Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego

Wydział Teologiczny

Faculty of Theology

Uniwersytet Opolski
Gmach Collegium Theologicum UO
Data założenia	1994
Państwo	Polska
Adres	ul. Wojciecha Drzymały 1a 45-342 Opole
Liczba pracowników • naukowych	38 27
Liczba studentów	180
Dziekan	ks. dr hab. Mateusz Rafał Potoczny, prof. UO
Położenie na mapie Opola Wydział Teologiczny
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wydział Teologiczny
Położenie na mapie województwa opolskiego Wydział Teologiczny
50°40′08″N 17°55′33″E/50,668889 17,925833
Strona internetowa

Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego (WT UO) – jeden z 12 wydziałów Uniwersytetu Opolskiego^[1]. W ramach Wydziału funkcjonuje również Instytut Nauk Teologicznych. Siedzibą Wydziału jest Collegium Theologicum Uniwersytetu Opolskiego.

Historia

Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego powstał w 1994 roku z przekształcenia powstałej w 1981 roku filii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, bazującej na kilkudziesięcioletnich doświadczeniach Wyższego Seminarium Duchownego w Nysie, gdzie pracowała kadra naukowa dawnego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie^[2].

Aktualnie Wydział Teologiczny kształci studentów na studiach stacjonarnych na czterech kierunkach zaliczanych do dziedziny nauk teologicznych (teologia, teologia kanoniczna, orientalistyka chrześcijańska oraz turystyka i kultura śródziemnomorska)^[3].

W przeszłości Wydział Teologiczny składał się z 3 instytutów i 10 samodzielnych katedr^[4]. Od wprowadzenia reformy Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2019 r. na strukturę Wydziału składa się 5 samodzielnych katedr oraz jeden zespół badawczy i dydaktyczny^[5]. Aktualnie w jednostce zatrudnionych jest 34 pracowników naukowo-dydaktycznych (z czego 9 na stanowisku profesora, 14 na stanowisku profesora uczelni ze stopniem doktora habilitowanego, 1 na stanowisku starszego wykładowcy ze stopniem doktora habilitowanego oraz 10 na stanowisku adiunkta ze stopniem doktora)^[6]. Wydział współpracuje również z emerytowanymi profesorami, których autorytet wspiera proces dydaktyczny oraz z szeregiem wykładowców zatrudnionych na zajęciach zleconych^[7]. Ponadto Wydział prowadzi szeroko zakrojoną współpracę z ośrodkami międzynarodowymi (m.in. Niemcy, Włochy, Austria, Węgry, Rumunia, Czechy, Słowacja, Indie, Liban).

Wydział Teologiczny UO wydaje również cenione czasopisma naukowe, takie jak:

• Studia Oecumenica
• Liturgia Sacra. Liturgia, Musica, Ars
• Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
• Family Forum
• Scriptura Sacra
• Diakon^[8].

Ponadto Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego wydaje następujące serie książkowe:

• Opolska Biblioteka Teologiczna
• Opolska Myśl Teologiczna
• Ekumenizm i Integracja
• Liturgia Musica Ars
• Człowiek – Rodzina – Społeczeństwo
• Colloquia Theologica
• Z Dziejów Kultury Chrześcijańskiej na Śląsku
• Podręczniki i Skrypty
• Pomoce duszpasterskie^[9].

Według stanu na 2015 rok na Wydziale studenci odbywają studia w ramach studiów pierwszego stopnia (licencjackich), studiów drugiego stopnia (magisterskich uzupełniających), jednolitych studiów magisterskich oraz studiów doktoranckich. Łącznie na Wydziale Teologicznym studiuje 271 studentów^[10].

Wydział Teologiczny UO jest jednostka aktywną w przestrzeni mediów społecznościowych. W ramach wydziału działa #OpolskieForumTeologii, na którego kanale można wysłuchać wielu wykładów z zakresu teologii i nauk pokrewnych^[11].

