Wydrzyk ostrosterny

Wydrzyk ostrosterny

Stercorarius parasiticus[1]
(Linnaeus, 1758)
(c) Mikesegeln, CC-BY-SA-3.0 Osobnik dorosły
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Rodzina	wydrzyki
Rodzaj	Stercorarius
Gatunek	wydrzyk ostrosterny
Synonimy
Larus parasiticus Linnaeus, 1758[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
lęgowiska      zimowiska

Wydrzyk ostrosterny^[4], wydrzyk pasożytny (Stercorarius parasiticus) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka z rodziny wydrzyków (Stercorariidae).

Występowanie

Gnieździ się na wybrzeżach północnej Europy, Azji i Ameryki Północnej. Zasięg występowania jest bardziej wysunięty na południe i wschód niż wydrzyka tęposternego. W Europie można go spotkać na Islandii, w północnej części Wielkiej Brytanii, na atlantyckich i bałtyckich wybrzeżach Skandynawii i na północy Rosji. Na kontynencie europejskim jest zarazem najliczniej występującym wydrzykiem. Zimuje na otwartych wodach i wybrzeżach Atlantyku, Pacyfiku i Oceanu Indyjskiego, najczęściej na południe od równika, docierając aż do południowych skrawków Afryki, Ameryki Południowej, Australii i Nowej Zelandii. Od lipca do grudnia i wiosną w kwietniu i w maju pojawia się na przelotach nad polskim wybrzeżem, a niekiedy również w głębi kraju.

Morfologia

Cechy rozpoznawcze

Osiąga wielkość mewy śmieszki. Dorosły osobnik jest koloru jednolicie szarobrązowego, ale może mieć wierzch ciała ciemnoszarobrązowy. Od dołu może być jaśniejszy – lecz nigdy biały. Na głowie ma czarny „berecik”. Koniec dzioba jest zagięty w dół. Na nogach ma zakrzywione pazury. Ma wąskie i spiczaste skrzydła. Dorosły ptak ma ostro zakończone i dłuższe o 8 cm dwie środkowe sterówki, młody ma je wyraźnie krótsze – 2 cm. Młode wydrzyki mają też poprzecznie prążkowany brzuch. Wydrzyki charakteryzują się szybkim lotem, podobnym do sokolego.

Odmiana ciemna

Nie wyróżnia się podgatunków^[2][5], występują natomiast dwie odmiany barwne:

• jasna, podobnie ubarwiona do wydrzyka tęposternego, choć bez poprzecznych pasów sunących przez boki i pierś oraz z brązowym wierzchem głowy, jasną plamą nad dziobem i rzadko tylko z brunatną obrożą. Ogólnie są ciemnobrązowe z białym spodem ciała, szyją i żółtymi policzkami.
• ciemna, ciemniejsza na grzbiecie. Jasne pole występuje tylko na lotkach I rzędu. Ta forma częściej gnieździ się nad Bałtykiem.

Oprócz tego są formy pośrednie.

Jego dziób jest smuklejszy od wydrzyka tęposternego.

Głos

Odzywa się wysokim „ka-ou” lub głębszym „tak tak”, miękkim w tonie „a-u-eli” lub głośnym i ostrym „ji-a ja”.

Dane liczbowe

• Długość: 42–46 cm
• Rozpiętość skrzydeł: 90–105 cm
• Skrzydło złożone: 30–33 cm
• Środkowe sterówki ogona: 17–21,5 cm
• Zewnętrzne sterówki: 5,5–10,5 cm
• Waga: 295–318 g

Ekologia i zachowanie

Biotop

W czasie przelotów nad Europą może zapuszczać się w głąb lądu i zatrzymywać się nad większymi zbiornikami i rzekami. Jednak tereny lęgowe położone są na bagnach, torfowiskach, wrzosowiskach i w okolicach jezior wilgotnej tundry. Zasiedla też wybrzeża morskie i powierzchnie nieporośnięte.

Wydrzyk w czasie żerowania

Toki

Na lęgowiska powraca w kwietniu i maju, osiedlając się w rozrzuconych koloniach. Lot godowy jest falisty tzn. ptak wznosi się, po czym opada gwałtownie, przewracając przy tym koziołki w powietrzu.

Gniazdo

Buduje w luźnych koloniach na łąkach i mszarach. Gniazdo tworzy płytkie zagłębienie w mchu lub trawie. Kolonie znajdują się w miejscach gęsto porośniętych trawą. Często towarzyszą im lęgi rybitwy popielatej.

Jaja

Jaja

2 zielonkawe lub oliwkowobrunatne jaja z ciemniejszymi plamkami i prążkami, podobne do jaj mew.

Okres lęgowy

Oboje rodzice wysiadują jaja przez 24–28 dni. Opiekują się pisklętami, aż te nie nauczą się latać, czyli po około 32 dniach. Pisklęta w puchu są ciemnobrunatne. Przez cały okres gniazdowania dorosłe ptaki są agresywne, do tego stopnia, że mogą atakować też ludzi. W sierpniu i wrześniu zbierają się w stada i odlatują na południe.

Wydrzyk w pogoni za mewą

Pożywienie

Łowi ryby, lecz częściej bezczelnie porywa zdobycz innym ptakom, m.in. głuptakom, maskonurom, mewom i petrelom lub goni je, aż te porzucą swoją ofiarę lub zwrócą ją z wola, by lżej lecieć. Z tej też przyczyny wzięła się jego nazwa. Wybiera też jaja lub pisklęta z gniazd morskich ptaków oraz poluje na drobne ptactwo i gryzonie podobnie jak krogulec.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje wydrzyka ostrosternego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)^[3]. Liczebność światowej populacji w 2015 roku szacowano na 400–600 tysięcy dorosłych osobników, natomiast liczebność populacji europejskiej na 79,8–112 tysięcy dorosłych osobników^[3].

W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[6].

Zobacz

• ptaki Polski

Przypisy

Bibliografia

• Jan Sokołowski Ptaki Polski wyd. V, Warszawa 1988; ISBN 83-02-00741-2
• Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
• Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).