Wykaz podobozów Groß-Rosen

Podobozy KL Groß-Rosen

Podobozy pracy przymusowej

Wobec szczątkowego zachowania archiwów SS dotyczących Groß-Rosen, krótkiego czasu funkcjonowania niektórych komand zewnętrznych, oraz burzliwego czasu ich istnienia przy zbliżającym się froncie wschodnim, trudno jest stworzyć jednoznaczną listę podobozów Groß-Rosen. Listy publikowane w pracach naukowych różnią się w niektórych aspektach^[1], w ostatnich latach odkryto również nowe jednostki administracyjne SS wchodzące w skład Groß-Rosen, m.in. na terenie byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej.

Lp.	Nazwa obozu	Współczesna miejscowość	Czas istnienia	Przeznaczenie i uwagi	Liczba więźniów	Najemca
1.	AL Aslau	Osła		Produkcja myśliwców nocnych Focke-Wulf Ta 154
2.	AL Bad Charlottenbrunn	Jedlina-Zdrój		Podobóz męski. Różne prace na rzecz kierownictwa robót podziemnych, które miało tu swoją siedzibę^[2].
3.	AL Bad Warmbrunn	Cieplice Śląskie	1944	Prace w fabrykach w rejonie Cieplic i Piechowic	poniżej 1000 osób	„Dorris-Fuller Bad Warmbrunn”^[3]
4.	AL Bad Salzbrunn	Szczawno-Zdrój
5.	AL Bautzen	Budziszyn (RFN)	1 X 1944 – 19/30 IV 1945	Praca w fabryce	1000-1500 (Polacy i Żydzi)	Waggon- und Maschinenfabrik (WUMAG) vorm. Busch Bautzen
6.	AL Bernsdorf	Bernartice (powiat Trutnov)
7.	AL Bernsdorf Friedeberg
8.	AL Birnbäumel	Gruszeczka
9.	AL. Bolkenhain	Bolków	sierpień 1944 – luty 1945	Przemysł lotniczy	500-1500 osób, głównie Żydzi	Vereinigte Deutsche Metallwerke (VDM)
10.	AL Breslau I	Wrocław
11.	AL Breslau II	Wrocław
12.	AL Breslau-Hundsfeld	Wrocław Psie Pole
13.	AL Breslau-Lissa	Wrocław-Leśnica	od lata 1942^[2]	Pierwszy podobóz.
14.	AL Brieg-Pampitz	Pępice, obecnie Skarbimierz-Osiedle	od 1939, jako filia KZ: 7 VIII 1944 – 23-25 I 1945	Budowa lotniska	Około 1000
15.	AL Brünnlitz	Brněnec k. Svitav
16.	AL Buchwald-Hohenwiese	Bukowiec
17.	AL Bunzlau I	Bolesławiec	1941 (w ramach Groß-Rosen od V 1944) – 1945	Przemysł zbrojeniowy	Stan dzienny: 1000-1200. Przede wszystkim Żydzi, również Polacy i Rosjanie.	Holzbau Hubert Land i inne spółki
18.	AL Bunzlau II	Bolesławiec	Jesień 1944 – II 1945	Przemysł lotniczy	500-600 osób (2/3 Polacy, 1/3 Sowieci)	Fahrzeug und Motorenwerke
19.	AL Christianstadt	Krzystkowice		Kombinat chemiczny Materiały wybuchowe		Alfred Nobel Dynamit Aktien-Gesellschaft / IG Farben
20.	AL Dyhernfurth I^[4]	Brzeg Dolny		fabryka chemiczna (produkcja gazów bojowych, m.in. tabunu i sarinu)	ok. 450 osób na terenie samej fabryki	Anorgana G.m.b.H
