Wyraj
Wyraj, Raj, Irij – według wierzeń słowiańskich bajeczna kraina, do której na zimę odlatują ptaki i z której przychodzi wiosna[1], a także (w folklorze) z której przybywają bociany niosące dzieci[2].
Początkowo Słowianie wierzyli tylko w jeden Wyraj, utożsamiany z Rodem, położony daleko za morzem, na końcu Drogi Mlecznej[2]. Wyobrażano go sobie jako ogród za żelazną bramą broniącą wstępu żyjącym, położony w koronie drzewa kosmicznego. Z kolei na gałęziach drzewa miały gniazdować ptaki, utożsamiane zazwyczaj z duszami ludzkimi[1]. Według przekazów folklorystycznych bram Wyraju strzegł Weles, czasem przedstawiany w postaci zoomorficznej jako Złoty Kur lub Raróg dzierżący w szponach klucze do zaświatów[2].
Odlatujące do Wyraju i powracające zeń na wiosnę ptaki Słowianie utożsamiali z ludzkimi duszami[2]. Według przekazów ludowych wraz z dymem stosu pogrzebowego dusza ludzka w postaci ornitomorficznej ulatuje do Wyraju, gdzie jednak nie pozostaje wiecznie, powracając za jakiś czas w łono brzemiennej kobiety, przynoszona przez bociana lub lelka, w czym można dopatrywać się śladów wierzeń w reinkarnację[2].
Wyraj niebiański i podziemny
W późniejszym okresie, zdaniem Borysa Uspienskiego pod wpływem kontaktów z chrześcijaństwem, nastąpił podział na Wyraj ptasi (tożsamy z dotychczasowym, wcześniejszym Wyrajem) oraz podziemny Wyraj wężowy/smoczy (przypuszczalnie tożsamy z Nawią)[2].
Etymologia
Etymologię nazwy "wyraj" próbowano wyprowadzić z hipotetycznego prasłowiańskiego *rajъ w powiązaniu z perskim rayí (bogactwo, szczęście)[2], wskazywano także na podobieństwo do np. greckiego éar (wiosna), sanskryckiego áranyas (obcy, daleki) czy indoeuropejskiego *ūr- (woda), jednak żadna z tych etymologii nie znalazła powszechnego uznania[1].
Zobacz też
Przypisy
Media użyte na tej stronie