Wybuch gazu w Rotundzie PKO w Warszawie

Eksplozja gazu w Rotundzie PKO w Warszawie
Rotunda PKO po wybuchu
Państwo	Polska
Miejsce	Warszawa
Rodzaj zdarzenia	eksplozja gazu
Data	15 lutego 1979
Godzina	12:37
Ofiary śmiertelne	49 osób
Ranni	77
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 miejsce zdarzenia
Położenie na mapie Polski w latach 1975–1991 miejsce zdarzenia
Położenie na mapie województwa mazowieckiego miejsce zdarzenia
52°13′49,6″N 21°00′44,4″E/52,230444 21,012333

Rotunda PKO w 2006 roku

Tablica pamiątkowa

Wybuch gazu w Rotundzie PKO w Warszawie – eksplozja, która nastąpiła 15 lutego 1979 roku o godzinie 12:37 w budynku banku PKO w Warszawie znajdującym się u zbiegu ulicy Marszałkowskiej i Alei Jerozolimskich. Przyczyną zdarzenia był wybuch gazu ziemnego.

Katastrofa

Do eksplozji doszło na dwadzieścia minut przed końcem pierwszej zmiany, gdy w banku znajdowało się około 170 pracowników i trzystu klientów. W momencie wybuchu cały gmach uniósł się nagle, niczym – jak relacjonowali świadkowie zdarzenia – „bańka mydlana”, po czym „pękł” – z przeszklonych ścian na ulice runęły tafle szkła, wewnątrz zaś do podziemi archiwum zapadły się wszystkie kondygnacje budynku. Uszkodzone zostały także sąsiednie budynki.

Budynek Rotundy został zniszczony w siedemdziesięciu procentach. Największe zniszczenia miały miejsce od strony budynku Uniwersalu^[1]. W katastrofie śmierć poniosło 49 osób, a 77 zostało rannych (liczba rannych mogła być jednak wyższa). Ostatnią ranną osobę wydobyto z ruin trzy godziny po tragedii. Lżej rannych odwozili do szpitali właściciele prywatnych samochodów^[2]. Przeszukiwanie rumowiska trwało 6 dni. Ostatnią ofiarę odnaleziono we wtorek 21 lutego. W pracach przy poszukiwaniu ofiar brali udział strażacy, pracownicy Mostostalu, milicjanci i żołnierze, ogółem prawie 2000 osób^[3].

Na mocy rozporządzenia Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy dzień 16 lutego 1979 ogłoszono dniem żałoby narodowej^[4].

Przyczyny katastrofy

Po dwudziestu latach, w czasie kręcenia dokumentalnej serii Czarny serial, autorzy dotarli do robotnika, który był prawdopodobnym sprawcą tragedii, w czasie prac konserwacyjnych zbyt silnie dokręcił śrubę kryzy mocującej zawór gazu.

W wyniku skurczu termicznego, wywołanego niską temperaturą, zbyt mocnego dokręcenia kryzy oraz ruchów podłoża (wywołanych komunikacją nadziemną i podziemną linią średnicową PKP, oddaloną od miejsca katastrofy o 8 m) doszło do pęknięcia kopuły zaworu i powstania 77-centymetrowej szczeliny.

Zima 1979 roku nazywana była zimą stulecia ze względu na duże opady śniegu, a następnie bardzo niskie temperatury. Pokrywa śniegu uniemożliwiła wydostanie się gazu ziemnego na powierzchnię, a niska temperatura spowodowała wykroplenie się substancji zapachowej, ostrzegającej o ulatniającym się gazie.

W wyniku zbiegu okoliczności pozbawiony znacznika zapachowego gaz przedostał się do równolegle ułożonej, 12-otworowej obudowy przewodów instalacji telekomunikacyjnej, a stamtąd do wnętrza budynku.

Wybuch mogło zainicjować zwarcie w instalacji elektrycznej (sama Rotunda instalacji gazowej nie miała).

Upamiętnienie

• 27 października 1979 pod północną ścianą budynku odsłonięto tablicę upamiętniającą ofiary wybuchu^[5].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Informacje o przyczynach eksplozji częściowo zasięgnięte z książki Jarosława Reszki: „Cześć, giniemy! Największe katastrofy w powojennej Polsce”
• Wprost 24 Kwiaty pod Rotundą (2004)
• Przegląd Czas nie leczy ran
• Polska Times Rotunda: Tajny raport dla Gierka (2009-02-13)