21.	AL Dyhernfurth II, lager Elfenheim^[5]	Brzeg Dolny	przed 10 IX 1944 – 24 I 1945	fabryka chemiczna (produkcja gazów bojowych, m.in. tabunu i sarinu)	ok. 3000 osób głównie Polacy, Rosjanie	Anorgana G.m.b.H
23.	AL Faulbrück	Mościsko	9 IV 1944 – I 1945	Wcześniej samodzielny męski obóz pracy dla więźniów pochodzenia żydowskiego. 9 IV 1944 włączony do Groß-Rosen. Więźniowie wykonywali prace budowlane^[2].
24.	AL Freiburg	Świebodzice	9 VI 1944 – I 1945^[2]	Podobóz. Praca w zakładach przemysłu precyzyjnego^[2].	Około 200^[2].
25.	AL Friedland	Mieroszów	8 IX 1944 – 8 V 1945^[2]	Podobóz męski. Praca w zakładach przemysłowych^[2].	Kilkuset więźniów^[2].	VDM, Fritz Schubert^[2]
26.	AL Fünfteichen	Miłoszyce	1 XII 1943 – 21 I 1945	Budowa fabryki i produkcja zbrojeniowa	ok. 6000 więźniów (Polacy, Czesi, Żydzi, Francuzi)	Friedrich Krupp A. G.
27.	AL Gabersdorf	Trutnov Libeč(cz.)
28.	AL Gablonz (Reinowitz)	Rýnovice(cz.) część. Jabłońca n. Nysą
29.	AL Gassen	Jasień		Produkcja części lotniczych Foker-Wolf	ok. 700 osób
30.	AL. Gebhardsdorf	Giebułtów
31.	AL Gellenau	Jeleniów	2 III 1943 – 31 III 1945^[2]	Podobóz kobiecy, później męski^[2].	Roboty związane z budową tuneli^[2].	Christian Dierig A. G.^[2]
32.	AL Geppersdorf	Milęcice	I 1945 – 9 maja 1945	więźniowie z marszu śmierci z KL Auschwitz^[6]	ok. 400 osób
33.	AL Görlitz, Biesnitzer Grund	Görlitz	Podbóz żeński: 1 IX 1944 – 8 V 1945; podobóz męski: 8 VIII 1944 – 8 V 1945	Komanda robocze w fabryce wagonów, broni przy budowie dróg i okopów	1500-1630 (Żydówki i Żydzi)	Waggon-und Maschinenbau AG (WuMag)
34.	AL Grafenort	Gorzanów	jesień 1944 – 8 V 1945^[2]	Podobóz męski i kobiecy. Kopanie rowów obronnych^[2].	Około 100 więźniów i 200 więźniarek
35.	AL Gräben	Strzegom Grabina
36.	AL Gräflich Röhsdorf	Skarbków cz. Mirska
37.	AL Großkoschen	Großkoschen (niem.) w Senftenberg (RFN)	1 X 1944 – 31 III 1945	Praca w fabryce.	1500-2500 (Polacy, Rosjanie)	Deutsche Aluminiumwerke
38.	AL Grulich	Králíky
39.	AL Gruschwitz	Krauschwitz
40.	AL Grünberg I	Zielona Góra
41.	AL Grünberg II	Zielona Góra
42.	AL Guben	Gubin
43.	AL Halbau	Iłowa
44.	AL Halbstadt	Meziměstí
45.	AL Hartmannsdorf^[7]	Miłoszów	20 IV 1944 – 1945
46.	AL Hausdorf	Jugowice	od połowy 1944^[2]	Męski oddział roboczy. Prace przy budowie tuneli^[2].
47.	AL Hirschberg	Jelenia Góra	Druga połowa 1943	Prace na rzecz firmy „Prix – Werke”. po wojnie zakłady włókien sztucznych „Celwiskoza”	Po przybyciu transportów ewakuacyjnych zimą 1944 blisko 2000 więźniów^[3]	Prix – Werke
