Wybory parlamentarne we Włoszech w 2018 roku

Włochy
Godło Włoch
Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Włoch

Wikiprojekt Polityka

Wybory parlamentarne we Włoszech w 2018 roku odbyły się 4 marca 2018. W ich wyniku wybranych zostało 630 członków Izby Deputowanych i 315 członków Senatu XVIII kadencji.

Podłoże

Decyzję w sprawie terminu wyborów na mocy artykułu 60 konstytucji[1] z dnia 22 grudnia 1947 podjął prezydent Sergio Mattarella zaraz po rozwiązaniu parlamentu w dniu 28 grudnia 2017[2].

Kampania wyborcza

Pierwszą fazę kampanii wyborczej naznaczyło noworoczne orędzie prezydenta Mattarellego, w którym zaznaczył, że partie polityczne mają obowiązek przedstawiania „realistycznych programów”[3].

Hasła wyborcze

PartiaOryginalny sloganPrzypisy
Partia DemokratycznaAvanti, insieme[4][5]
Ruch Pięciu GwiazdPartecipa, Scegli, Cambia[6][7]
Forza ItaliaOnestà, Esperienza, Saggezza[8][9]
Liga PółnocnaPrima gli Italiani[10][11]
Wolni i RówniPer i molti, non per i pochi[12][13]
Bracia WłosiIl voto che unisce l'Italia[14][15]
Więcej EuropyPiù Europa, serve all'Italia[16][17]
RazemInsieme è meglio[18][19]
Ludowa Lista ObywatelskaIl vaccino contro gli incompetenti[20][21]
Moc dla LudziPotere al Popolo[22][23]
CasaPoundVota più forte che puoi[24][25]

Debaty wyborcze

Inaczej niż w wielu innych krajach zachodnich, we Włoszech debaty wyborcze między liderami partii nie są tak powszechne przed wyborami parlamentarnymi[26]; w rzeczywistości ostatnia debata między dwoma głównymi kandydatami do stanowiska premiera Silvio Berlusconim i Romano Prodim odbyła się w 2006 roku[27]. W ostatnich latach, z kilkoma wyjątkami, prawie każdy główny przywódca polityczny odmawiał udziału w debacie wyborczej z innymi kandydatami, preferując wywiady z gospodarzami programów telewizyjnych i dziennikarzami[28][29][30].

Nowe prawo wyborcze

W wyniku referendum konstytucyjnego z 2016 roku i dwóch różnych wyroków Trybunału Konstytucyjnego prawa wyborcze do dwóch izb włoskiego parlamentu nie były jednolite. W październiku 2017 roku PD, AP, FI, LN i mniejszości porozumiały się w sprawie nowego prawa wyborczego[31], które zostało zatwierdzone przez Izbę Deputowanych przy 375 głosach „za” i 215 „przeciw”[32] oraz Senacie stosunkiem głosów 214 "za" do 61 "przeciw"[33]. Reformie sprzeciwiały się M5S, MDP, SI, FdI i mniejsze partie.

Tak zwane Rosatellum bis, nazwane od Ettore Rosato (lider PD w Izbie Deputowanych), jest systemem mieszanym, 37% mandatów przydzielonych jest przy użyciu metody głosowania pierwszorzędnego, pozostałe 63% przy zastosowaniu metody Hare’a-Niemeyera, z jedną turą głosowania[34][35].

Komitety wyborcze

Zestawienie koalicji i list partyjnych reprezentowanych w co najmniej połowie okręgów w wyborach do Izby Deputowanych i/lub Senatu Republiki[36].