Władze (od 2020)

Od 1 października 2019 r., w związku z nową ustawą – prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz nowym statutem UO, w ramach WT UO wyodrębniono Instytut Nauk Teologicznych. W związku z tym zmieniła się również struktura jednostki:

Wydział Teologiczny UO

• Wielki Kanclerz Wydziału Teologicznego: bp dr hab. Andrzej Czaja
• Dziekan: ks. dr hab. Mateusz Rafał Potoczny, prof. UO^[12]

Instytut Nauk Teologicznych UO

• Dyrektor: ks. dr hab. Krystian Kałuża, prof. UO^[13]

Poczet dziekanów

• 1994–2002: ks. prof. dr hab. Helmut Jan Sobeczko – teolog (liturgika)
• 2002–2008: ks. prof. dr hab. Tadeusz Dola – teolog (teologia fundamentalna)
• 2008–2012: ks. prof. dr hab. Stanisław Rabiej – teolog (ekumenizm)
• 2012–2016: ks. prof. dr hab. Tadeusz Dola – teolog (teologia fundamentalna)
• 2016–2020: ks. prof. dr hab. Radosław Chałupniak – teolog (katechetyka)^[14]
• od 2020: ks. dr hab. Mateusz Rafał Potoczny, prof. UO – teolog (liturgika, kościelne nauki wschodnie)

Kierunki kształcenia

Teologia

Wydział Teologiczny UO prowadzi studia jednolite magisterskie stacjonarne na kierunku teologia w dwóch specjalnościach: katechetyczno-pastoralna (studia 5-letnie) oraz kapłańskiej (studia 6-letnie). W przeszłości prowadzono w ofercie Wydziału obecne były również studia niestacjonarne w dwóch specjalnościach: katechetyczno-pastoralnej (studia 5-letnie) oraz diakońskiej^[15].

Teologia kanoniczna (studium licencjatu rzymskiego)

Od roku akademickiego 2020/2021 istnieje możliwość podjęcia studiów na kierunku teologia kanoniczna. Jest to studium przeznaczone dla magistrów teologii, którzy chcieliby kontynuować swoją naukową drogę i rozpocząć etap studiów zmierzający do uzyskania stopnia tzw. „licencjatu rzymskiego”, który w przyszłości może stać się początkiem studiów doktoranckich. Kandydat na studia powinien wcześniej ukończyć jednolite studia magisterskie z teologii katolickiej albo wyższe seminarium duchowne (legitymuje się dyplomem lub zaświadczeniem ukończenia seminarium) oraz posiada przygotowanie pedagogiczne do nauczania religii. Efekty uczenia się przekazywane w ramach kierunku „Teologia kanoniczna” nie pokrywają się z istniejącym kierunkiem „Teologia” i umożliwiają pogłębienie dotychczas zdobytej wiedzy, umiejętności i kompetencji oraz ich aktualizację do zmieniających się uwarunkowań społeczno-religijnych. Studia nie dają kwalifikacji do nauczania religii w szkole (nie obejmują przygotowania pedagogiczno-katechetycznego), natomiast z perspektywy kościelnej (co potwierdza dodatkowe uzyskanie stopnia tzw. „licencjatu rzymskiego”) dają możliwość prowadzenia zajęć dydaktycznych w instytucjach kościelnych, np. w seminariach duchownych. Przygotowanie metodyczno-dydaktyczne opiera się na uprawnieniach, które absolwent nabył wcześniej – w ramach 5- albo 6-letnich jednolitych studiów magisterskich z teologii (jeśli te studia przewidywały uzyskanie takich uprawnień)^[16].

Orientalistyka chrześcijańska

Są to jedyne tego typu studia w Polsce. W ramach studiów licencjackich studenci zaznajamiają się z bogatą problematyką chrześcijan Orientu (Europy Wschodniej, Azji i Afryki Północnej) i kontekstem ich życia. Absolwenci to wykwalifikowana kadra menedżerów kultury, przygotowanych do pracy w instytucjach kultury, mediach, organizacjach pomocowych, stowarzyszeniach i fundacjach mających na celu wsparcie humanitarne, a także w organizacjach turystycznych oraz w biznesie. Studenci stają się ekspertami zaznajomionymi z kompleksową sytuacją społeczno-religijno-kulturowo-polityczną ludzi szeroko pojętego Wschodu. Chociaż studia mają formę stacjonarnych studiów licencjackich, są w dużej mierze prowadzone on-line; ponadto, aby ułatwić do nich dostęp ludziom pracującym, zajęcia odbywają się głównie popołudniami.