48.	AL Hochweiler	Wierzchowice
49.	AL Kaltenbrunn	Studzienno	? – V 1945^[2]	Oddział roboczy^[2].
50.	AL Kamenz^[8]	Kamenz-Herrental^[9]	1 XI 1944 – 10 III 1945	Praca w fabryce.	Około 1000, w tym 150 Żydów	Daimler Benz AG
51.	AL Kittlitztreben	Trzebień
52.	AL Klein Radisch	Klein Radisch (niem.) k. Klitten	do 23 I 1945	Praca w rolnictwie.
53.	AL Klein-Schoenau	K/ Żytawa	Obóz kobiecy 28 X 1944 – 30 III 1945; obóz męski: 27 I – 7 V 1945	Fabryka produkcji samolotów Junkers	1200-1500 (Polacy Żydzi i Niemcy)	Junkers Flugzeugfabrik
54.	AL Königszelt	Jaworzyna Śląska
55.	AL Kretschamberg	Karczmarka
56.	AL Kratzau	Chrastava
57.	AL Kratzau II	Chrastava
58.	AL Kunnerwitz	Kunnerwitz (niem.)		Praca w rolnictwie	25 osób
59.	AL Kurzbach (Gruenthal)	Bukołowo
60.	AL Landeshut	Kamienna Góra	16 VII 1944 – 8 V 1945		obóz męski	więzniowie głównie wykonywali niewolniczą pracę na rzecz zakładów przemysłowych z terenu miasta i okolic, a także przy drążeniu tuneli i grot oraz przy budowie umocnień wojennych
61.	AL Langenbielau I (tzw. Sportschule)	Bielawa	3 IX 1944 –?^[2]	Podobóz męski. Praca w fabrykach^[2].	Ponad 1000, w większości Żydzi z Węgier^[2].	Christian Dierig A. G.
62.	AL Langenbielau II	Bielawa	połowa 1944 – 8 V 1945^[2]	Podobóz kobiecy na terenie fabryki. Praca w przemyśle^[2].	Kilkaset więźniarek pochodzenia żydowskiego^[2].	G.P. Flechtner^[2]
63.	AL Laskowitz	Laskowice Oławskie	1942-1943	Budowa fabryki zbrojeniowej Bertha Werke.	Około 1500 Żydów.	Friedrich Krupp A. G.
64.	AL Lehmwasser	Glinica (Jedlina-Zdrój)
65.	AL Liebau	Lubawka
66.	AL Ludwigsdorf I	Ludwikowice Kłodzkie	16 V 1944 – 8 V 1945^[2]	Męski oddział roboczy. Praca w zakładach przemysłowych^[2].	Kilkuset więźniów pochodzenia żydowskiego^[2].	Dynamit A. G., Rüstungswerk^[2]
67.	AL Ludwigsdorf II	Ludwikowice Kłodzkie	23 VII 1944 – maj 1945^[2]	Podobóz kobiecy. Praca w zakładach przemysłowych^[2].	Kilkaset więźniarek^[2].	Dynamit A. G.^[2]
68.	AL Mährisch Weisswasser	Bílá Voda(cz.)
69.	AL Markstädt	Laskowice Oławskie	1942-1943	Budowa fabryki zbrojeniowej Bertha Werke	ok. 600 Żydów	Friedrich Krupp A. G.
70.	AL Märzdorf	Marciszów
71.	AL Mittelsteine	Ścinawka Średnia	IV 1944 – 31 III 1945^[2]	Podobóz kobiecy. Praca w przemyśle lotniczym^[2].	Kilkaset więźniarek^[2].
72.	AL Morchenstern	Smržovka
73.	AL Namslau	Namysłów
74.	AL Neiße	Nysa
75.	AL Neuhammer	Świętoszów
76.	AL Neusalz/Oder	Nowa Sól	VI 1944 – 01.01.1945	Produkcja nici, uprawa i zbiór lnu, załadunek amunicji na samochody.	900 Żydówek	Gruschwitz Textilwerke
