Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1980 roku

Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1980 roku

Państwo	Stany Zjednoczone
Rodzaj	wybory prezydenckie
Data przeprowadzenia	4 listopada 1980 (głosowanie powszechne)
Podstawa prawna	Konstytucja Stanów Zjednoczonych
Głosowanie
Wyniki wyborów prezydenckich (% głosów elektorskich): Reagan 90,9% Carter 9,1%
Wyniki wyborów wiceprezydenckich (% głosów elektorskich): Bush 90,9% Mondale 9,1%
Frekwencja: 52,8%
poprzednie: 1976 następne: 1984
Portal Stany Zjednoczone

Mapa wyborcza Stanów Zjednoczonych w 1980 roku. Liczba na mapie określa liczbę przedstawicieli stanu w Kolegium Elektorów

Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1980 roku – czterdzieste dziewiąte wybory prezydenckie w historii Stanów Zjednoczonych. Na urząd prezydenta wybrano Ronalda Reagana, a wiceprezydentem został George H.W. Bush.

Kampania wyborcza

Wybory prezydenckie w 1980 roku odbywały się w cieniu radzieckiej interwencji w Afganistanie, która zogniskowała uwagę opinii publicznej na osobie urzędującego prezydenta^[1]. Jimmy Carter, pomimo swojej niepopularności, zgłosił akces do reelekcji w listopadzie 1979 roku^[1]. Jednakże w Partii Demokratycznej pojawił się silny kontrkandydat – Ted Kennedy, brat Johna, który atakował Cartera za nieudolność w kwestiach inflacji i bezrobocia^[2]. Ponadto do nominacji pretendował także Pat Brown^[2]. Urzędujący prezydent wygrał prawybory w Vermont, Georgii, Alabamie, Florydzie i Illinois^[3]. Pomimo zwycięstw Cartera w Wisconsin i Luizjanie, Kennedy nadal walczył o nominację prezydencką^[4]. Po zakończeniu wszystkich prawyborów, w czerwcu 1980 roku, prezydent miał wystarczającą większość do uzyskania nominacji partii. Sierpniowa konwencja wyborcza demokratów odbyła się w Nowym Jorku, gdzie delegaci oficjalnie udzielili poparcia prezydentowi^[5]. Carter postanowił nie brać aktywnego udziału w kampanii, ze względu na trwający kryzys w ambasadzie USA w Teheranie^[6]. Postulował redukcję budżetu federalnego i ograniczenie kredytów by walczyć z inflacją, a także szukał źródeł energii alternatywnych dla ropy sprowadzanej z Bliskiego Wschodu^[7]. W Partii Republikańskiej było kilku pretendentów do nominacji prezydenckiej: Ronald Reagan, George H.W. Bush, John B. Anderson, Gerald Ford, Howard Baker, John Connally i Phil Crane^[8]. Reagan zwyciężył w prawyborach w New Hampshire, Karolinie Południowej, Alabamie, Georgii i Florydzie, po czym Ford wycofał się z wyścigu o nominację^[8]. Reagan wygrał także kolejne prawybory w Kansas, Teksasie, Nebrasce i Maryland^[9]. W maju 1980 Bush także zrezygnował, podkreślając że celem nadrzędnym republikanów jest pokonanie Cartera^[9]. Na lipcowej konwencji partii w Detroit, Reagan oficjalnie uzyskał nominację^[9]. Początkowo zaproponował wiceprezydenturę Geraldowi Fordowi, jednak ten postawił warunek zwiększenia władzy drugiej osoby w państwie, na co nie zgodził się Reagan^[9]. Wobec tego, nominację wiceprezydencką otrzymał Bush^[9]. Konserwatywny kandydat republikanów deklarował w programie konstytucyjny zakaz aborcji, równość praw bez względu na płeć i przywrócenie kary śmierci^[5]. Dodatkowo chciał zwiększenia produkcji energii jądrowej, obniżenie podatków o 30% w ciągu trzech lat oraz ograniczenie władzy federalnej^[5]. Po porażce w prawyborach John Anderson postanowił wystartować jako kandydat bezpartyjny^[5]. Obiecywał w kampanii zrównoważenie budżetu i ograniczenie wydatków oraz poparcie dla ustaw o równości praw kobiet i homoseksualistów^[5]. Kandydatem Partii Libertariańskiej został Edward Clark^[10].

Kandydaci

Bezpartyjny

• 

  John Anderson

Partia Demokratyczna

• 

  Jimmy Carter
• 

  Walter Mondale

Partia Republikańska

• 

  Ronald Reagan
• 

  George H. Bush

Wyniki głosowania

Głosowanie powszechne odbyło się 4 listopada 1980^[10]. Reagan uzyskał 50,8% poparcia, wobec 41% dla Cartera, 6,6% dla Johna Andersona i 1,1% dla Edwarda Clarka^[10]. Ponadto, niecałe 460 000 głosów oddano na niezależnych elektorów, głosujących na innych kandydatów^[10]. Frekwencja wyniosła 52,8%^[11]. W głosowaniu Kolegium Elektorów Reagan uzyskał 489 głosów, przy wymaganej większości 270 głosów^[12]. Na Cartera zagłosowało 49 elektorów^[12]. W głosowaniu wiceprezydenckim zwyciężył Bush, uzyskując 489 głosów, wobec 49 dla Mondale’a^[12].

Ronald Reagan został zaprzysiężony 20 stycznia 1981 roku^[13].

Przypisy

Bibliografia

• Maldwyn Jones: Historia USA. Gdynia: Latarnia, 2016. ISBN 978-83-65387-02-8. (pol.).
• Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Warszawa: Iskry, 1999. ISBN 83-207-1558-X. (pol.).