ListaLiderUsytuowanie na scenie politycznejGłówna ideologiaOkręgi, w których są prezentowane
Izba Deputowanych
(29 = 100%)
Senat
(21 = 100%)
Koalicja CentroprawicowaForza Italia (FI)Silvio BerlusconiCentroprawicaKonserwatywny liberalizm2719
Liga Północna (LN)Matteo SalviniPrawicaFederalizm, nacjonalizm, prawicowy populizm, eurosceptycyzm2820
Bracia Włosi (FdI)Giorgia MeloniPrawicaNarodowy konserwatyzm, konserwatyzm społeczny, nacjonalizm2719
My z Włochami - Unia Centrum (NCI-UdC)Raffaele FittoCentrumKonserwatywny liberalizm, chadecja2820
Inne: centroprawicowa "Dolina Aosty" (NcI) w regionie Dolina Aosty
Koalicja CentrolewicowaPartia Demokratyczna (PD)Matteo RenziCentrolewicasocjaldemokracja, proeuropeizm, reformizm2820
+Europa (+E)Emma BoninoCentrumproeuropeizm, liberalizm2820
Ludowa Lista Obywatelska (CP)Beatrice LorenzinCentrumChadecja, konserwatyzm społeczny2820
Razem (I)Giulio SantagataCentrolewicaProgresywizm, liberalny socjalizm, ekologia2719
Inne: SVP - PATT w regionach Tyrol Południowy i Trydent-Górna Adyga; VdA w regionie Dolina Aosty.
Ruch Pięciu Gwiazd (M5S)Luigi Di MaioEurosceptycyzm, demokracja bezpośrednia, demokracja elektroniczna2921
Wolni i Równi (LeU)Pietro GrassoLewicaSocjaldemokracja, ekosocjalizm2820
CasaPound (CPI)Simone Di StefanoSkrajna prawicaNeofaszyzm2820
Siła dla Ludzi (PaP)Viola CarofaloSkrajna lewicaSocjalizm, komunizm, ekosocjalizm2820
Il Popolo della Famiglia (PdF)Mario AdinolfiPrawicaKonserwatyzm społeczny2618
Włochy dla Włochów (IaI)Roberto FioreSkrajna prawicaNeofaszyzm, antykapitalizm2114
Partia Komunistyczna (PC)Marco RizzoSkrajna lewicaKomunizm, marksizm-leninizm1714
Partia Ludzkiej Wartości (PVU)Pasquale RugaHumanizm1914
Włoska Partia Republikańska - ALA (PRI-ALA)Denis VerdiniCentrumSocjalliberalizm, proeuropeizm1311
Per una Sinistra Rivoluzionaria (PuSR)Marco FerrandoSkrajna lewicaKomunizm, marksizm, trockizm1310

Pozostałe komitety/listy wyborcze

  • 10 Volte Meglio, lider: Andrea Dusi, obecna w 14 okręgach wyborczych tylko do Izby Deputowanych
  • Autodeterminatzione, lider: Anthony Muroni, obecna w okręgu wyborczym Sardynia do Izby Deputowanych i Senatu
  • Narodowy Blok Wolności, lider: Massimo Renato Lorenzo Mallucci de Mulucci, obecna w 5 okręgach wyborczych tylko do Izby Deputowanych
  • Chrześcijańska Demokracja, lider: Giovanni Angelo Fontana, obecna w okręgu wyborczym Lazio do Senatu
  • Destre Unite - Forconi, lider: Massimiliano Panero, obecna w 2 okręgach wyborczych do Senatu
  • Darmowe Loty do Włoch, obecna w okręgu zagranicznym (Ameryka Północna i Środkowa) tylko do Izby Deputowanych
  • Wielkie Południe (GS), lider: Marco Reguzzoni, obecna w 4 okręgach wyborczych do Izby Deputowanych i 2 okręgach wyborczych do Senatu
  • Włochy w Sercu, lider: Mauro Tiboni, obecna w okręgu wyborczym Lombardia 3 do Izby Deputowanych
  • Lista del Popolo per la Costituzione, lider: Antonio Ingroia, obecna w 9 okręgach wyborczych do Izby Deputowanych i 7 okręgach wyborczych do Senatu
  • Ruch Stowarzyszeniowy Włochów Zagranicą (MAIE), lider: Ricardo Merlo, obecny w okręgu zagranicznym (Ameryka Północna i Środkowa oraz Ameryka Południowa) do Izby Deputowanych i Senatu
  • Ruch Wolności, obecny w okręgu zagranicznym (Europa) do Izby Deputowanych i Senatu
  • Pakt dla Autonomii, lider: Massimo Moretuzzo, obecny w okręgu Friuli-Wenecja Julijska do Izby Deputowanych i Senatu
  • Per Tutti - Pour Tous - Pe Tcheut (lista łączy: Autonomie Liberté Participation Écologie + Stella Alpina + Pour Notre Vallée), obecna w okręgu Dolina Aosty do Senatu[37]
  • Rinascimento Mir, lider: Gerardo Meridio, obecna w okręgu Friuli-Wenecja Julijska do Izby Deputowanych i Senatu
  • Odpowiedź Obywatelska, obecna w okręgu Dolina Aosty do Izby Deputowanych i Senatu[38]
  • Jesteśmy (Siamo), lider: Dario Miedico, obecna w okręgu Friuli-Wenecja Julijska do Izby Deputowanych i Senatu
  • SMS - Stato Moderno Solidale, liderka: Silvana Arbia, obecna w okręgu Basilicata do Senatu
  • UNITA, obecna w okręgu zagranicznym (Ameryka Południowa) do Senatu
  • Południowoamerykańska Unia Włoskich Emigrantów (USEI), obecna w okręgu zagranicznym (Ameryka Południowa) do Senatu.

