Wynalazki i konstrukcje Leonarda da Vinci
Leonardo da Vinci na prawie sześciu tysiącach stron notatek wykonał znacznie więcej projektów technicznych niż prac artystycznych, co wskazuje na to, że inżynieria była niezmiernie ważną dziedziną jego zainteresowań.
Giorgio Vasari w Żywotach najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów pisał o Leonardzie:
Projektował młyny, maszyny do folusznictwa[1]oraz silniki napędzane energią wody... Co więcej, tworzył także modele i plany, jak bez trudu i drążyć tunele przez góry, demonstrował, jak podnosić wielkie ciężary, używając dźwigni, wyciągów oraz wyciągarek; oczyszczać przystanie; korzystać z pomp do wydobywania wody z dużych głębokości.
Praktyczne odkrycia i projekty
Leonardo da Vinci był mistrzem zasad mechaniki. Wprowadził do użycia dźwignie, wsporniki, koła pasowe, korby, mechanizmy zębatkowe.
Wynalazki Leonarda są sprzed ery patentów, dlatego nie można z całą pewnością stwierdzić, jak wiele z jego wynalazków weszło do użytku, wywierając wpływ na życie wielu ludzi. Niektóre z nich to podpierane mosty, automatyczna nawijarka, maszyna do testowania wytrzymałości drutu na rozciąganie.
Hydraulika
Studia Leonarda nad ruchem wody zainspirowały go do zaprojektowania maszyn, które wykorzystywały jej siłę. Większość jego pracy nad hydrauliką była wykonywana dla Ludwika Sforzy. Leonardo, pisząc do Ludwika, opisywał swoje zdolności i jak może je wykorzystać:
...bardzo lekkie, wytrzymałe i łatwe do przenoszenia mosty, których można użyć do ścigania lub uciekania przed wrogiem; oraz inne bezpieczne, ognioodporne oraz odporne na ataki, łatwe i wygodnie w transporcie i umieszczaniu na pozycji.
Leonardo, przebywając we Francji, był zaprzątnięty myślą o skanalizowaniu błotnistych terenów koło zamku Romorantin i wpadł na pomysł aparatu do czerpania wód podziemnych. Urządzenie pompowało wodę za pomocą śruby obracającej się wewnątrz cylindra.
Maszyny wojenne
W liście do Ludwika Sforzy Leonardo zapewniał go:
Kiedy pewien obszar jest oblegany, wiem, jak odciąć dopływ wody do rowów, jak skonstruować różnorodne mosty, osłony, drabiny oraz inne maszyny oblężnicze. Posiadam również moździerze, które są bardzo wygodne i łatwe w transporcie... kiedy obszar nie może być podbity bombardowaniem z powodu jego lokalizacji, posiadam metody niszczenia twierdz i fortec położonych nawet na skałach. Jeżeli bitwa będzie odbywać na morzu, mam wysoce sprawne maszyny do ataku i obrony oraz statki mogące opierać się działom i prochowi.
W notatnikach Leonarda znajduje się szereg maszyn wojennych, m.in. czołg który miotał małymi kamieniami, wprawiany w ruch przez dwóch mężczyzn napędzających wał korbowy. Pomimo tego, że rysunek wyglądał na całkiem skończony, mechanika najwyraźniej nie była do końca rozwinięta. Model zbudowany według projektu z 1484 mógł zaledwie z dużym wysiłkiem obracać się w miejscu, ale nigdy nie poruszał się prosto. W filmie dokumentalnym BBC, drużyna wojskowych zbudowała tę maszynę. Okazało się, że do prawidłowego działania należy zmienić jeden z mechanizmów. Uważa się, że da Vinci zostawił ten błąd celowo, aby zapobiec wykorzystaniu tego projektu przez ludzi nieuprawnionych[2].
Kolejna maszyna miała z przodu cztery kosy przymocowane do mechanizmu obracającego. Siłę napędową stanowiły konie. Za nimi znajdowały się koła, których wał napędzał mechanizm obracający.
W notatkach Leonarda można też znaleźć działa, które były opisywane jako miotające małymi skałami niczym nawałnica, powodując wielką panikę u wroga, straty oraz chaos.
Zaprojektował także wielką kuszę na podwoziu kołowym. Mógł ją obsługiwać tylko jeden człowiek. Projekt został wykorzystany przez brytyjską armię, jednak z broni nie udało się wystrzelić.
Z ostatnio przeprowadzonych badań wynika, iż Leonardo jest także wynalazcą zamka kołowego, nad którym zaczął pracować w 1493. Zaś historyk Claude Blair odkrył, iż w prowincji Friuli w północnych Włoszech zaczęto wytwarzać zamki kołowe najpóźniej w 1510, a Leonardo pracował tam przez pewien czas, wykonując pomiary związane z fortyfikacjami na miejscowym zamku.