77.	AL Niederoderwitz	Niederoderwitz k. Żytawa	I 1945 – 12 II 1945
78.	AL Niesky Wiesengrund	Niesky (RFN)	9 VI 1944 – 18 IV 1945	Praca przymusowa w fabryce	1000-1200	Christoph&Unmack
79.	AL Nimptsch	Niemcza	Działał krótko od I 1945^[2]	Podobóz męski.	Około 200^[2]
80.	AL Oberaltstadt	Trutnov Starè Město
81.	AL Ober Hohenelbe	Hořejší Vrchlabí(cz.)
82.	AL Parschnitz I, II	Trutnov Pořičí(cz.)
83.	AL Peterswaldau	Pieszyce	1 VII 1944 – 8 V 1945	Podobóz kobiecy podporządkowany AL Langenbielau I. Praca w zakładach przemysłowych^[2].	Kilkaset więźniarek^[2].	Ferdynand Hasse, Ignatz Dichl^[2]
84.	AL Prausnitz	Prusice
85.	AL Pürschkau^[10]	Przybyszów
86.	AL Rauscha	Ruszów
87.	AL Reichenau	Rychnov u Jablonce n. Nisou
88.	AL Reichenbach	Dzierżoniów	1 III 1944 – 8 V 1945^[2]	Rozbudowa fabryki sprzętu elektrycznego^[2].	Kilkudziesięciu^[2].
89.	AL Rennersdorf	Rennersdorf (niem.) k. Löbau	20 II – 8 III 1945	Obóz przejściowy		Na potrzeby Niemiec
90.	AL Sackisch	Kudowa-Zdrój, Zakrze	VII 1944 – 8 V 1945^[2]	Podobóz kobiecy. Praca w zakładach przemysłowych^[2].		Christian Dierig A. G., Vereinigte Deutsche Metallwerke^[2]
91.	AL Schatzlar	Žacléř
92.	AL Schertendorf	Przylep	październik 1944 – luty 1945^[11]	Podobóz męski. Produkcja wagonów^[11]	ok. 200 (Żydzi narodowości węgierskiej)^[11]	Beuchelt & Co., Christ & Co.^[11]
93.	AL Schlesiersee I	Sława	lato 1944 – 20 I 1945	Podobóz kobiecy. Praca przy kopaniu rowów przeciwczołgowych.	2000 (Żydówki narodowości polskiej, czeskiej, słowackiej, węgierskiej, holenderskiej i belgijskiej)
94.	AL Schmiedeberg	Kowary
95.	AL Schweidnitz	Świdnica	1 poł. 1944 – 25 I 1945^[2]	Podobóz. Praca w zakładach metalowych^[2].	Kilkuset więźniów^[2].
96.	AL Spohla/Brandhofen	Brandhofen (niem.) k. Hoyerswerda	1 III – 21 IV 1945	Obóz przejściowy. Kopanie okopów.
97.	AL St. Georgenthal	Jiřetín pod Jedlovou
98.	AL Striegau	Strzegom	połowa 1944 – 1 II 1945^[2]	Podobóz kobiecy. Praca w roszarni lnu^[2].		Flaschwerk Mittelschlesien GmbH^[2]
99.	AL Treskau	Owińska
100.	AL Trautenau	Trutnov
101.	AL Waldenburg	Wałbrzych	1 IX 1944 – 8 V 1945^[2]	Męski podobóz^[2].	Kilkuset więźniów^[2].
102.	AL Wüstewaltersdorf	Walim	X 1944 – II 1945^[2]	Męski oddział roboczy. Praca przy budowie tuneli^[2].
103.	AL Weisswasser	Horneburg	9 IV 1944 – 28 II 1945	Kobieca grupa robocza w fabryce.	5000 kobiet	Valvo Roehrenwerke
104.	Wittichenau	Wittichenau
105.	AL Ziellerthal-Ermannsdorf	Mysłakowice
106.	AL Zittau	Zittau