Program studiów zawiera bogaty wachlarz przedmiotów z dziedziny nauk teologicznych, humanistycznych i społecznych. Ważnym komponentem programu studiów są również języki obce (np. arabski, syryjski, języki nowożytne).

Utworzenie studiów z zakresu orientalistyki chrześcijańskiej na poziomie pierwszego stopnia i profilu ogólnoakademickim zasadzało się na kilku przesłankach.

• Po pierwsze: wyzwania stające przed społeczeństwami Zachodu, związane z handlem, ale także z migracjami ludności wywodzącej się w dużej mierze ze społeczności orientalnych, wymagają przygotowania wyspecjalizowanej kadry profesjonalnych znawców kultury, religii i kontekstu ich życia. Aby skutecznie odpowiadać na związane z rzeczonymi wyzwaniami zadania potrzeba przede wszystkim zaznajomienia się ze światem orientalnym.
• Po drugie, obserwowane w dzisiejszym świecie coraz większe zainteresowanie Orientem wymaga wyjścia naprzeciw oczekiwaniom wielu ludzi, chcących poznać wieloraki kontekst kultur i zawiłości świata Wschodu. Dotyczy to także jej chrześcijańskiego ujęcia. Na dzień dzisiejszy w żadnym ośrodku teologicznym w Polsce nie kształci się specjalistów z zakresu orientalistyki chrześcijańskiej, stąd propozycja WT UO wydaje się być atrakcyjnym novum w skali całego kraju.
• Po trzecie, chrześcijanie Orientu, chociaż w historii chrześcijaństwa wykazali się niezwykle ważnym wkładem w całość dziedzictwa Kościoła, dziś stoją na skraju zapomnienia. Nasze studia mają być jednym z bastionów promocji wiedzy o chrześcijaństwie Orientu.
• Po czwarte: budowanie wielokulturowych społeczeństw pokoju i tolerancji wymaga znajomości kultury i kontekstu życia ludzi w różnych szerokościach geograficznych. Znajomość problematyki wschodniej wydaje się na tym polu najistotniejszą^[17].

Turystyka i kultura śródziemnomorska

Przedmiotem tych studiów jest kolebka świata starożytnego i tym samym europejskiej cywilizacji. Ponadto obecność w tym obszarze – obok chrześcijaństwa – także religii judaistycznej oraz islamu wymaga w obecnym świecie naznaczonym globalizacją intensywniejszego niż przedtem poznania tego świata, zwłaszcza wszelkich relacji pomiędzy tymi religiami i inspirowanymi przez nie przejawami kultury. Splot elementów kultury, religii i sztuki na przestrzeni 2500 lat, czyli od tzw. epoki klasycznej w Grecji do naszych czasów, sprawia, że jest to dziedzina nauki ciągle uprawiana na uniwersytetach w skali światowej, o czym świadczy Mediterranean Studies Association (organizuje coroczne kongresy i wydaje periodyk). Turystyka i Kultura śródziemnomorska jako kierunek studiów realizowany na Wydziale Teologicznym jest osadzony na fundamentach chrześcijańskich, dzięki czemu stanowi kolejny aspekt spojrzenia na ten przedmiot badań – obok ujmowania go od strony filologicznej, historycznej, społecznej czy politycznej, a więc aspektów badań prowadzonych na innych uczelniach. Kierunek ten obejmuje studia stacjonarne I stopnia z podziałem na dwie specjalności: Zarządzanie zasobami kultury i Zarządzanie turystyką. Wymienione specjalności przedstawiają cel proponowanych studiów, a więc uwzględniający kwalifikacje absolwenta. Dzięki nim absolwent jest przygotowany do pracy w instytucjach szeroko rozumianej kultury i oświaty, a więc w placówkach kultury, muzealnictwa, galeriach sztuki, a także jako nauczyciel kultury antycznej, śródziemnomorskiej oraz jako pracownik w instytucjach naukowo-badawczych. Jako znawca kultur i religii Śródziemnomorza jest on przygotowany do podjęcia pracy w instytucjach prowadzących kontakty międzynarodowe, międzykulturowe i międzyreligijne, jak np.: biura podróży i biura pielgrzymkowe, biura handlowe i firmy współpracujące z krajami śródziemnomorskimi. Ponadto będąc znawcą problematyki kulturowej i religijnej Śródziemnomorza, absolwent może podjąć pracę jako dziennikarz, korespondent i ekspert w szeroko rozumianej kulturze śródziemnomorskiej^[18].

