Wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji

Wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji (1989–1991) odbyły się trzy razy: 8 października 1989, 4 i 18 lutego 1990 oraz 27 maja i 10 czerwca 1990. We wszystkich przypadkach przyczyną była śmierć deputowanych wybranych w wyborach parlamentarnych w 1989.

Lista wyborów uzupełniających do Senatu I kadencji

Przyczyny zarządzania wyborów uzupełniających

Podstawą prawną zarządzenia wyborów uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej^[a] I kadencji była Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Ordynacja wyborcza do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej^[1].

Zgodnie z art. 16 tej ustawy w razie utraty mandatu przez senatora Senat podejmował uchwałę w sprawie przeprowadzenia wyborów uzupełniających w okręgu, z którego został on wybrany, zaś na podstawie art. 95 ordynacji wyborczej do Sejmu^[2] Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nie później niż w 10. dniu od powzięcia uchwały przez izbę wyższą zarządzał ich przeprowadzenie w terminie do 3 miesięcy od dnia stwierdzenia wygaśnięcia mandatu. Wyborów uzupełniających nie przeprowadzano w okresie 6 miesięcy przed dniem upływu kadencji Sejmu. Głosowanie przeprowadzano wyłącznie na terytorium kraju.

Wygaśnięcie mandatu senatora stwierdzał Senat w następujących wypadkach:

• stwierdzenia nieważności wyboru senatora;
• odmowy złożenia ślubowania;
• utraty prawa wybieralności;
• śmierci;
• zrzeczenia się mandatu.

Zasady wyboru

Aby zdobyć mandat senatorski, zwycięski kandydat musiał uzyskać bezwzględną większość głosów ważnych. W innym przypadku 14 dni później odbywało się głosowanie ponowne z udziałem dwóch kandydatów z największą liczbą głosów w I turze. Po głosowaniu ponownym miejsce w Senacie otrzymywał kandydat z większą liczbą głosów ważnych (większość względna). W obu turach za ważny uznawano również głos, który oddano przez skreślenie nazwisk wszystkich kandydatów (czyli braku poparcia dla któregokolwiek z nich), zatem wliczał się on do łącznej liczby głosów.

Wybory uzupełniające 8 października 1989 (województwo piotrkowskie)

Wybory uzupełniające do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w województwie piotrkowskim, które odbyły się 8 października 1989, zostały zarządzone przez Prezydenta PRL Wojciecha Jaruzelskiego 2 sierpnia 1989^[3] z powodu śmierci Grzegorza Białkowskiego. Przeprowadziła je Okręgowa Komisja Wyborcza w Piotrkowie Trybunalskim.

Mandat senatorski uzyskał Piotr Andrzejewski.

Kalendarz wyborczy

Województwo piotrkowskie na tle Polski

• do 13 września 1989 – zgłaszanie kandydatów na senatora do okręgowych komisji wyborczych w celu zarejestrowania,
• 8 października 1989, godz. 6:00–22:00 – głosowanie^[3].

Kandydaci

Swoje kandydatury zarejestrowali:

1. Piotr Andrzejewski,
2. Kazimierz Falak,
3. Zygmunt Jankowski,
4. Mirosław Kaliszczak,
5. Stanisław Kersz.

Wyniki

Wybory uzupełniające 4 i 18 lutego 1990 (województwo opolskie)

Wybory uzupełniające do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w województwie opolskim, które odbyły się 4 i 18 lutego 1990, zostały zarządzone przez Prezydenta PRL Wojciecha Jaruzelskiego 29 listopada 1989^[4] z powodu śmierci Edmunda Osmańczyka. Przeprowadziła je Okręgowa Komisja Wyborcza w Opolu.

Mandat senatorski uzyskała Dorota Simonides.

Kalendarz wyborczy

Województwo opolskie na tle Polski

• do 12 stycznia 1990 – zgłaszanie kandydatów na senatora do okręgowych komisji wyborczych w celu zarejestrowania,
• 4 lutego 1990, godz. 6:00–22:00 – głosowanie
• 18 lutego 1990, godz. 6:00–22:00 – ponowne głosowanie^[4].

Kandydaci

Swoje kandydatury zarejestrowali:

1. Jerzy Bobrowski,
2. Henryk Kroll,
3. Józef Pietrzykowski,
4. Dorota Simonides.

Wyniki

Wybory uzupełniające 27 maja i 10 czerwca 1990 (województwo lubelskie)

Wybory uzupełniające do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w województwie lubelskim, które odbyły się 27 maja i 10 czerwca 1990, zostały zarządzone przez Prezydenta RP Wojciecha Jaruzelskiego 3 kwietnia 1990^[5] z powodu śmierci Adama Stanowskiego. Przeprowadziła je Okręgowa Komisja Wyborcza w Lublinie; I tura głosowania odbyła się równocześnie z wyborami do rad gmin.

Mandat senatorski uzyskał Jerzy Kłoczowski.

Kalendarz wyborczy

Województwo lubelskie na tle Polski

Kandydaci

Swoje kandydatury zarejestrowali:

1. Marian Fuszara,
2. Janusz Jurek,
3. Jerzy Kłoczowski,
4. Roman Wierzbicki.

Wyniki

Uwagi

Przypisy

Wybory, referenda i plebiscyty w Polsce od 1918 Prezydenckie[A] 1922 (I) 1922 (II) 1926 (I) 1926 (II) 1933 1947 1989 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 (I) (plan.) 2020 (II) Parlamentarne 1919 1922 1928 1930 1935 1938 1947 1952 1957 1961 1965 1969 1972 1976 1980 1985 1989 1991 1993 1997 2001 2005 2007 2011 2015 2019 Uzupełniające do Senatu 1989–1991 1993–1997 1997–2001 2001–2005 2005–2007 2007–2011 2011–2015 2015–2019 Do Parlamentu Europejskiego 2004 2009 2014 2019 Do Sejmu Śląskiego (1922–1935) 1922 1930 (I) 1930 (II) 1935 Samorządowe 1934 1938–1939 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018 Do rad narodowych (1954–1988) 1954 1958 1961 1965 1969 1973 1976 1978 1980 1984 1988 Referenda, plebiscyty Plebiscyty 1919 (plan.) 1920 1920/21 (plan.) 1921 Ogólnokrajowe 1946 1987 1996 (I) 1996 (II) 1997 2003 2005 (plan.) 2015 lokalne Referenda lokalne po 1989 Zobacz też frekwencja wyborcza ordynacja wyborcza polskie okręgi wyborcze (do Sejmu, do Senatu, do Parlamentu Europejskiego) ↑ W latach 1922–1933 i w 1989 wyborów dokonywało Zgromadzenie Narodowe, w 1947 dokonał Sejm Ustawodawczy.