Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1876 roku

Mapa wyborcza Stanów Zjednoczonych w 1876 roku. Liczba na mapie określa liczbę przedstawicieli stanu w Kolegium Elektorów

Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1876 roku – dwudzieste trzecie wybory prezydenckie w historii Stanów Zjednoczonych. Na urząd prezydenta wybrano Rutherforda Hayesa, a wiceprezydentem został William Wheeler.

Kampania wyborcza

Wybory prezydenckie w 1876 roku były ostatnimi, przypadającymi na okres rekonstrukcji kraju^[1]. Społeczeństwo rozczarowane nadużyciami w administracji publicznej, podczas drugiej kadencji Granta, coraz częściej powierzało władzę demokratom w wyborach do Kongresu i władz stanowych^[1]. Republikanie zachowali władzę jedynie w Karolinie Południowej, Luizjanie i Florydzie^[1]. W wyborach z 1876 roku w tych trzech stanach powstały dwa osobne samorządy: republikański i demokratyczny, wzajemnie oskarżające się o sfałszowanie wyborów^[2]. W czerwcu tego roku, delegaci republikańscy zebrali się na konwencji w Cincinnati i w siódmym głosowaniu nominowali na prezydenta Rutherforda Hayesa^[3]. Nominację wiceprezydencką uzyskał William Wheeler^[3]. Demokraci wystawili kandydaturę nowojorskiego gubernatora Samuela Tildena^[3]. Kandydatem Greenback Party został Peter Cooper^[4].

W czasie zliczania głosów z poszczególnych stanów, szacowano że Tilden ma zapewnione 184 głosy elektorskie, podczas gdy Hayesowi przypadało 166^[5]. Sytuacja ta oznaczała, że do elekcji demokracie brakowało jednego głosu^[5]. Jednakże z Karoliny Południowej, Luizjany i Florydy napłynęły dwa różne komplety wyników, od dwóch samorządów^[5]. Czarnoskórzy wyborcy z tych stanów byli zastraszani przez rasistów i Ku Klux Klan^[6]. Komisje wyborcze natomiast były kontrolowane przez republikańskie władze federalne^[6]. Aby rozstrzygnąć spór przewodniczący pro tempore Senatu miał przeliczyć głosy w obecności obu Izb Kongresu^[7]. Powołał on zatem komisję składającą się z pięciu kongresmanów, pięciu senatorów i pięciu członków Sądu Najwyższego (w piętnastoosobowy skład wchodziło 7 demokratów, 7 republikanów i jeden niezależny)^[7]. Jedyny niezależny członek komisji, sędzia David Davis został jednak wybrany do Senatu i ustąpił z komisji^[7]. Ponieważ demokraci nie mieli więcej reprezentantów w Sądzie Najwyższym, miejsce Davisa zajął republikanin Joseph P. Bradley^[7]. Komisja przegłosowała sporne głosy na korzyść Hayesa stosunkiem głosów 8:7^[7]. Kontrowersje budził także jeden głos elektorski z Oregonu, który komisja także przyznała republikańskiemu kandydatowi^[7]. Rozzłoszczeni demokraci usiłowali opóźnić przeliczanie głosów, tak by Hayes nie mógł objąć urzędu w konstytucyjnym terminie 4 marca^[7]. Aby zapobiec paraliżowi egzekutywy, republikanie doprowadzili do kompromisu, poprzez obietnicę wycofania wojsk z Południa, mianowania Południowca poczmistrzem generalnym i poparcia żądań dofinansowania dla rozwoju kolejnictwa^[8]. Badacze historii amerykańskiej uznali, że Hayesowi słusznie przyznano głosy Karoliny Południowej i Luizjany, lecz niesłusznie otrzymał głosy Florydy, zatem prezydentem powinien zostać Samuel J. Tilden^[9][5].

Kandydaci

Partia Zwolenników Papierowego Pieniądza

• 

  Peter Cooper

Partia Demokratyczna

• 

  Samuel J. Tilden
• 

  Thomas Hendricks

Partia Republikańska

• 

  Rutherford Hayes
• 

  William Wheeler

Wyniki głosowania

Głosowanie powszechne odbyło się 7 listopada 1876^[4]. Tilden uzyskał 51% poparcia, wobec 48% dla Hayesa i 0,9% dla Petera Coopera^[4]. Ponadto, nieco ponad 14000 głosów oddano na niezależnych elektorów, głosujących na innych kandydatów^[4]. Frekwencja wyniosła 81,8%^[10]. W głosowaniu Kolegium Elektorów Hayes uzyskał 185 głosów, czyli wymagane minimum^[11]. Tilden otrzymał 1 głos elektorski mniej^[11]. W głosowaniu wiceprezydenckim zwyciężył William Wheeler, uzyskując 185 głosów przy 184 głosach dla Thomasa Hendricksa^[11].

Rutherford Hayes został zaprzysiężony 3 marca 1877 roku^[9].

Przypisy

Bibliografia

• Maldwyn Jones: Historia USA. Gdynia: Latarnia, 2016. ISBN 978-83-65387-02-8. (pol.)
• Andrzej Bartnicki: Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki. T. 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11894-6. (pol.)
• Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Warszawa: Iskry, 1999. ISBN 83-207-1558-X. (pol.)