Podyplomowe Studia Teologiczno-Katechetyczne

Kwestia kwalifikacji nauczycieli religii jest regulowana na drodze Porozumienia pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej. Porozumienia wypracowane w roku 1993 oraz 2000 zawierały dążenie do dostosowania kwalifikacji nauczycieli religii do powszechnie obowiązujących wymagań wobec nauczycieli, przy jednoczesnym zachowaniu specyfiki lekcji religii, a także uwzględnieniu możliwości kadrowych Kościoła. Od roku 2007 prowadzono rozmowy dotyczące wypracowania nowego Porozumienia, które zawarte zostało 31 maja 2016 roku. Kolejne Porozumienie podpisane zostało 3 kwietnia 2019 roku i weszło w życie z dniem 1 września 2019 roku. W znowelizowanym dokumencie stwierdza się, że kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela religii w liceach ogólnokształcących, technikach, branżowych szkołach I i II stopnia, szkołach podstawowych i w przedszkolach z wyjątkiem specjalnych, posiada osoba, która ukończyła teologiczno-katechetyczne studia podyplomowe umożliwiające nabycie wiedzy, umiejętności i kompetencji z zakresu przedmiotów teologicznych, prowadzone w wymiarze określonym przez Konferencję Episkopatu Polski (zob. § 1 pkt 3; § 2 pkt 3; § 3 pkt 1; §4 pkt 1 Porozumienia z 3 kwietnia 2019 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii)^[19].

Studia doktoranckie

Wydział Teologiczny prowadzi także studia doktoranckie (trzeciego stopnia, 4 letnie) z zakresu nauk teologicznych oraz nauk o rodzinie^[20].

Wydział ma uprawnienia do nadawania następujących stopni naukowych^[21]:

• doktora w zakresie nauk teologicznych
• doktora w zakresie nauk o rodzinie
• doktora habilitowanego w zakresie nauk teologicznych

Kierunki prowadzone w przeszłości

• Nauki o rodzinie^[22]
  • asystent rodziny
  • opiekun osoby starszej i chorej terminalnie^[23].
• Muzykologia, od roku akademickiego 2019/2020 kierunek został przeniesiony do Instytutu Historii UO^[24].

Instytucje przywydziałowe WT UO

• Wyższe Międzydiecezjalne Seminarium Duchowne w Opolu (rektor: ks. dr hab. Andrzej Anderwald, prof. UO)
• Centrum Kultury i Nauki w Kamieniu Śląskim (dyrektor: ks. prof. dr hab. Zygfryd Glaeser)
• Biblioteka Wydziału Teologicznego
• Instytut Badań nad Teologią i Duchowością Dalekiego Wschodu (dyrektor: ks. dr hab. Dariusz Klejnowski-Różycki, prof. UO)^[25]

Wykładowcy

Pracownicy Wydziału

Profesorowie tytularni

• ks. prof. dr hab. Andrzej Anderwald, teologia fundamentalna
• ks. prof. dr hab. Zygfryd Glaeser, teologia ekumeniczna
• o. prof. dr hab. Andrzej Sebastian Jasiński OFM, teologia biblijna
• ks. prof. dr hab. Jan Kochel, katechetyka^[26]
• ks. prof. dr hab. Marek Lis, środki przekazu wiary, komunikacja społeczna^[27]
• ks. prof. dr hab. Piotr Morciniec, teologia moralna
• ks. prof. dr hab. Stanisław Rabiej, teologia dogmatyczna
• ks. prof. dr hab. Norbert Widok, patrologia
• ks. prof. dr hab. Kazimierz Wolsza, filozofia religii^[28]
• ks. prof. dr hab. Marcin Worbs, filologia germańska^[29]

Samodzielni pracownicy naukowi WT UO bez tytułu naukowego zatrudnieni na stanowisku profesora nadzwyczajnego

