbekowa^[1]. 120 deputowanych zostanie wybranych w ordynacji proporcjonalnej. Każda partia wystawi jedną, ogólnokrajową listę. Warunkiem dostania się ugrupowania do Rady Najwyższej jest przekroczenie 7%, ogólnokrajowego progu wyborczego oraz 0,7% progu wyborczego w każdym w siedmiu obwodów oraz miastach Osz i Biszkek. Żadnej z partii nie może przypaść więcej niż 65 mandatów^[2].

Kandydaci

Początkowo zarejestrowane zostały 44 partie^[3]. 20 sierpnia kirgiska Centralna Komisja Wyborcza podała informację, że wymóg przeprowadzenia partyjnego zjazdu oraz zatwierdzenia na nim listy kandydatów spełniły 23 partie^[4]. Oficjalnie zarejestrowanych zostało 16 partii^[5].

25 sierpnia partia Kyrgyzstan według opinii Komisji Wyborczej spóźniła się ze złożeniem dokumentów^[6]. Postanowienie to poparło szereg organizacji pozarzadowych oraz partii politycznych, m.in.: Ata Meken, czy Bir Boł^[7]. Ugrupowanie nie zgodziło się z tą decyzją i wystąpiło na drogę sądową. Ostatecznie Sąd Najwyższy unieważnił ją co umożliwiło jej start w wyborach^[8].

Tursunbaj Bakir uułu 26 sierpnia złożył skargę do Komisji Wyborczej dotyczącą przedstawienia przez partię Bütün Kyrgyzstan innej listy kandydatów niż przyjęta na zjeździe partii, co byłoby złamaniem obowiązujących przepisów^[9]. 3 września komisja większością głosów uznała ją za zasadną i odmówiła ugrupowaniu prawa do startu w wyborach^[10][11]. 9 września sąd pierwszej instancji uznał tę decyzję za niezgodną z prawem co umożliwiło partii wzięcie udziału w wyborach^[12]. Centralna Komisja Wyborcza nie złożyła apelacji do tego wyroku^[13].

Również 26 sierpnia odmówiono rejestracji partii Aktiw z powodu zgłoszenia listy kandydatów niespełniających wymogów określonych przez Ustawę o wyborach Prezydenta Republiki Kirgistan i deputowanych Rady Najwyższej Republiki Kirgistan oraz nieprzedstawienia dokumentów potwierdzających wpłatę pieniędzy koniecznych do wzięcia udziału w wyborach^[14]. 8 września sąd pierwszej instancji potwierdził decyzję komisji^[15].

Sondaże

Głosowanie, frekwencja i wyniki wyborów

Frekwencja

Uprawnionych do głosowania było 3 523 554 obywateli. Według komunikatów Centralnej Komisji Wyborczej frekwencja wynosiła o godzinie 10:00 6,72%, o godzinie 12:00 17,73%, o 14:00 28,11%, o 18:00 45,26%, o 20:00 45,54% (godzina zamknięcia lokali wyborczych), natomiast według komunikatu z godziny 21:50 54,42%^[16].

Wyniki

Po masowych protestach w kraju 6 października Centralna Komisja Wyborcza unieważniła wyniki wyborów parlamentarnych^[17].

Reakcja na wynik wyborów

4 października, po zakończonym głosowaniu i podaniu wstępnych wyników doszło do masowych protestów w których udział wzięli zwolennicy wszystkich partii, którym nie udało się dostać do Parlamentu (z wyjątkiem Partii Weteranów). Milicja w stolicy kraju użyła siły wobec protestujących. Wśród poszkodowanych znalazł się m.in.: Dżanarbek Akajew^[18][19]. W wyniku zamieszek doszło do uwolnienia z aresztu śledczego byłego prezydenta Ałmazbeka wraz z dziewięciorgiem jego zwolenników^[20].

Po przejęciu przez protestujących budynku Parlamentu powołana została Rada Koordynacyjna na której czele stanął lider Bütün Kyrgyzstan Adachan Madumarow^[21]. Jednocześnie ogłoszone zostało nadzwyczajne posiedzenie Dżongku Kengesz jeszcze trwającej IV kadencji na którym powołani zostali: na stanowisko premiera Sadyr Dżaparow oraz na stanowisko toraga Myktybek Abdyldajew^[22]. 9 października prezydent podpisał ukaz o odwołaniu ze stanowiska premiera Kubatbeka Boronowa^[23]. Do ponownego głosowania doszło 10 października, kiedy kandydaturę Dżaparowa poparto jednogłośnie. Wybrany został również skład rady ministrów. Funkcję pierwszego wice-premiera objął Ałmazbek Baatyrbekow^[24][25]. Kwestia ważności głosowania została jednak podana w wątpliwość przez ekspertów oraz polityków (m.in. Aidę Kasymalijewą, czy Feliksa Kułowa)^[26][27]. Do ponownego głosowania doszło 14 października. Po raz kolejny jednogłośnie została poparta kandydatura Dżaparowa^[28].

15 października decyzję o swojej dymisji ogłosił Sooronbaj Dżeenbekow^[29]. Pełniącym obowiązki prezydenta ogłosił się premier Sadyr Dżaparow^[30].

Centralna Komisja wyborcza wyznaczyła datę nowych wyborów na 20 grudnia 2020^[31]. Jednocześnie w Parlamencie został zgłoszony projekt zmian w Konstytucji dotyczący przeprowadzenia wyborów. Jego inicjatorami byli m.in.: Ömürbek Tekebajew, Tałant Mamytow oraz Ałtynbek Sułajmanow^[32]. Głównym jego celem ma być przeniesienie wyborów na 2021 rok. Jego przyjęcie miałoby zostać poprzedzone referendum^[33].

Przypisy