Obozy wchodzące w skład kompleksu „Riese” w Górach Sowich

Lp.	Nazwa obozu	Współczesna miejscowość	Czas istnienia	Przeznaczenie	Liczba więźniów	Najemca
106.	AL Dörnhau	Kolce	1 V 1944 – 8 V 1945^[2]	Prace budowlane, mosty, drogi, torowiska, być może także praca w sztolni w Osówce.	Około 1500 greckich, węgierskich i polskich Żydów, według innych źródeł ok. 2500^[2]. W początkach 1945 podobóz przejął chorych z Jedlinki i zaczął pełnić rolę szpitala obozowego dla innych podobozów^[2].	Arthur Becker-Tiefbay AG, Krause, Sager und Werner, Holzmann&Butzer.
107.	AL Erlenbusch	Olszyniec	1 VI 1944 – 4 V 1945^[2]	Męski oddział roboczy. Przeładunek kolejowy, wykopy wodociągowe, utrzymywanie kolejki wąskotorowej.	Około 1500 więźniów: Polacy, Rosjanie, Żydzi z Polski i Węgier^[2].
108.	AL Falkenberg	Sokolec	15 IV 1944 – 8 V 1945^[2]	Męski oddział roboczy. Drążenie sztolni w górze Gontowa, budowa dróg i torowiska, prace naziemne i budowlane	Do 1500 osób, głównie Żydzi.	Hoffmanneswerke, Wayss und Freytag, Hoch und Thiefbau, Deutsche Hoch und Tiefbaugesellschaft, Seidennspinner, Urban, Dybno, Fix.
109.	AL Eule	Sowina k. Sokolca	1 V 1944 – 13 I 1945^[2]	Męski oddział roboczy. Budowa tuneli i dróg^[2].
110.	AL Fürstenstein	Wałbrzych – Książ	28 X 1944 – 8 V 1945^[2]	Męski oddział roboczy. Drążenie sztolni pod zamkiem, budowa dróg, budynków.	Ustalono 217 nazwisk, suma wielokrotnie większa.	Sänger und Laninger, Singer und Müller, Hegerfeld, Kemna und Co., Pischel.
111.	AL Kaltwasser^[2]	Zimna Woda	1 VIII 1944 – 28 II 1945^[2]	Męski oddział roboczy. Różne prace na rzecz kompleksu „Riese”.	Około 1000 osób, polscy Żydzi.	Fix, Sago&Werner, Lentz.
112.	AL Lärche	Głuszyca, zbocze góry Soboń	20 X 1944 – V 1945^[2]	Podobóz męski. Drążenie sztolni, budowa dróg, wykopów pod fundamenty, budowa wodociągów w Głuszycy.	Około 1000?	Lingen^[2]
113.	AL Marzbachtal	Głuszyca, Dolina Marcowego Potoku Dużego (Grosser Maerz-Bach)	VIII 1944 – V 1945^[2]	Podobóz męski. Prace naziemne i leśne, oraz sztolnie w górze Soboń (?)	Ponad 230 osób, może około 1200 (Żydzi węgierscy i polscy)	Weiden und Petersil^[2]
114.	AL Oberwüstegiersdorf^[2]	Głuszyca Górna	15 V 1944 – V 1945^[2]	Męski oddział roboczy. Przeładunek na potrzeby konstrukcji, roboty kanalizacyjne, budowa dróg.	Przynajmniej 1283 więźniów, głównie Żydów	Lenz, Steinhage, Shcallhorn
115.	AL Schotterwerk – Sauferwassergraben	Głuszyca Górna na zboczu góry Osówka, przy strumieniu Kłobia	24 XI 1944 – 8 V 1945^[2]	Męski oddział roboczy. Drążenie sztolni, prace naziemne i budowlane, instalacja wodociągowa, kolejka wąskotorowa („Riese”).
116.	AL Tannhausen (+ Zentralrevier Tannhausen)	Jedlinka	IV/V 1944 – 8 V 1945	Męski oddział roboczy. Prace rozładunkowe, magazynierskie i budowlane. Pełnił również funkcję szpitala obozowego przeniesionego później do Kolców^[2].	Około 1200 więźniów (nie licząc chorych z rewiru).	Websky, Hartmann & Wiesen AG
117.	AL Wolfsberg	Walim/Jugowice, przy górze Włodarz	V 1944 – V 1945^[2]	Podobóz męski. Prace naziemne, kanalizacyjne i budowlane w rejonie góry Włodarz	Wiele tysięcy osób, ustalono 2850 nazwisk	Lamm, Stohl&Butzer, Ackermann, Dübner, Vereinigte Deutsche Metallwerke, Klemma, Otto Weil, Gepard, Jank, Hotzo, Hutto, Tebe u. Bueer i ponad 20 innych firm.
118.	AL Wüstegiersdorf I^[2]	Głuszyca	koniec 1943 – 8 V 1945	Podobóz męski. Głównie prace budowlane w górach Osówka, Soboń	Stan dzienny ok. 1000 osób
119.	AL Wüstegiersdorf II^[2]	Głuszyca	1944 – początek 1945	Kobiecy oddział roboczy. Praca w zakładach zbrojeniowych.	Stan dzienny ok. 1000 osób	Friedrich Krupp A. G.
120.	Waldlager Wüstewaltersdorf^[2]	Głuszyca	V 1944? – II 1945	Męski oddział roboczy, 3 grupy więźniów. Praca w lesie przy wywożeniu gruzu z podziemnych chodników^[2].	Około 1500 osób.

