Wybory prezydenckie na Łotwie w 2011 roku

Łotwa
Godło Łotwy
Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Łotwy

Wikiprojekt Polityka

Wybory prezydenckie na Łotwie w 2011 roku odbyły się 2 czerwca. W ich wyniku wybrany został nowy prezydent kraju Andris Bērziņš, który będzie sprawować urząd do 2015 r. Był jednym z dwóch kandydatów na tę funkcję obok urzędującej głowy państwa Valdisa Zatlersa.

Historia

Zgodnie z łotewską konstytucją prezydenta wybiera na cztery lata Sejm (art. 35), w głosowaniu tajnym większością nie mniejszą niż 51 deputowanych (art. 36). Na urząd prezydenta może zostać wybrany obywatel, który dysponuje pełnią praw publicznych, osiągnął wiek 40 lat, a także nie posiada podwójnego obywatelstwa (art. 37). Jedna i ta sama osoba nie może sprawować urzędu dłużej niż dwie kadencje następujące po sobie (art. 39)[1]. Po odzyskaniu przez Łotwę niepodległości wybory prezydenckie odbywały się pięciokrotnie: w 1993, w 1996, w 1999, w 2003 i w 2007. Na dwie kadencje wybierano prezydentów: Guntisa Ulmanisa (1993, 1996) i Vairę Vīķe-Freibergę (1999, 2003). 31 maja 2007 na urząd prezydenta wybrany został po raz pierwszy Valdis Zatlers[2]. Uzyskał wówczas poparcie centroprawicowej koalicji: Partii Ludowej, LPP/LC, ZZS oraz TB/LNNK. 16 marca 2011 zapowiedział, że będzie ubiegał się o reelekcję[3].

Według konstytucji, jeśli w pierwszej turze nie dojdzie do wyboru prezydenta, przeprowadza się następną. Jeśli prezydent i tym razem nie zostanie wybrany, w kolejnych turach wykreśla się z grona kandydatów osoby o najniższym poparciu. Jeśli w ostatniej turze, w której zostanie dwóch kandydatów, żaden z nich nie otrzyma 51 głosów, przeprowadza się nowe wybory – zgłaszać można w nich nowych kandydatów.

Kadencja prezydenta Zatlersa kończyła się 7 lipca b.r. Zgodnie z konstytucją wybory prezydenckie powinny były się odbyć między 29 maja a 7 czerwca[4]. Ostatecznie wyznaczono termin 2 czerwca. Kandydatów na urząd prezydenta kadencji 2011–2015 można było zgłaszać od 19 do 24 maja b.r. W pierwszym możliwym terminie uczyniły to dwie frakcje poselskie: "Jedność" i "O lepszą Łotwę", które zgłosiły, jak uprzednio zapowiadały, kandydaturę dotychczasowego prezydenta[5]. Wsparcia Zatlersowi udzieliła wcześniej również frakcja Wszystko dla Łotwy! – TB/LNNK[6]. Mimo uprzednich zapowiedzi poparcia dotychczasowej głowy państwa przez znaczną część własnych posłów, swojego kandydata zgłosił 24 maja klub poselski Związku Zielonych i Rolników. Był nim poseł do Sejmu z listy ZZS, bankowiec, były deputowany do Rady Najwyższej Łotwy (1990––1993) oraz sygnatariusz Aktu Odnowienia Niepodległości z 4 maja 1990 Andris Bērziņš[7]. Ze zgłoszenia własnej kandydatury zrezygnowało Centrum Zgody (SC), które ostatecznie nie poparło oficjalnie żadnego z pretendentów. 25 maja nastąpiło spotkanie frakcji ZZS i SC[8]. 28 maja prezydent Zatlers nieoczekiwanie dla wszystkich dokonał rozwiązania Sejmu X kadencji[9] – powodem było głosowanie sejmowe z dnia 26 maja, w którym deputowani, w tym posłowie koalicyjnej ZZS, nie zgodzili się na przeszukanie mieszkania posła LPP/LC Ainārsa Šlesersa[10]. W związku z decyzją prezydenta poparcie dla niego wycofali posłowie Partii Ludowej i LPP/LC, wchodzących w skład bloku "O lepszą Łotwę"[11][12].