Lot
W niemowlęctwie nad kołyską Leonarda przeleciał jastrząb. Wspominając to wydarzenie, da Vinci uważał je za prorocze.
Im głębsza była jego wiedza o prawach fizyki, rządzących ciężarem ciała, siłą i ruchem, tym bliższe zdawało się rozwiązanie. Leonardo czerpał pomysły z obserwacji przyrody. Sądził, że ptak funkcjonuje zgodnie z zasadami matematyki, a w takim układzie człowiek też jest zdolny do skonstruowania takiej maszyny. Jego późniejsze dzienniki zawierają szczegółowe opisy badań nad lotem ptaków i kilka różnych projektów skrzydeł bazujących na strukturze skrzydeł nietoperzy, które opisał jako lżejsze dzięki niezgłębionej tajemnicy ich błony. W celu sprawdzenia skuteczności działania swoich pomysłów wykonywał modele z papieru i wosku. Dnia 3 stycznia 1496 Leonardo przeprowadził nieudany test skonstruowanej przez siebie maszyny latającej. Nie ma pewności co do tego, czy Leonardo osobiście wykonywał próby lotów. Niektórzy kronikarze twierdzili, że któryś z uczniów wynalazcy wykonał lot próbny ze śmiertelnym skutkiem, skacząc ze szczytu Monte Ceceri (wzgórza w pobliżu Florencji).
Jeden z jego projektów ukazuje helikopter podnoszony przez wirnik wprawianego w ruch przez czterech mężczyzn. Model jednak nie zadziałałby, ponieważ kadłub helikoptera obracałby się w przeciwnym kierunku niż wirnik[3].
Leonardo nie ograniczał się tylko do projektowania latających maszyn z mechanicznymi skrzydłami, zaprojektował także spadochron. Lotnik miał się go trzymać za pomocą rąk.
Wpadł również na pomysł lekkiej lotni. Projekt powstał w latach 1478–1480. Skrzydła były rozpięte na siatkowym szkielecie. Ogon był rozpostarty wachlarzowo jak u ptaka. Leonardo przedstawił także mechanizm poruszający skrzydłami za pomocą uchwytu, którym operuje pilot. Rysunek projektu został zrealizowany w październiku 2002 roku przez brytyjskie towarzystwo sportów lotniczych. Próba lotu została pomyślnie przeprowadzona przez światową mistrzynię lotniarstwa, Judy Leden.
Ostatecznie wynalazca porzucił eksperymenty lotnicze, gdyż wszystkie jego wysiłki kończyły się niepowodzeniem.
Przemieszczanie się
Leonardo skonstruował również automobil napędzany mechanizmem zegarowym. Przypisuje się mu także wymyślenie roweru.
Praca artystyczna
Leonardo używał często do produkcji farb minerałów, które wymagały zmielenia. Początkowo robili to jego uczniowie przy użyciu tłuczka w moździerzu. Później Leonardo wpadł na pomysł zmechanizowania. Wzorem maszyny do ucierania farb była tłoczarka oliwy. Mechanizm był napędzany siłą konia.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ dziedzictwo.polska.pl. dziedzictwo.polska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-20)]..
- ↑ Da Vinci war machines „designed to fail” – theage.com.au, www.theage.com.au [dostęp 2017-11-27].
- ↑ Zobacz hasło helikopter.
Bibliografia
- Buchholz E. L., Leonardo da Vinci, Życie i twórczość, Pracownia Wydawnicza „ElSet”, 2005, ISBN 3-8331-1830-X.
- Gelb M. J., Leonardo da Vinci odkodowany, tłum. J. Moderski, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2005, ISBN 83-7301-688-0.
- Charles Nicholl, Leonardo da Vinci, Lot wyobraźni, Małgorzata Grabowska (tłum.), Andrzej Grabowski (tłum.), Warszawa: Wyd. W.A.B, 2006, ISBN 83-7414-220-0, ISBN 978-83-7414-220-5, OCLC 76276150.
- Liana Bortolon, The Life and Times of Leonardo, Paul Hamlyn, 1967
- Jean Paul Richter wydanie z 1880, The Notebooks of Leonardo da Vinci Dover, 1970 0-486-22572-0.[1]
- Daniel S. Levy, Dream of the Master, Time Life, 4 October 1999, [2] (ang. • chiń.)
- The Age.com (ang.)
- Public Broadcasting Service (PBS), Leonardo’s Dream Machine, październik 2005
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Design for a Flying Machine
Leonardo da Vinci, drawings of machines
Leonardo da Vinci, drawings of a bird in flight
Leonardo da Vinci, design for a fighting vehicle.