• ks. dr hab. Konrad Glombik, prof. UO, teologia moralna
• ks. dr hab. Piotr Górecki, prof. UO, historia Kościoła
• ks. dr hab. Krystian Kałuża, prof. UO, teologia fundamentalna, religiologia i misjologia
• ks. dr hab. Dariusz S. Klejnowski-Różycki, prof. UO, teologia dogmatyczna
• ks. dr hab. Jerzy Kostorz, prof. UO, katechetyka
• ks. dr hab. Paweł Landwójtowicz, prof. UO, teologia pastoralna
• ks. dr hab. Hubert Łysy, prof. UO, homiletyka
• ks. dr hab. Erwin Mateja, prof. UO, liturgika
• ks. dr hab. Janusz Podzielny, prof. UO, teologia moralna^[30]
• ks. dr hab. Rajmund Porada, prof. UO, ekumenizm
• ks. dr hab. Mateusz Rafał Potoczny, prof. UO, liturgika oraz liturgie chrześcijańskiego Orientu

Niesamodzielni pracownicy naukowi WT UO ze stopniem naukowym doktora

• ks. dr Andrzej Demitrów, teologia biblijna
• ks. dr Mariusz Drygier, historia Kościoła
• ks. dr Łukasz Florczyk, teologia biblijna
• ks. dr Andrzej Ochman, socjologia
• ks. dr Robert Sadlak, teologia pastoralna
• ks. dr Leszek Waga, pedagogika

Zajęcia zlecone

• ks. bp dr hab. Andrzej Czaja, teologia dogmatyczna
• dr Said Edaich, język arabski
• ks. dr hab. Wojciech Grygiel, prof. UPJPII, filozofia
• ks. dr Wojciech Maciążek, teologia dogmatyczna
• ks. mgr Jakub Płonka, filozofia
• ks. dr hab. Piotr Paweł Maniurka, historia sztuki
• mgr inż. Stanisław Mołodecki
• ks. dr Joachim Waloszek, muzykologia
• ks. dr Brunon Zgraja, patrologia

Struktura organizacyjna

• Katedra Teologii Biblijnej, Historii Kościoła i Patrologii – kierownik: ks. prof. dr hab. Norbert Widok
• Katedra Teologii Fundamentalnej, Dogmatycznej i Ekumenizmu – kierownik: ks. prof. dr hab. Zygfryd Glaeser
• Katedra Teologii Moralnej, Bioetyki i Prawa Kanonicznego – kierownik: ks. prof. dr hab. Piotr Morciniec
• Katedra Teologii Liturgicznej, Homiletyki i Komunikacji – kierownik: ks. dr hab. Erwin Mateja, prof. UO
• Katedra Teologii Pastoralnej, Katechetyki, Pedagogiki i Psychologii – kierownik: ks. prof. dr hab. Jan Kochel

Źródło: Wydział Teologiczny UO^[31].

Zmarli wykładowcy

Źródło: Wydział Teologiczny UO^[32]

• ks. mitrat dr Krzysztof Staniecki (1934–2003)
• ks. dr Gerard Strzeduła (1940–2005)
• ks. prof. dr hab. Józef Król (1945–2011)
• ks. dr Bernard Polok (1956–2012)
• o. prof. dr hab. Bronisław Wenanty Zubert OFM (1935–2015)
• ks. prof. dr hab. Alojzy Marcol (1931–2017)
• ks. prof. dr hab. Józef Herbut (1933–2018)
• ks. dr Bernard Jurczyk (1956–2018)
• ks. prof. dr hab. Radosław Chałupniak (1967–2020)
• ks. dr hab. Zdzisław Małecki (1939–2020)
• ks. dr Herbert Simon (1943–2020)^[33]
• ks. dr Krzysztof Pagór (1950–2020)^[34]
• o. prof. dr hab. Hugolin Langkammer OFM (1930–2021)^[35]
• bp dr Gerard Kusz (1939–2021)^[36]
• ks. prof. dr hab. Helmut Jan Sobeczko (1939–2021)^[37]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Akty prawne powołujace do istnienia WT UO
• Biblioteka WT UO. bwt.uni.opole.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-23)].
• Redakcja Wydawnictw WT UO
• Wydział Teologiczny w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI).