Wybory prezydenckie w Polsce w 1989 roku

Polska Rzeczpospolita Ludowa


Godło PRL

Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka PRL

Portal Polska Ludowa

Wybory prezydenckie w Polsce w 1989 roku odbyły się 19 lipca 1989 i zostały przeprowadzone przez Zgromadzenie Narodowe[1]. Jedynym kandydatem na stanowisko prezydenta był Wojciech Jaruzelski, który zdobył 270 na 537 głosów[1].

Okoliczności wyboru

Wybory prezydenckie były wynikiem porozumień Okrągłego Stołu[2]. 11 czerwca 1989 rzecznik rządu Jerzy Urban poinformował o decyzji Okrągłego Stołu o powierzeniu urzędu prezydenta ówczesnemu I sekretarzowi Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Wojciechowi Jaruzelskiemu[3].

22 czerwca ambasador Stanów Zjednoczonych w Polsce John R. Davies spotkał się na obiedzie z liderami „Solidarności”, którzy obawiali się, że porażka Wojciecha Jaruzelskiego w wyborach mogłaby wywołać autentyczną groźbę wojny domowej. Według relacji Daviesa, ambasador zaproponował system kontrolowanej absencji posłów podczas głosowania, wpływający na rozkład głosów tak, by strona komunistyczna mogła przeforsować kandydaturę generała[4].

23 czerwca Obywatelski Klub Parlamentarny zrezygnował z wystawienia własnego kandydata na prezydenta[5]. Tydzień później Wojciech Jaruzelski zdecydował o rezygnacji z ubiegania się o urząd prezydenta PRL. Tego samego dnia część środowisk radykalnej opozycji, m.in. LDP „Niepodległość”, Solidarność Walcząca, MFW i RSA zorganizowało demonstrację pod hasłem „Jaruzelski – musisz odejść” rozpędzoną przez Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej[6]. 3 lipca w „Gazecie Wyborczej” ukazał się artykuł pt. Wasz prezydent, nasz premier[6]. Następnego dnia podczas osobistej rozmowy Lech Wałęsa obiecał poparcie części posłów i senatorów Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego Czesławowi Kiszczakowi[6].

13 lipca oddziały ZOMO rozpędziły demonstrację zorganizowaną przez Konfederację Polski Niepodległej[7].

14 lipca Lech Wałęsa w oświadczeniu wezwał do jak najszybszego wyboru głowy państwa[7].

18 lipca Wojciech Jaruzelski ogłosił, że będzie kandydował na urząd głowy państwa[7]. Decyzja była spowodowana poparciem ze strony Michaiła Gorbaczowa i George’a H.W. Busha[7]. Ambasador Stanów Zjednoczonych John Davis przekonywał posłów i senatorów z „Solidarności”, aby umożliwili wybór Wojciecha Jaruzelskiego i oddali głosy nieważne lub zbojkotowali głosowanie[7].

19 lipca 1989 Zgromadzenie Narodowe dokonało wyboru Wojciecha Jaruzelskiego na urząd Prezydenta PRL. Wybór ten umożliwiła postawa części parlamentarzystów OKP, którzy zagłosowali za lub zbojkotowali głosowanie[8]. W głosowaniu nie wzięli udziału posłowie: Paweł Chrupek, Adela Dankowska, Marek Jurek, Lech Kozaczko, Jerzy Pietkiewicz, Maria Stępniak i Henryk Wujec oraz senatorowie Zdzisław Nowicki, Krzysztof Pawłowski, Andrzej Szczepkowski i Mieczysław Ustasiak.

Wyniki

ZdjęcieKandydatPopierany przezZaPrzeciwWstrzymało się
Liczba głosówProcentLiczba głosówProcentLiczba głosówProcent
Gen. Wojciech Jaruzelski 13 grudnia 1981.JPGWojciech Jaruzelski (PZPR)partie: Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Demokratyczne oraz organizacje niepartyjne: Polski Związek Katolicko-Społeczny, Unia Chrześcijańsko-Społeczna, Stowarzyszenie „Pax”27050,28%23343,39%346,33%

Przypisy

  1. a b Roszkowski 2003 ↓, s. 120.
  2. Roszkowski 2003 ↓, s. 102.
  3. Dudek 2013 ↓, s. 49.
  4. Patryk Pleskot: Zachód ratuje generała?! Paradoksy zachodniej dyplomacji w czasie przemian w Polsce (czerwiec–lipiec 1989), w: „Pamięć i Sprawiedliwość”, 2 (16), Warszawa 2010, s. 197.
  5. Dudek 2013 ↓, s. 50.
  6. a b c Dudek 2013 ↓, s. 51.
  7. a b c d e Dudek 2013 ↓, s. 54.
  8. Dudek 2013 ↓, s. 55.

Bibliografia

  • Wojciech Roszkowski: Najnowsza historia Polski 1980–2002. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7391-086-7.
  • Antoni Dudek: Historia polityczna Polski 1989–2012. Kraków: Znak, 2013. ISBN 978-83-240-2130-7.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Gen. Wojciech Jaruzelski 13 grudnia 1981.JPG
Gen. Wojciech Jaruzelski przygotowuje się w studiu telewizyjnym do odczytania przemówienia informującego o wprowadzeniu stanu wojennego. Warszawa, 13 XII 1981
POL urna wyborcza.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.5