Wybory parlamentarne w Republice Weimarskiej w marcu 1933 roku

Udział głosów na NSDAP
Udział głosów na SPD
Udział głosów na KPD
Udział głosów na Zentrum

Wybory do izby niższej parlamentu Republiki Weimarskiej (Reichstagu), odbyły się 5 marca 1933 roku. Były to ostatnie wybory wielopartyjne po objęciu władzy przez Adolfa Hitlera[1]. Wybory ponownie wygrała koalicja NSDAP, DNVP oraz Stahlhelmu, uzyskując większość parlamentarną.

Kampania i przebieg głosowania

Pożar Reichstagu 27–28 lutego 1933 był decydującym krokiem na drodze do pełnego przejęcia władzy w Republice Weimarskiej przez NSDAP i przekształcenia republiki parlamentarnej w monopartyjne policyjne państwo totalitarne. Pod wpływem dramatyzmu wydarzeń Prezydent Rzeszy Paul von Hindenburg został nakłoniony przez Adolfa Hitlera i Franza von Papena do podpisania już 28 lutego w trybie art. 48 konstytucji Republiki Weimarskiej (regulującego tzw. stany nadzwyczajne), tzw. Reichstagsbrandverordnung – dekretu „O ochronie narodu i państwa” (niem. Verordnung zum Schutz von Volk und Staat)[2], który na tydzień przed przedterminowymi wyborami do Reichstagu zawieszał „czasowo” podstawowe prawa obywatelskie zawarte w konstytucji Republiki Weimarskiej z 1919 (niem. Die Verfassung des Deutschen Reiches lub też Weimarer Reichsverfassung), sankcjonując prawnie prześladowanie opozycji politycznej NSDAP przez policję pruską (podporządkowaną Hermannowi Göringowi jako komisarycznemu ministrowi spraw wewnętrznych Prus) i SA, której oddziałom Göring nadał uprzednio jako tzw. policji pomocniczej (niem. Hilfspolizei) pełne uprawnienia policyjne co do stosowania środków przymusu[3]. Dekret zawieszał m.in. tajemnicę korespondencji, wolność zgromadzeń, nietykalność osobistą obywateli i ich mieszkań, dopuszczał tzw. „areszt prewencyjny”, czyli internowanie bez nakazu sądowego przez policję (i policję pomocniczą) i wolność publikacji. Co najważniejsze – zawieszał również możliwość sądowej kontroli decyzji administracyjnych podjętych w jego trybie (brak możliwości odwołania się do sądu). Rozstrzygające było również powierzenie wykonania dekretu ministrowi spraw wewnętrznych, a nie ministrowi wojny Rzeszy (tzn. policyjny stan wyjątkowy, a nie stan wojenny pod władzą i kontrolą Reichswehry).

Kampania poprzedzająca wybory odbyła się przy szeregu naruszeń: zamknięto 20 gazet i rozpędzano wiece katolickiej Niemieckiej Partii Centrum, aresztowano Ernsta Thälmanna i 4000 kolejnych działaczy Komunistycznej Partii Niemiec, szereg działaczy Socjaldemokratycznej Partii Niemiec zmuszono działania w podziemiu[4]. Prawidłowość samego procesu głosowania monitorowana była w samych Prusach przez 50 tys. funkcjonariuszy SS, SA i Stahlhelmu[5].

Wyniki wyborów

PartiaGłosy%Mandaty%
NSDAP17 277 18043,928844,5
SPD7 516 24319,112518,6
KPD4 848 05812,38112,5
Centrum4 424 90511,37311,3
Czarno-Czerwono-Biały Front Walki (DNVP, Stahlhelm)3 136 7608528
Inne2 451 8835,4285,1
Razem39 655 029100647100
Frekwencja88,74
Źródło: Gonschior.de

Przypisy

  1. Tadeusz Kotłowski, Niemcy. Dzieje państwa i społeczeństwa 1890-1945, Kraków 2008, s.138.
  2. Documentarchiv.de: Verordnung des Reichspräsidenten zum Schutz von Volk und Staat (niem.). [dostęp 2019-09-01].
  3. Bundeszentrale für politische Bildung: Beginn der nationalsozialistischen Herrschaft (niem.). [dostęp 2019-09-01].
  4. Richard J. Evans, The Coming of the Third Reich, New York: Penguin Press, 2004, s. 322, 331, ISBN 1-59420-004-1 [dostęp 2020-05-25] (ang.).
  5. Berliner Themenjahr 2013: Violence Unleashed, berlin.de, 18 sierpnia 2016 [dostęp 2020-05-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-18] (ang.).