Frekwencja wyborcza

RegionGodzina
12:0019:0023:00
Abruzja19,38%61,29%73,32%
Dolina Aosty21,24%59,01%72,27%
Apulia17,97%53,67%70,16%
Basilicata16,27%53,12%68,90%
Kalabria15,11%49,55%60,21%
Kampania16,96%52,45%70,68%
Emilia-Romania22,72%65,97%76,09%
Friuli-Wenecja Julijska22,56%62,46%75,22%
Lacjum18,88%54,52%72,57%
Liguria21,78%61,19%71,46%
Lombardia20,92%63,12%77,96%
Marche19,81%62,22%78,34%
Molise17,88%56,56%69,04%
Piemont20,44%61,88%75,84%
Sardynia18,34%52,41%62,99%
Sycylia14,27%47,06%64,44%
Toskania21,17%63,88%77,55%
Trydent-Górna Adyga20,85%60,57%74,35%
Umbria20,55%64,86%78,42%
Wenecja Euganejska22,24%64,56%78,01%
Cały kraj19,43%58,56%73,41%
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Wyniki wyborów do Izby Deputowanych

Ogólne wyniki

KoalicjaPartiaMetoda proporcjonalnaMetoda głosowania pierwszorzędnegoWłosi za granicąRazem
mandaty
+/–
Głosy%MandatyGłosy%MandatyGłosy%Mandaty
Koalicja Centroprawicowa
Liga Północna (LN)5 691 92117,377312 147 61137,0053232 07821,493126Green Arrow Up Darker.svg 108
Forza Italia (FI)4 590 77414,015942101Green Arrow Up Darker.svg 3
Bracia Włosi (FdI)1 426 5644,35191433Green Arrow Up Darker.svg 24
My z Włochami - Unia Centrum (NCI-UdC)428 2981,300011 8451,0900
Razem1511113265Green Arrow Up Darker.svg 140
Ruch Pięciu Gwiazd (M5S)10 697 99432,6613310 727 56732,6893188 93317,501227Green Arrow Up Darker.svg 119
Koalicja Centrolewicowa
Partia Demokratyczna (PD)6 101 83618,72867 497 81422,8522285 42926,445113Red Arrow Down.svg 180
+Europa (+E)836 8372,550260 8595,6313
Razem (I)196 7660,600000
Ludowa Lista Obywatelska (CP)177 8250,540230 3752,8102
SVP - PATT134 6510,412204Red Arrow Down.svg 1
Razem88286122Red Arrow Down.svg 223
Wolni i Równi (LeU)1 109 1983,38141 113 3693,39061 7145,71014
Ruch Stowarzyszeniowy Włochów Zagranicą (MAIE)00104 5389,6811Red Arrow Down.svg 1
Południowoamerykańska Unia Włoskich Emigrantów (USEI)0065 3636,0511Steady2.svg
Razem630

Głosowanie proporcjonalne

PartiaGłosy%Mandaty
Ruch Pięciu Gwiazd10 697 99432,66133
Partia Demokratyczna6 134 72718,7286
Liga Północna5 691 92117,3773
Forza Italia4 590 77414,0159
Bracia Włosi1 426 5644,3519
Wolni i Równi1 109 1983,3814
+Europa836 8372,550
My z Włochami428 2981,300
Siła dla Ludzi370 3201,130
CasaPound310 7930,940
Il Popolo della Famiglia218 8660,660
Razem196 7660,600
Ludowa Lista Obywatelska177 8250,542
SVP - PATT134 6510,410
Włochy dla Włochów126 2070,380
Partia Komunistyczna106 1820,320
Partia Ludzkiej Wartości47 9530,140
10 Volte Meglio36 9590,110
Per una Sinistra Rivoluzionaria29 1760,080
Włoska Partia Republikańska - ALA20 9430,060
Wielkie Południe19 8460,060
Autodeterminatzione19 3070,060
Lista del Popolo per la Costituzione9 6890,020
Pakt dla Autonomii7 0790,020
Narodowy Blok Wolności3 5530,010
Jesteśmy (Siamo)1 4280,000
Rinascimento - Moderati in Rivoluzione7720,000
Włochy w Sercu5740,000
Razem32 755 044100386
Nieważne / puste / nieprzypisane głosy1 161 4163,42
Razem / frekwencja33 916 46072,93
Zarejestrowani wyborcy46 505 499
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Głosowanie pierwszorzędne