Kandydaci Zatlers i Bērziņš reprezentowali dwie siły koalicyjne: "Jedność" i ZZS. W przypadku poparcia kandydata ZZS przez opozycję spekulowało się o możliwości rozpadu koalicji rządzącej. Premier Dombrovskis przyznał, że wysunięcie przez ZZS własnej kandydatury "świadczy, że w koalicji są znaczne trudności w kwestiach personalnych" – w marcu b.r. Sejm wybrał np. głosami SC i ZZS nowego rzecznika praw obywatelskich[13], jednak zaprzeczył, że istnieje bezpośredni wpływ głosowania z 2 czerwca na losy koalicji[14]. O trwałości koalicji zapewnił również przewodniczący klubu poselskiego ZZS Augusts Brigmanis[15].

Ostatecznie w I turze głosowania z 2 czerwca żaden z kandydatów nie uzyskał odpowiedniej większości – na Zatlersa głosowało 43 posłów (przeciwko 55), na Bērziņša – 50 (przeciwko: 48). W II turze prezydentem wybrany został Bērziņš z poparciem 53 posłów reprezentujących najprawdopodobniej ZZS, Centrum Zgody i PLL (przeciwko głosowało 44 deputowanych). Zatlers otrzymał tym razem 41 głosów (przeciwko: 56)[16][17]. Zgodnie z konstytucją Andris Bērziņš przystąpił do pełnienia obowiązków prezydenckich po złożeniu przysięgi 8 lipca – dzień wcześniej skończyła się kadencja Valdisa Zatlersa[18], który jest pierwszym prezydentem w historii II Republiki Łotewskiej, który nie uzyskał reelekcji na kolejną kadencję.

Przypisy

  1. Latvijas Republikas satversme. likumi.lv. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-07)]., likumi.lv [dostęp: 24 maja 2011] (łot.)
  2. Valsts prezidenta amatā ievēl Valdi Zatleru. news.frut.lv. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]., news.frut.lv z 31 maja 2007 (łot.)
  3. Zatlers izlēmis kandidēt uz otro pilnvaru termiņu, kasjauns.lv z 16 marca 2011 (łot.)
  4. Prezidenta vēlēšanas, visticamāk, notiks 2. jūlijā, zinas.nra.lv z 28 kwietnia 2011 (łot.)
  5. PLL un 'Vienotība' oficiāli iesniegušas Zatlera kandidatūru prezidenta amatam, delfi.lv z 19 maja 2011 (łot.)
  6. Arī VL-TB/LNNK sola atbalstīt Zatleru, ir.lv z 12 maja 2011 (łot.)
  7. Valsts prezidenta amata kandidāts Bērziņš nāks klajā ar programu, diena.lv z 23 maja 2011 (łot.)
  8. SC savu prezidenta amata kandidātu nevirzīs; par atbalstu citiem vēl lems, delfi.lv z 24 maja 2011 (łot.)
  9. Zatlers rosina atlaist Saeimu, nra.lv z 28 maja 2011 (łot.)
  10. Ritvars Bīders, Zatlers rosina atlaist Saeimu; gaidāms referendums, db.lv z 28 maja 2011 (łot.)
  11. Madara Fridrihsone, TP valde atsauc atbalstu Zatlera pārvēlēšanai, db.lv z 30 maja 2011 (łot.)
  12. Arī PLL frakcijā būs brīvais balsojums par prezidenta amata kandidātu. zinas.lpplc.lv. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-07)]., zinas.lpplc.lv z 1 czerwca 2011 (łot.)
  13. Opozīcija un ZZS ieceļ Jansonu par tiesībsargu, ir.lv z 3 marca 2011 (łot.)
  14. Dombrovskis: Prezidenta vēlēšanas liecina par grūtībām koalīcijā personāliju jautājumos, diena.lv z 23 maja 2011 (łot.)
  15. Brigmanis: Prezidenta vēlēšanas nedrīkst šūpot šo valdību, diena.lv z 23 maja 2011 (łot.)
  16. Bērziņš ievēlēts Valsts prezidenta amatā, diena.lv z 2 czerwca 2011 (łot.)
  17. Kažoka: Rezultāts parāda, ka SC ir kāds politisks darījums ar Lembergu, diena.lv z 2 czerwca 2011 (łot.)
  18. Bērziņš ievēlēts Valsts prezidenta amatā, diena.lv z 2 czerwca 2011 (łot.)

Media użyte na tej stronie

Coat of Arms of Latvia.svg
Coat of arms of Latvia.
Coat of arms of Latvia.svg
Coat of arms of Latvia.