Media użyte na tej stronie

Zentrum Wahl 1933.svg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0

Resultados del Partido del Centro (Zentrum) en las elecciones parlamentarias de Alemania, celebradas el 5 de marzo de 1933, por subdivisiones territoriales.
1 Ostpreußen 2 Berlin 3 Potsdam II 4 Potsdam I 5 Frankfurt O. 6 Pommern 7 Breslau 8 Liegnitz 9 Oppeln 10 Magdeburg 11 Merseburg 12 Thüringen 13 Schleswig-Holstein 14 Weser-Ems 15 Ost-Hannover 16 Südhannover-Braunschweig 17 Westfalen Nord 18 Westfalen Süd 19 Hessen-Nassau 20 Köln-Aachen 21 Koblenz-Trier 22 Düsseldorf Ost 23 Düsseldorf West 24 Oberbayern-Schwaben 25 Niederbayern 26 Franken 27 Pfalz 28 Dresden-Bautzen 29 Leipzig 30 Chemnitz-Zwickau 31 Württemberg 32 Baden 33 Hessen-Darmstadt 34 Hamburg

35 Mecklenburg
NSDAP Wahl 1933.svg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0

Resultados de las elecciones parlamentaria en Alemania, celebradas el 5 de marzo de 1933, por subdivisiones territoriales.
1 Ostpreußen 2 Berlin 3 PotsdamII 4 PotsdamI 5 Frankfurta.O. 6 Pommern 7 Breslau 8 Liegnitz 9 Oppeln 10 Magdeburg 11 Merseburg 12 Thüringen 13 Schleswig-Holstein 14 Weser-Ems 15 Ost-Hannover 16 Südhannover-Braunschweig 17 WestfalenNord 18 WestfalenSüd 19 Hessen-Nassau 20 Köln-Aachen 21 Koblenz-Trier 22 DüsseldorfOst 23 DüsseldorfWest 24 Oberbayern-Schwaben 25 Niederbayern 26 Franken 27 Pfalz 28 Dresden-Bautzen 29 Leipzig 30 Chemnitz-Zwickau 31 Württemberg 32 Baden 33 Hessen-Darmstadt 34 Hamburg

35 Mecklenburg
KPD Wahl 1933.svg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0

Resultados del Partido Comunista de Alemania (KPD) en las elecciones parlamentarias de Alemania, celebradas el 5 de marzo de 1933, por subdivisiones territoriales.
1 Ostpreußen 2 Berlin 3 PotsdamII 4 PotsdamI 5 Frankfurta.O. 6 Pommern 7 Breslau 8 Liegnitz 9 Oppeln 10 Magdeburg 11 Merseburg 12 Thüringen 13 Schleswig-Holstein 14 Weser-Ems 15 Ost-Hannover 16 Südhannover-Braunschweig 17 WestfalenNord 18 WestfalenSüd 19 Hessen-Nassau 20 Köln-Aachen 21 Koblenz-Trier 22 DüsseldorfOst 23 DüsseldorfWest 24 Oberbayern-Schwaben 25 Niederbayern 26 Franken 27 Pfalz 28 Dresden-Bautzen 29 Leipzig 30 Chemnitz-Zwickau 31 Württemberg 32 Baden 33 Hessen-Darmstadt 34 Hamburg

35 Mecklenburg
SPD Wahl 1933.svg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0

Resultados del Partido Socialdemócrata de Alemania (SPD) en las elecciones parlamentarias de Alemania, celebradas el 5 de marzo de 1933, por subdivisiones territoriales.
1 Ostpreußen 2 Berlin 3 PotsdamII 4 PotsdamI 5 Frankfurta.O. 6 Pommern 7 Breslau 8 Liegnitz 9 Oppeln 10 Magdeburg 11 Merseburg 12 Thüringen 13 Schleswig-Holstein 14 Weser-Ems 15 Ost-Hannover 16 Südhannover-Braunschweig 17 WestfalenNord 18 WestfalenSüd 19 Hessen-Nassau 20 Köln-Aachen 21 Koblenz-Trier 22 DüsseldorfOst 23 DüsseldorfWest 24 Oberbayern-Schwaben 25 Niederbayern 26 Franken 27 Pfalz 28 Dresden-Bautzen 29 Leipzig 30 Chemnitz-Zwickau 31 Württemberg 32 Baden 33 Hessen-Darmstadt 34 Hamburg

35 Mecklenburg