Wybrzeże

Wybrzeża wysokie

Wybrzeże niskie

Wybrzeże – obszar na granicy lądu i zbiornika wodnego obejmującego część nadwodną i podwodną. Pas ten jest szerszy niż brzeg i strefa brzegowa, lecz jego zasięg nie jest precyzyjnie określony granicami. Zbiornik wodny i ląd wybrzeża są rozdzielone linią brzegową^[1][2].

Wybrzeże odznacza się wpływem rzeźbotwórczego oddziaływania mórz i oceanów (m.in. fal morskich, pływów, prądów przybrzeżnych).

Typologia

Ze względu na to czy działalność ta jest niszcząca czy budująca, wyróżnia się wybrzeża niszczone, wybrzeża narastające oraz wybrzeża wyrównywane (tj. w niektórych miejscach niszczone, w niektórych narastające). Ze względu na jego układ w stosunku do głównych linii ukształtowania terenu lub budowy geologicznej wyróżnia się wybrzeża podłużne i wybrzeża poprzeczne. Wyróżnia się także wybrzeża podwójne, czyli takie, którym towarzyszy dodatkowo lido lub mierzeja.

Zależnie od sposobu powstania wyróżnia się także wybrzeża:

• dalmatyńskie – riasowe – fiordowe – ferdowe – fierdowe, górskie, łukowe, mangrowe, marszowe, płaskie, progradacyjne, uskokowe, wulkaniczne, mierzejowe – limanowe – lagunowe – namorzynowe – koralowe – wydmowe – szkierowe, wyrównane, zatopione^[3]

Wybrzeża w Polsce

W Polsce nad Morzem Bałtyckim od zachodu wybrzeże stanowi wyspa Uznam i Wolin (mezoregion Uznam i Wolin). Charakterystyczne wybrzeże posiada Zalew Szczeciński, będący zatoką-laguną przybrzeżną Bałtyku oraz łączące go z otwartym morzem cieśniny: Dziwna i Świna. Na wschód od Dziwny rozciąga się Wybrzeże Trzebiatowskie, a za nim Wybrzeże Słowińskie. Nad Zatoką Gdańską znajduje się Pobrzeże Kaszubskie, od którego odchodzi Mierzeja Helska. Przy południowej części zatoki ciągnie się Mierzeja Wiślana. Nad południowo-wschodnią częścią Zalewu Wiślanego leży Wybrzeże Staropruskie.

Wybrzeża na świecie

• Europa:
  • Francja: Lazurowe Wybrzeże (Riwiera Francuska), Côte d'Améthyste, Côte d’Argent, Côte de Jade, Côte d’Amour, Côte Sauvage, Côte d'Emeraude, Côte d'Albâtre.
  • Włochy: Riwiera Włoska
  • Hiszpania: Costa de la Luz, Costa del Sol, Costa Blanca, Costa del Azahar, Costa Dorada, Costa Brava, Costa Montanesa, Costa Vasca, Costa Verde, Rías Altas, Rías Baixas.
  • Portugalia: Costa Dourada, Costa de Prata.
• Azja: Wybrzeże Malabarskie, Wybrzeże Koromandelskie,
• Afryka: Wybrzeże Pieprzowe, Wybrzeże Kości Słoniowej, Złote Wybrzeże, Wybrzeże Niewolnicze.
• Antarktyda: Wybrzeże Adeli, Wybrzeże Bakutisa, Wybrzeże Jerzego V, Wybrzeże Knoxa, Wybrzeże Królowej Marii, Wybrzeże Księżniczki Marty, Wybrzeże Księżniczki Ragnhildy, Wybrzeże Leopolda i Astrid, Wybrzeże Oatesa.

Zobacz też

• nadbrzeże, przybrzeże

Przypisy