PartiaGłosy%Mandaty
Koalicja Centroprawicowa12 147 61137,00111
Ruch Pięciu Gwiazd10 727 56732,6893
Koalicja Centrolewicowa7 502 05622,8528
Wolni i Równi1 113 9693,390
Ludowa Lista Obywatelska372 0221,130
CasaPound312 1920,950
Il Popolo della Famiglia219 5350,660
Włochy dla Włochów125 9030,380
Partia Komunistyczna106 7480,320
Partia Ludzkiej Wartości47 9530,140
10 Volte Meglio37 3250,110
Inni0
Razem32 825 399100232
Nieważne / puste / nieprzypisane głosy1 091 0613,22
Razem / frekwencja33 916 46072,93
Zarejestrowani wyborcy46 505 499
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Głosowanie za granicą

Dwunastu członków Izby Deputowanych wybieranych jest przez Włochów zamieszkałych za granicą. Dwaj członkowie są wybierani z Ameryki Północnej i Ameryki Środkowej (w tym większość Karaibów), czterech członków z Ameryki Południowej (w tym Trynidadu i Tobago), pięciu członków z Europy i jeden członek z reszty świata (Afryka, Azja, Oceania i Antarktyda). Wyborcy w tych regionach wybierają z list kandydatów i mogą również głosować preferencyjnie na poszczególnych kandydatów. Mandaty rozdzielane są za pomocą metody proporcjonalnej.

Prawo wyborcze pozwala stronom tworzyć różne koalicje na listach za granicą, w porównaniu do list we Włoszech; w rzeczywistości Forza Italia, Lega i Bracia Włoch utworzyli ujednoliconą listę w okręgach zagranicznych[39].

Partia (lub zunifikowane listy wyborcze)Głosy%Mandaty
Partia Demokratyczna285 42926,445
FILNFdI232 07821,493
Ruch Pięciu Gwiazd188 93317,501
Ruch Stowarzyszeniowy Włochów Zagranicą104 5389,681
Południowoamerykańska Unia Włoskich Emigrantów65 3636,051
Wolni i Równi61 7145,710
+Europa60 8595,631
Ludowa Lista Obywatelska30 3752,810
Latin America Tricolor Union24 9392,310
My z Włochami11 8451,090
Ruch Wolności10 2970,950
Włoska Partia Republikańska - ALA2 2140,200
Darmowe Loty do Włoch9460,080
Razem 100 12
Nieważne / puste / nieprzypisane głosy
Razem / frekwencja29,64
Zarejestrowani wyborcy4 230 854
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Wyniki wyborów do Senatu

Ogólne wyniki

KoalicjaPartiaMetoda proporcjonalnaMetoda głosowania pierwszorzędnegoWłosi za granicąRazem
mandaty
+/–
Głosy%MandatyGłosy%MandatyGłosy%Mandaty
Koalicja Centroprawicowa
Liga Północna (LN)5 317 01917,623711 323 36037,4920257Green Arrow Up Darker.svg 39
Forza Italia (FI)4 352 38014,43332457Red Arrow Down.svg 41
Bracia Włosi (FdI)1 286 1224,2671017Green Arrow Up Darker.svg 17
My z Włochami - Unia Centrum (NCI-UdC)361 7371,19044
Razem77582137Green Arrow Up Darker.svg 20
Ruch Pięciu Gwiazd (M5S)9 713 76332,21689 729 62132,22440112Green Arrow Up Darker.svg 58
Koalicja Centrolewicowa
Partia Demokratyczna (PD)5 768 10119,12436 943 45022,999254Red Arrow Down.svg 57
+Europa (+E)712 8442,36011
Razem (I)163 0280,54000
Ludowa Lista Obywatelska (CP)157 2050,52011
SVP - PATT128 2820,42123Red Arrow Down.svg 1
Dolina Aosty (VdA)11Steady2.svg
Razem4414260Red Arrow Down.svg 63
Wolni i Równi (LeU)987 7063,274990 6273,2804
Ruch Stowarzyszeniowy Włochów Zagranicą (MAIE)11Steady2.svg
Południowoamerykańska Unia Włoskich Emigrantów (USEI)0065 3636,0511Steady2.svg
Razem315