Zobacz też

Przypisy

↑ Dorota Sula, Filie KL Gross-Rosen; Wałbrzych 2001.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945, PWN, Warszawa 1979, s. 425 i nast.
↑ ^a ^b Lista podobozów Gross-Rosen. [dostęp 2018-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-08)].
↑ Byłem w Gross-Rosen i Dyhernfurth. Wspomnienia lekarza-więźnia. Wałbrzych 2013.
↑ Na podst. listu więźnia nr 15184 – St. Niewiadomskiego z Jasionnej, gm. Piątek.
↑ Aureliusz M. Pędziwol: Nieznany marsz śmierci. Deutsche Welle, 2021-01-29. [dostęp 2021-01-30]. (pol.).
↑ Janusz Skowroński, Dorota Sula, Arbeitslager Hartmannsdorf – zapomniana filia KL Gross-Rosen; Stankowice-Sucha 2016.
↑ Alfred Konieczny, Podobóz KL Gross-Rosen w Kamenz; Wałbrzych 2001.
↑ Das KZ-Außenlager Kamenz-Herrental 1944–1945. kamenz.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-02)]..
↑ Według książki Abrahama Kajzera „Za drutami śmierci”, Wałbrzych, Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7 – Schlesiersee I.
↑ ^a ^b ^c ^d Grzegorz Biszczanik: Filia Gross-Rosen w Przylepie [Nieznana Zielona Góra]. wzielonej.pl, 2020-02-03. [dostęp 2021-11-18].

Bibliografia

Dorota Sula, Filie KL Gross-Rosen; Wałbrzych 2001
Alfred Konieczny, Podobóz KL Gross-Rosen w Kamenz; Wałbrzych 2001
Abraham Kajzer, Za drutami śmierci, Wyd. II, uzup.; Wałbrzych 2008 (więzień łódzkiego getta; więziony w kilku podobozach Gross-Rosen)
Kazimierz Hałgas, Byłem w Gross-Rosen i Dyhernfurth. Wspomnienia lekarza-więźnia. Wałbrzych 2013
Aleksandra Kobielec, AL Friedland – filia KL Gross-Rosen w Mieroszowie; Wałbrzych 2014
Janusz Skowroński, Dorota Sula, Arbeitslager Hartmannsdorf – zapomniana filia KL Gross-Rosen; Stankowice-Sucha 2016

Linki zewnętrzne

[1] Dorota Sula, Filie KL Gross-Rosen; Wałbrzych 2001.

[pwn-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945, PWN, Warszawa 1979, s. 425 i nast.

[Lista-3] Lista podobozów Gross-Rosen. [dostęp 2018-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-08)].

[4] Byłem w Gross-Rosen i Dyhernfurth. Wspomnienia lekarza-więźnia. Wałbrzych 2013.

[5] Na podst. listu więźnia nr 15184 – St. Niewiadomskiego z Jasionnej, gm. Piątek.

[nieznany_marsz-6] Aureliusz M. Pędziwol: Nieznany marsz śmierci. Deutsche Welle, 2021-01-29. [dostęp 2021-01-30]. (pol.).

[7] Janusz Skowroński, Dorota Sula, Arbeitslager Hartmannsdorf – zapomniana filia KL Gross-Rosen; Stankowice-Sucha 2016.

[8] Alfred Konieczny, Podobóz KL Gross-Rosen w Kamenz; Wałbrzych 2001.

[9] Das KZ-Außenlager Kamenz-Herrental 1944–1945. kamenz.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-02)]..

[10] Według książki Abrahama Kajzera „Za drutami śmierci”, Wałbrzych, Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7 – Schlesiersee I.

[Przylep-11] Grzegorz Biszczanik: Filia Gross-Rosen w Przylepie [Nieznana Zielona Góra]. wzielonej.pl, 2020-02-03. [dostęp 2021-11-18].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne