Wypadek kolejowy

Wypadek kolejowy na Gare Montparnasse
Wypadek kolejowy w Nashville, w którym zginęło 101 osób

Wypadek kolejowy – niezamierzone, nagłe zdarzenie lub ciąg takich zdarzeń z udziałem pojazdu kolejowego, powodujące negatywne konsekwencje dla zdrowia ludzkiego, mienia lub środowiska[1].

Definicje

Do wypadków zalicza się w szczególności[1]:

  • kolizje,
  • wykolejenia,
  • zdarzenia na przejazdach,
  • zdarzenia z udziałem osób spowodowane przez pojazd kolejowy będący w ruchu,
  • pożar pojazdu kolejowego.

W ramach dostosowywania polskiego prawodawstwa w tym zakresie do dyrektywy 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego z dnia 29 kwietnia 2004[2] uchylono ustępy definiujące „katastrofę kolejową”[3] jako „wypadek kolejowy, na skutek którego wystąpiły ofiary w ludziach lub znaczne straty materialne”. Ustęp piąty tejże ustawy definiował znaczne straty materialne jako szkody spowodowane wypadkiem o wartości większej niż 50 tysięcy euro (w przeliczeniu na złotówki według średniego kursu NBP). W zamian wprowadzono odpowiadający jej termin poważny wypadek[4], za który uważa się wypadek spowodowany kolizją pociągów, wykolejeniem lub innym podobnym zdarzeniem, w którym jest przynajmniej jedna ofiara śmiertelna lub pięć ciężko rannych, lub powodujący znaczne straty materialne o wysokości ponad dwóch milionów euro[5], mające oczywisty wpływ na regulację bezpieczeństwa kolei lub na zarządzanie bezpieczeństwem[6].

Poważne wypadki kolejowe mają miejsce stosunkowo rzadko, jednakże ze względu na ich poważne konsekwencje mogą wywoływać zaniepokojenie opinii publicznej odnośnie do bezpieczeństwa kolejowego[7].

Zakwalifikowanie zdarzenia do grupy poważnych wypadków wymaga stwierdzenia, że system zarządzania bezpieczeństwem funkcjonował niewłaściwie oraz wnioski z badania tego zdarzenia mogą mieć wpływ na regulacje bezpieczeństwa[8]. Z tego względu do poważnych wypadków nie są zazwyczaj zaliczane m.in. kolizje pojazd kolejowy-pojazd drogowy, mające miejsce na przejazdach kolejowo-drogowych oraz wtargnięcia pod pociąg, pomimo że w zdarzeniach tych są ofiary śmiertelne.

Ciężki wypadek oznacza według rozporządzenia Parlamentu Europejskiego każdy wypadek z udziałem co najmniej jednego pojazdu szynowego w ruchu, w wyniku którego co najmniej jedna osoba zostaje zabita lub ciężko ranna lub znacząco uszkodzony zostaje tabor, tory, inne obiekty lub otoczenie, bądź też nastąpi znaczące zakłócenie ruchu. Wyłącza się wypadki w warsztatach, magazynach i zajezdniach[6].

Wypadek z ciężko rannymi oznacza każdy wypadek z udziałem co najmniej jednego pojazdu szynowego w ruchu, w wyniku którego co najmniej jedna osoba zostaje zabita lub ciężko ranna[6].

Znaczący wypadek to wypadek z udziałem co najmniej jednego pojazdu kolejowego będącego w ruchu:

  • z przynajmniej jedną ofiarą śmiertelną lub ciężko ranną, lub
  • powodujący znaczne szkody w taborze, torach kolejowych, instalacjach lub środowisku, tj. szkodę o wartości co najmniej 150 tysięcy euro, lub
  • znaczne zakłócenie ruchu, tj. wstrzymanie ruchu kolejowego na głównej linii kolejowej przez co najmniej 6 godzin.

Nie uwzględnia się przy tym wypadków w warsztatach, w magazynach i miejscach do postoju pojazdów kolejowych[9].

Incydent oznacza każde zdarzenie, inne niż wypadek lub poważny wypadek, związane z ruchem pociągów i mające wpływ na jego bezpieczeństwo[2][10].

Badanie przyczyn wypadku

W celu zapobiegania wypadkom i incydentom prowadzone są w państwach UE każdorazowo dochodzenia obejmujące zbieranie i analizę informacji, wyciąganie wniosków łącznie z tymi dotyczącymi przyczyn wypadków oraz, gdzie to właściwe, opracowanie rekomendacji dotyczących bezpieczeństwa. Badanie przyczyn wypadku w zakresie bezpieczeństwa powinno być prowadzone niezależnie od dochodzenia sądowego w tej samej sprawie. Dla każdego zdarzenia podmiot badający wypadki powinien wyznaczyć odpowiedni zespół dysponujący niezbędną wiedzą ekspercką i doświadczeniem do ustalenia bezpośrednich i pośrednich przyczyn wypadku. Badanie powinno być prowadzone przez stale funkcjonujący podmiot, niezależny od podmiotów branży kolejowej. Podmiot badający wypadki powinien funkcjonować w sposób, który wyklucza konflikt interesów i jakiekolwiek możliwe związki dotyczące wypadków, które są badane. W szczególności nie można wpływać na funkcjonalną niezależność podmiotu badającego wypadki, jeżeli ma on bliskie związki organizacyjne i prawne z krajową władzą bezpieczeństwa lub regulatorem kolejowym[2].