Głosowanie proporcjonalne

PartiaGłosy%Mandaty
Ruch Pięciu Gwiazd9 713 76332,2168
Partia Demokratyczna5 768 10119,1243
Liga Północna5 317 01917,6337
Forza Italia4 352 38014,4333
Bracia Włosi1 286 1224,267
Wolni i Równi987 7063,274
+Europa712 8442,360
My z Włochami361 7371,190
Siła dla Ludzi319 0941,050
CasaPound258 7970,850
Il Popolo della Famiglia211 2730,700
Razem163 0280,540
Ludowa Lista Obywatelska157 2050,520
Włochy dla Włochów149 6940,490
SVP - PATT128 2830,421
Partia Komunistyczna101 2300,330
Partia Ludzkiej Wartości38 7490,120
Per una Sinistra Rivoluzionaria32 5010,100
Włoska Partia Republikańska - ALA27 2850,090
Autodeterminatzione20 4680,060
Wielkie Południe17 5070,050
Lista del Popolo per la Costituzione10 2670,030
United Rights – Pitchforks6 2290,020
Chrześcijańska Demokracja5 3870,010
Pakt dla Autonomii5 0150,010
Jesteśmy (Siamo)1 4020,000
Modern and Solidary State1 3840,000
Rinascimento - Moderati in Rivoluzione5520,000
Razem30 155 021100,00193
Nieważne / puste / nieprzypisane głosy1 069 2403,42
Razem / frekwencja31 224 26172,99
Zarejestrowani wyborcy42 778 821
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Głosowanie pierwszorzędne

PartiaGłosy%Mandaty
Koalicja Centroprawicowa11 323 36037,4958
Ruch Pięciu Gwiazd9 729 62132,2244
Koalicja Centrolewicowa6 943 45022,9914
Wolni i Równi990 5003,280
Ludowa Lista Obywatelska320 2101,060
CasaPound258 5500,850
Inni609 5832,010
Razem30 196 742100,00116
Nieważne / puste / nieprzypisane głosy1 027 5093,29
Razem / frekwencja31 224 26172,99
Zarejestrowani wyborcy42 778 821
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Głosowanie za granicą

Partia (lub zunifikowane listy wyborcze)Głosy%Mandaty
Partia Demokratyczna268 61227,092
FILNFdI218 55322,042
Ruch Pięciu Gwiazd174 94817,640
Ruch Stowarzyszeniowy Włochów Zagranicą107 87910,881
Południowoamerykańska Unia Włoskich Emigrantów65 0696,561
Wolni i Równi55 2795,570
+Europa52 4945,290
Ludowa Lista Obywatelska31 2933,150
My z Włochami10 4041,040
Ruch Wolności6 6800,670
Razem 100,00 6
Nieważne / puste / nieprzypisane głosy
Razem / frekwencja
Zarejestrowani wyborcy3 835 780
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Tworzenie rządu

Po ogłoszeniu wyników wyborów, zarówno Luigi Di Maio jak i Matteo Salvini oświadczyli, że muszą otrzymać od prezydenta Sergio Mattarelli zadanie utworzenia nowego gabinetu, ponieważ prowadzili odpowiednio największą partię i największą koalicję[40]. 5 marca Matteo Renzi ogłosił, że Partia Demokratyczna przechodzi do opozycji, a on zrezygnuje z funkcji lidera partii, gdy powstanie nowy gabinet[41].

