Wybory samorządowe w Polsce w 2018 roku

Wybory samorządowe w Polsce
w 2018 roku

Państwo	Polska
Rodzaj	wybory samorządowe
Data przeprowadzenia	21 października 2018 (I tura); 4 listopada 2018 (II tura)
Data zarządzenia	13 sierpnia 2018 przez: Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego
Podstawa prawna	Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy
Głosowanie
Wyniki głosowania do sejmików województw: PIS 34,13% KO 26,97% PSL 12,07% SLDLR 6,62% KUKIZ 5,63% KWWBS 5,28% WWS 1,59% RAZEM 1,57% RN 1,26% PZIE 1,15% Inne 3,73%
Wyniki głosowania do rad powiatów: PIS 30,46% PSL 14,22% KO 12,29% SLDLR 2,77% KUKIZ 1,42% KWWBS 0,86% Inne 37,98%
Frekwencja: I tura: 54,90% II tura: 48,83%
poprzednie: wybory 2014 następne: wybory 2024
Strona internetowa
Portal Polska

Wybory samorządowe w Polsce w 2018 – wybory samorządowe, które z mocy ustawy zostały zarządzone przez premiera Mateusza Morawieckiego 13 sierpnia 2018^[1] na dzień 21 października, natomiast II tura wyborów tzw. włodarzy (wójtów gmin, burmistrzów i prezydentów miast) odbyła się dwa tygodnie później – 4 listopada. W wyborach tych wybierani byli wójtowie gmin, burmistrzowie, prezydenci miast oraz radni dzielnicowi m.st. Warszawy, gminni (w tym miejscy), powiatowi i sejmików województw.

Zmiana prawa wyborczego

Obwodowa Komisja Wyborcza w budynku Zespołu Państwowych Szkół Plastycznych im. Wojciecha Gersona w Warszawie podczas I tury głosowania, 21 października 2018

Wejście do jednej z obwodowych komisji wyborczych w Bielsku-Białej

Wybory samorządowe w 2018 roku odbyły się po znaczącej nowelizacji prawa wyborczego (obejmującego kodeks wyborczy oraz ustawę o samorządzie gminnym, powiatowym, wojewódzkim i o ustroju m.st. Warszawy), wprowadzonej ustawą z 11 stycznia 2018 o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (weszła w życie 31 stycznia 2018)^[2], której najważniejszymi elementami były:

• wprowadzenie dwukadencyjności wójtów, burmistrzów i prezydentów miast^[3][2];
• wydłużenie z 4 do 5 lat kadencji organów samorządowych (wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, rady gmin, powiatów i sejmiki województw)^[3][2];
• ograniczenie jednomandatowych okręgów wyborczych do gmin do 20 tys. mieszkańców (wcześniej nie obowiązywały jedynie w miastach na prawach powiatów oraz dzielnicach m.st. Warszawy)^[3][2];
• ograniczenie możliwości głosowania korespondencyjnego jedynie dla osób niepełnosprawnych^[3][2];
• wprowadzenie dwóch rodzajów komisji obwodowych: jedna będzie organizować głosowanie, a druga ustalać wyniki głosowania^[3][2];
• zwiększenie uprawnień mężów zaufania i wprowadzenie instytucji obserwatorów społecznych^[3][2].

Zmiany z powodu nieprawidłowości przy wyborach samorządowych w 2014 wprowadziła też ustawa z 25 czerwca 2015 o zmianie ustawy w sprawie kodeksu wyborczego^[4]. Do najważniejszych zmian należały:

• przezroczyste urny wyborcze, których wzór określa Państwowa Komisja Wyborcza (dla wyborów zarządzonych od 1 lipca 2016), oraz koperty na kartę do głosowania gwarantujące tajność głosowania (zniesione wraz z wejściem życie ustawy z dnia 11 stycznia 2018);
• możliwość rejestracji własnymi urządzeniami nagrywającymi czynności obwodowych komisji przez mężów zaufania przed rozpoczęciem głosowania i po jego zakończeniu;
• ujęcie w protokołach głosowania liczby głosów nieważnych z podaniem przyczyny nieważności głosu;
• kadencyjność członków Państwowej Komisji Wyborczej – 9 lat oraz górny wiek członka – 70 lat (od 1 stycznia 2016);
• informowanie przez komisarza wyborczego (do 30 stycznia 2018 przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) wyborców w formie druku bezadresowego najpóźniej w 21. dniu przed terminem wyborów o sposobie głosowania oraz warunkach ważności głosu w danych wyborach (od 1 stycznia 2016);
• zasada, iż karta do głosowania jest kartką zadrukowaną jednostronnie, natomiast w uzasadnionych przypadkach (np. zbyt duża liczba komitetów wyborczych) PKW może zastosować karty do głosowania w formie „książeczki” z obligatoryjną informacją na pierwszej stronie o sposobie głosowania oraz warunkach ważności głosu w danych wyborach, na stronie drugiej – spis treści zawierający listę komitetów wyborczych;
• wspólne wykonywanie czynności związanych z ustaleniem wyników głosowania przez członków obwodowych komisji wyborczych;
• zakaz członkostwa osób w obwodowej komisji wyborczej, jeśli kandydatem jest osoba bliska (zstępnym, wstępnym, małżonkiem, rodzeństwem, małżonkiem zstępnego lub przysposobionego);
• zwiększenie z 9 do 10 maksymalnej i zmniejszenie z 7 do 6 minimalnej liczebności komisji obwodowych w obwodach ze względu na zróżnicowanie liczby uprawnionych do głosowania (od 2000 głosujących minimum 8 członków komisji), co ma zwiększyć komfort pracy komisji oraz przyspieszyć liczenie oddanych głosów (zasady te zostały zmienione w dniu 31 stycznia 2018);
• ustalenie liczebności zagranicznych komisji wyborczych od 4 do 8 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub upoważnione przez nich osoby oraz jednej osoby wyznaczonej przez konsula.

