Wyrzeka

Artykuł

52°03′09″N 16°56′54″E

- błąd

38 m

WD

52°0'N, 16°57'E, 52°3'8.35"N, 16°56'54.67"E

- błąd

20155 m

Odległość

317 m

Wyrzeka
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

śremski

Gmina

Śrem

Wysokość

80–90 m n.p.m.

Liczba ludności 

400

Strefa numeracyjna

61

Kod pocztowy

63-100[1]

Tablice rejestracyjne

PSE

SIMC

0596636

Położenie na mapie gminy Śrem
Mapa konturowa gminy Śrem, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Wyrzeka”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Wyrzeka”
Położenie na mapie powiatu śremskiego
Mapa konturowa powiatu śremskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Wyrzeka”
Ziemia52°03′09″N 16°56′54″E/52,052500 16,948333

Wyrzeka (niem. Wirsen) – wieś w województwie wielkopolskim, w powiecie śremskim, w gminie Śrem.

Wyrzeka położona jest 6 km na południowy zachód od Śremu. Krzyżuje się tutaj droga wojewódzka nr 432 (LesznoŚroda WielkopolskaWrześnia) z drogą powiatową nr 4069 (PucołowoKadzewo)[2].

Historia

Pierwsza wzmianka o Wyrzece pojawiła się w dokumentach z 1230 roku; wieś należała do klasztoru benedyktynów z Lubinia.

Wieś duchowna, własność opata benedyktynów w Lubiniu pod koniec XVI wieku leżała w powiecie kościańskim województwa poznańskiego[3].

W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Wyrzeka należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej[4]. Wyrzeka należała do majątku Jerka, którego właścicielem był wówczas (1846) rząd pruski w Berlinie (w Jerce znajdował się urząd pruski)[4]. W skład majątku Jerka wchodziło łącznie 16 wsi. Według spisu urzędowego z 1837 roku Wyrzeka liczyła 289 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 36 dymów (domostw)[4].

W roku 1849 urodził się tutaj Piotr Wawrzyniak – ksiądz i działacz społeczno-polityczny[5].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Edukacja i kultura

We wsi znajduje się szkoła podstawowa, do której w roku szkolnym 2006/2007 uczęszczało 70 uczniów[6]. Przy szkole istnieje oddział przedszkolny. Do placówek kulturalnych należy filia Biblioteki Publicznej im. Heliodora Święcickiego w Śremie, według danych z 31 grudnia 2008 znajduje się tam 14 593 woluminów, z biblioteki korzysta 445 czytelników[7]. W Wyrzece działa koło gospodyń wiejskich[5]. W Wyrzece działa jednostka ochotniczej straży pożarnej, założona w roku 1931.

Obiekty zabytkowe i turystyczne

Atrakcjami turystycznymi wsi są[5]:

  • Dom rodzinny ks. Piotra Wawrzyniaka – częściowo przebudowany, na szczytowej ścianie znajduje się tablica pamiątkowa z piaskowca z 1981, projektu Eugeniusza Olechowskiego;
  • Kapliczka – na styl zakopiański z 1909, wystawiona została w miejscu tragicznego polowania, które odbyło się 15 stycznia 1909, na którym Zygmunt Chłapowski z Turwi śmiertelnie postrzelił Kazimierza Mańkowskiego z Brodnicy, znajduje się w lesie Rąbińskim na terenie Parku Krajobrazowego im. Dezyderego Chłapowskiego na granicy powiatów: śremskiego i kościańskiego.

Zabytkami znajdującymi się w Gminnej Ewidencji Zabytków są dwie zagrody z początku XX wieku[8].

Do świątków przydrożnych należy figura Najświętszego Serca Jezusa z 1910, figura św. Wacława, figura Najświętszego Serca Jezusa sprzed II wojny światowej w szczycie budynku, kapliczka Chrystusa Frasobliwego z II poł. XIX wieku upamiętniająca epidemię cholery oraz trzy krzyże[9].

Przypisy

  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1573 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. Powiatowy Zarząd Dróg w Śremie: Wykaz dróg powiatowych. [dostęp 2009-07-06].
  3. Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 246.
  4. a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 216.
  5. a b c Śrem. W: Zbigniew Szmidt: Atrakcje turystyczne ziemi śremskiej. Śrem: Śremski Ośrodek Wspierania Małej Przedsiębiorczości, 2001, s. 20. ISBN 83-910942-7-8.
  6. Urząd Miejski w Śremie: Strategia rozwoju gminy Śrem. Śrem: 2007.
  7. Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Śrem: Filia nr 2 Błociszewo. [dostęp 2009-07-06].
  8. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Śrem: Gminna ewidencja zabytków – Wyrzeka. [dostęp 2009-07-06].
  9. Zachowanie lokalnego dziedzictwa. Świątki przydrożne i kościoły w gminie Śrem. Śrem: Unia Gospodarcza Miast Regionu Śremskiego – ŚOWMP, 2010.

Media użyte na tej stronie

Śrem (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Śrem, Polska
Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Powiat śremski location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu śremskiego, Polska
POL Śrem COA.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.5
Wyrzeka dom Piotr Wawrzyniak.jpg
Autor: KrejZii, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wyrzeka, rodzinny dom ks. Piotra Wawrzyniaka
Wyrzeka kapliczka.jpg
Autor: KrejZii, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wyrzeka, kapliczka przydrożna.