Przypisy

  1. Art. 60, Constitution of Italy (wł.). www.senato.it, 16 listopada 2016.
  2. Italy’s President Calls National Elections, as Country Grapples With Economic Pain (ang.). wsj.com, 28 grudnia 2017. [dostęp 2017-12-28].
  3. Mattarella, il discorso di fine anno: “I partiti hanno il dovere di programmi realistici. Fiducia nei giovani al voto” (wł.). ilfattoquotidiano.it, 2017-12-31.
  4. Avanti, insieme
  5. Avanti, insieme. Mozione congressuale di Matteo Renzi
  6. Partecipa, Scegli, Cambia
  7. Partecipa, Scegli, Cambia anche in Europa con la consultazione pubblica sulla sicurezza alimentare. [dostęp 2018-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-14)].
  8. Forza Italia lancia primo manifesto: onestà, esperienza, saggezza
  9. Coniato il primo manifesto di Forza Italia con lo slogan: "Onestà, Esperiezna, Saggezza"
  10. Prima gli italiani, Salvini invita Di Maio: “Vieni alla nostra manifestazione di Milano”
  11. Con il Governo Salvini, prima gli Italiani
  12. Grasso adotta lo slogan di Corbyn: «Per i molti, non per i pochi»
  13. Assemblea Liberi e Uguali: “Sinistra per i molti e non per i pochi”, Grasso si ispira a Corbyn
  14. Fratelli d'Italia: Il voto che unisce l'Italia
  15. Il voto che unisce l'Italia. [dostęp 2021-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-02)].
  16. Più Europa – Con Emma Bonino
  17. Più a Europa, per un'Italia libera e democratica
  18. Comitati territoriali "Insieme è meglio!"
  19. Italia Europa Insieme
  20. Civica Popolare – Facebook
  21. Lorenzin presenta Civica Popolare: serve un vaccino contro l'incapacità e il populismo
  22. Le liste di movimento di Potere al Popolo!
  23. Potere al Popolo! – Noi ci stiamo, chi accetta la sfida?
  24. Simone Di Stefano – Vota più forte che puoi! Vota CasaPound!
  25. Il 4 Marzo vota più forte che puoi
  26. La tv orfana dei faccia a faccia, sarà una campagna elettorale senza duelli (wł.). lastampa.it, 2018-01-03.
  27. Prodi-Berlusconi, duello ad alta tensione (wł.). corriere.it, 2006-04-03.
  28. Di Maio annulla faccia a faccia con Renzi: non è più lui il leader (wł.). rainews.it, 2017-11-06.
  29. L'intervista a Luigi Di Maio, candidato premier del M5S (wł.). la7.it, 2018-01-16.
  30. QUINTA COLONNA - L'intervista: Matteo Renzi (wł.). video.mediaset.it.
  31. Il patto a quattro Pd-Ap-Lega-Fi regge. Primo ok al Rosatellum, ma da martedì in Aula entra nel mirino dei franchi tiratori (wł.). huffingtonpost.it, 2017-10-07.
  32. Rosatellum approvato alla Camera. Evitata la trappola dello scrutinio segreto. Via libera al salva-Verdini (wł.). repubblica.it, 2017-10-12.
  33. Il Rosatellum bis è legge dello Stato: via libera definitivo al Senato con 214 sì (wł.). repubblica.it, 2017-10-26.
  34. Rosatellum, come funziona la legge elettorale e cosa prevede (wł.). corriere.it, 2017-10-07.
  35. Rosatellum 2.0, tutti i rischi del nuovo Patto del Nazareno (wł.). ilsole24ore, 2017-09-21.
  36. Elezioni trasparenti (wł.). dait.interno.gov.it, 2018-02-24.
  37. Sorteggiato l'ordine dei candidati sulle schede di Camera e Senato per le prossime elezioni: solo il "Centro destra unito" si aggiudica lo stesso numero (wł.). 12vda.it, 2018-02-012.
  38. Sorteggiato l’ordine dei simboli nelle schede: in cima Pvu (Camera) e Per Tutti (Senato) (wł.). La Stampa, 2018-02-02.
  39. Elezioni, 'Salvini, Berlusconi, Meloni' e il tricolore, il simbolo del centro-destra per l'estero (wł.). affaritaliani.it, 21 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-21].
  40. Salvini: «La Lega guiderà governo». Di Maio: «Inizia Terza Repubblica» (wł.). ilsole24ore.com, 2018-03-05.
  41. Renzi: "Lascerò dopo nuovo governo. Pd all'opposizione". Ma è scontro nel partito: "Via subito". Orfini: "Percorso previsto dallo statuto" (wł.). Repubblica, 5 marca 2018. [dostęp 2018-03-05].

Media użyte na tej stronie

Green Arrow Up Darker.svg
Green arrow icon pointing up
Steady2.svg
Icon representing steadiness, consisting of a blue rectangle. To be used in Template:Steady.
Keep it 300 x 300, do not resize it. Because that may cause some problem when using it, when it is the only element in a text line, the position of the these text lines may go wrong.