Po wyborach środowiska eksperckie wprowadzone zmiany oceniały niejednoznacznie^[5].

Listy wyborcze

26 września 2018 PKW wylosowała numery list komitetów ogólnopolskich^[6]:

• KWW Bezpartyjni Samorządowcy – nr 1
• KW Polskie Stronnictwo Ludowe – nr 2
• KW Partia Zieloni – nr 3
• KKW Platforma.Nowoczesna Koalicja Obywatelska – nr 4
• KKW SLD Lewica Razem – nr 5
• KW Partia Razem – nr 6
• KW Ruch Narodowy Rzeczypospolitej Polskiej – nr 7
• KWW Kukiz’15 – nr 8
• KWW Wolność w Samorządzie – nr 9
• KW Prawo i Sprawiedliwość – nr 10.

Wyniki głosowania i wyniki wyborów

Frekwencja

I tura wyborów, frekwencja na poziomie całego kraju:

• 12:00 – 15,62%^[7]
• 17:00 – 41,65%^[8]
• ostateczna – 54,90%^[9]

II tura wyborów, frekwencja na poziomie całego kraju:

• 12:00 – 15,61%^[10]
• 17:00 – 38,73%^[11]
• ostateczna – 48,83%^[12]

Wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast

Wśród 107 miast, w których wybierano prezydentów, w 63 rozstrzygnięcia nastąpiły w I turze. W 80 przypadkach prezydentami zostali kandydaci startujący z komitetów własnych lub lokalnych, w 19 Koalicji Obywatelskiej, w 4 Prawa i Sprawiedliwości, w 2 koalicji SLD Lewica Razem, a w 1 Polskiego Stronnictwa Ludowego, jak również komitetu Kukiz’15. Prezydentami miast zostało 23 członków Platformy Obywatelskiej, 7 Sojuszu Lewicy Demokratycznej, 4 PiS, 2 PSL, po 1 Nowoczesnej i Porozumienia oraz 69 kandydatów bezpartyjnych (wśród bezpartyjnych był eurodeputowany PO, jednak nie poparty przez tę partię w I turze; jednocześnie po 1 członku PiS i SLD nie było popieranych przez własne partie – zarówno w I, jak i w II turze). Spośród 18 miast wojewódzkich w 5 wygrali kandydaci KO, a w pozostałych 13 kandydaci komitetów własnych lub lokalnych (w tym 4 związanych z KO i 2 z Bezpartyjnymi Samorządowcami). Jednocześnie w miastach tych zwyciężyło 5 członków PO, 1 SLD i 12 kandydatów bezpartyjnych.

Najwięcej burmistrzów zostało wybranych z komitetu PiS (62), jednak przynależność do PiS zadeklarowało 59 zwycięskich kandydatów na burmistrza, podczas gdy więcej do PO (69) i PSL (68). Także najwięcej wójtów zostało wybranych z ramienia KW PiS (168), jednak na wójtów zostało wybranych najwięcej członków PSL (221 – podczas gdy kandydatów KW PSL 138). Ogółem na włodarzy zostało wybranych najwięcej kandydatów PiS (234), PSL (173) i KO (33), zaś najwięcej członków PSL (291), PiS (203) i PO (127).

• 

  Zwycięskie komitety wyborcze

Sejmiki województw

• 

  Podział mandatów w sejmikach wojewódzkich po wyborach

• 

  Koalicje w sejmikach (według komitetów wyborczych)

Wyniki głosowania

Wszystkie dane wyrażono w procentach.

Objaśnienia:
¹ KWW Z Dutkiewiczem dla Dolnego Śląska,
² KWW Mniejszość Niemiecka,
³ KWW Projekt Świętokrzyskie Bogdana Wenty.

W tabeli przedstawiono jedynie wyniki komitetów ogólnopolskich. Spośród pozostałych komitetów najlepsze rezultaty w skali kraju uzyskały: Wolni i Solidarni (0,78%), Z Dutkiewiczem dla Dolnego Śląska (0,6%), Wspólna Małopolska (0,4%), Śląska Partia Regionalna (0,38%), Ślonzoki Razem (0,36%) i Mniejszość Niemiecka (0,34%).

Podział mandatów

Rady powiatów (w tym miast na prawach powiatu)

• 

  Zwycięskie komitety wyborcze na szczeblu powiatów i miast na prawach powiatu

Rady gmin (w tym miast)

• 

  Zwycięskie komitety wyborcze na szczeblu gmin

Rady dzielnic Warszawy

W wyborach do rad dzielnic miasta stołecznego Warszawy zwyciężyły następujące komitety wyborcze^[33]:

Komentarze

Publicyści zauważyli, że w wyborach samorządowych w 2018 po raz pierwszy partia rządząca wykorzystała w kampanii posiadaną władzę, sugerując w przyszłości uzależnienie otrzymywania środków przez dany region w zależności od wybranych w nim władz samorządowych. Taka strategia została negatywnie odebrana przez krytyków rządzącej partii^[35].

Zobacz też

• samorząd terytorialny w Polsce
• przedterminowe wybory prezydenta Gdańska w 2019 roku
• przedterminowe wybory prezydenta Rzeszowa w 2021 roku

Przypisy