Wymarzanie roślin

Wymarzanie roślin – częściowe lub całkowite uszkodzenie rośliny w wyniku działania na nią niskimi temperaturami (mrozem). Powoduje to odwodnienie komórek roślin, tworząc w przestrzeni komórkowej kryształki lodu. Powodują one nieodwracalne uszkodzenie protoplazmy. Zjawisko to występuje najczęściej podczas bezśnieżnych zim, może zaistnieć również na przedwiośniu lub w okresie jesieni. Najbardziej wrażliwe na wymarzanie są korzenie.

Uprawa zbóż

Przyczyną jest nagłe, długo trwające obniżenie temperatury w przypadku kiedy zboża nie są okryte pokrywą śnieżną[1].

Objawia się żółknięciem, brunatnieniem i skręcaniem liści zbóż. Chore rośliny można łatwo wyciągnąć z ziemi. Obumierające rośliny zasychają i tworzą puste miejsca. Jeśli nie ulegnie uszkodzeniu węzeł krzewienia to z nastaniem wiosny roślina zregeneruje się, jednak jej rozwój będzie opóźniony wglądem nie uszkodzonych[1].

Temperatury, przy których węzeł krzewienia ulega uszkodzeniu wynoszą np. −18 °C (żyto), −15 °C (pszenica ozima), −12 °C (jęczmień ozimy)[1].

Czynniki wpływające na wymarzanie zbóż:

  • stopień zahartowania zbóż jesienią, a wiosną stopień ich przedwczesnego rozhartowania, np. w wyniku utrzymujących się przez dłuższy czas dodatnich temperatur.
  • uprawa odmian o mniejszej podatności na wymarzanie
  • optymalne warunki glebowe dla roślin
  • racjonalne nawożenie azotem oraz właściwe fosforem oraz potasem
  • osłony od wiatru np. zadrzewienia śródpolne[1]

Sadownictwo

Drzewa owocowe są najbardziej wrażliwe na mrozy na początku zimy i na przedwiośniu, kiedy są najbardziej narażone na pęknięcia mrozowe i powstawanie zgorzeli. Wiosną dużym zagrożeniem dla plonu mogą być późne silne przymrozki występujące podczas okresu kwitnienia[2].

W sadownictwie przyczyny wymarzania są bardzo różnorodne i złożone. Można podzielić je na:

wewnętrzne;

  • wynikają z właściwości drzewa i jego cech biologicznych tzw. wrodzona mrozoodporność drzew występująca u odmian mrozoodpornych, która może zostać osłabiona po obfitym owocowaniu lub u osobników wcześnie rozpoczynających wegetację. Drzewa o wysokich pniach są zwykle gorzej przygotowane do zimy, łatwiej nadmarzają i ulegają zgorzeli[2].

zewnętrzne;

  • klimat
    • zwiększają mrozoodporność roślin – ciepła i umiarkowanie wilgotna wiosna, słoneczne i przeciętnie wilgotne lato oraz słoneczna dość sucha jesień[2].
    • zmniejszają mrozoodporność roślin – suche lato i wilgotna ciepła jesień[2].
  • mikroklimat im bardziej skrajny tym mniej odpowiedni dla uprawy roślin.
    • rzeźba terenu – sadów nie zakłada się w zamkniętych dolinach (mrozowiska) oraz na pogórzach, zboczach północno-wschodnich. Obszary leżące powyżej 450 m n.p.m. nie będą odpowiednie dla lokowania sadów[2].
    • jakość gleby – gleby lżejsze, przewiewne, jasno zabarwione, o większej zawartości próchnicy i uregulowanych stosunkach wodnych lepiej się nadają pod sady.
  • pogoda w okresie zimy: opady, temperatura, pokrywa śnieżna, dobowa amplituda temperatura[2],
  • stosowanie różnego rodzaju osłon, zasłony dymnej[2]
  • nawożenie.

Wrażliwe na wymarzanie są rośliny warzywne. Odpornością na wymarzanie wykazuje np. kminek zwyczajny, nieodpornością np. kłosówka wełnista.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d Barbara Gołębniak, Zbigniew Weber, Choroby roślin rolniczych, wyd. Wyd. 3 uzup, Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego, 2004, ISBN 83-7160-335-5, OCLC 749157329.
  2. ↑ a b c d e f g Kurek M., Zaliwski S., Wiadomości z Ogrodnictwa, wyd. VI uzupełnione i poprawione, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1967.

Bibliografia

  • Encyklopedia Ochrony Roślin, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne – Warszawa: 1963, s. 826