Corocznie organ dochodzeniowy publikuje roczny raport opisujący badania z poprzedniego roku, wydane rekomendacje w zakresie bezpieczeństwa oraz działania podjęte zgodnie z rekomendacjami wydanymi uprzednio. Władza bezpieczeństwa i inne władze lub podmioty do których skierowano rekomendacje, przedstawiają organowi dochodzeniowemu zwrotne raporty, przynajmniej corocznie, o środkach podjętych bądź planowanych do podjęcia jako reakcja na rekomendacje[2].

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2007[11] nakłada na Prezesa UTK obowiązek zamieszczania informacji o wypadkach kolejowych (z wyszczególnieniem wypadków poważnych) w rocznym raporcie w sprawie bezpieczeństwa.

Krajowe organa dochodzeniowe w Polsce muszą badać wszystkie poważne wypadki, powiadamiać o tym Europejską Agencję Kolejową, a po zakończeniu dochodzenia wysłać jej raport[12].

Największe wypadki

Największym wypadkiem kolejowym był wypadek z 26 grudnia 2004. Pociąg „Queen of the Sea” (ang. „Królowa Morza”) relacji Kolombo – Galle (zachodnie wybrzeża Sri Lanki) został całkowicie zniszczony i zmieciony w głąb palmowego lasu przez falę tsunami wywołaną trzęsieniem ziemi na Oceanie Indyjskim. Zginęła wówczas większość z 1700 pasażerów, jednak liczba ofiar nie jest do końca znana (podobnie jak liczba podróżnych)[13].

Największy udokumentowany wypadek kolejowy w historii Polski miał miejsce w Barwałdzie Średnim 24 listopada 1944 r. (ok. 130 ofiar), natomiast w okresie powojennym największą katastrofą był wypadek pod Otłoczynem 19 sierpnia 1980, gdzie nastąpiło czołowe zderzenie pociągu pasażerskiego z pociągiem towarowym (śmierć poniosło wówczas 67 osób).

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, Rozdział I, art 4, ustęp 45 (Dz.U. z 2021 r. poz. 1984).
  2. ↑ a b c d Dyrektywa 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa kolei wspólnotowych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 95/18/WE, w sprawie przyznawania licencji przedsiębiorstwom kolejowym, oraz dyrektywę 2001/14/WE, w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz certyfikację w zakresie bezpieczeństwa (Dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa kolei).
  3. ↑ Ustawa z dnia 22 lipca 2006 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym Dz.U. z 2006 r. nr 144, poz. 1046.
  4. ↑ Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, Rozdział I, art 4, ustęp 46 (Dz.U. z 2021 r. poz. 1984).
  5. ↑ Wypadki i wydarzenia kolejowe. W: Leksykon Terminów Kolejowych. Warszawa: KOW sp. z o.o., 2011, s. 436–437. ISBN 978-83-933737-0-3. [dostęp 2015-09-04].
  6. ↑ a b c Rozporządzenie (WE) nr 91/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie statystyki transportu kolejowego. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, s. 6.
  7. ↑ Uwagę na taki stan rzeczy zwraca m.in. punkt 23 preambuły do dyrektywy 2004/49/WE.
  8. ↑ RAPORT ROCZNY ZA ROK 2011. Państwowa Komisja Badania Wypadków Kolejowych. s. 22. [dostęp 2015-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-07)].
  9. ↑ Raport w sprawie bezpieczeństwa na kolei w Polsce za 2012 rok. Dziennik Urzędowy Ministra Infrastruktury i Rozwoju, wrzesień 2013. s. 70. [dostęp 2015-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-07)].
  10. ↑ Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, Rozdział I, art 4, ustęp 47 (Dz.U. z 2021 r. poz. 1984).
  11. ↑ Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie informacji o wspólnych wskaźnikach bezpieczeństwa (CSI) (Dz.U. z 2007 r. nr 247, poz. 1830).
  12. ↑ Bezpieczeństwo w transporcie kolejowym Unii Europejskiej. Raport 2012. s. 62. [dostęp 2015-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-07)].
  13. ↑ BBCPolska.com.

Media użyte na tej stronie

1918trainwreck.jpg
Great train wreck of 1918
Train wreck at Montparnasse 1895.jpg
Wypadek pociągu na stacji Montparnasse, Paryż, Francja, 1895.