Wysin

Ten artykuł od 2012-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wysin
— wieś —
Kościół pw. Wszystkich Świętych
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	kościerski
Gmina	Liniewo
Liczba ludności	622
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	83-421
Tablice rejestracyjne	GKS
SIMC	0166025
Położenie na mapie gminy Liniewo Wysin
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wysin
Położenie na mapie województwa pomorskiego Wysin
Położenie na mapie powiatu kościerskiego Wysin
54°06′01″N 18°17′12″E/54,100278 18,286667

Wysin (kaszb. Wësëno) – wieś na Kaszubach w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie kościerskim, w gminie Liniewo.

Historia

Wysin to niewielka wieś licząca 622 mieszkańców, położona w północno-wschodniej części gminy Liniewo. Wieś ta usytuowana jest pośród wzniesień, w niezalesionej okolicy.

Grób partyzanta Stanisława Kłosa i jego ojca, Józefa, zamordowanego przez Niemców we wrześniu 1939

We wczesnym średniowieczu tereny wsi podlegały prawdopodobnie ośrodkowi lokalnemu, którego siedzibą był gród Gnosna. W XIII wieku osada należała do księcia tczewskiego Sambora II, który przekazał w 1250 roku wieś Viszino (Wissino) biskupowi Michałowi z Włocławka za pożyczkę w wysokości 300 grzywien. Po późniejszych sporach i przetargach nastąpiło 4.01.1284 roku przyznanie przez księcia Mściwoja II prawa do Wysina kolejnemu biskupowi Wisławowi. Nazwa wsi prawdopodobnie pochodzi od staropolskiego imienia Wysz, skrótu od Wyszemir i wielokrotnie zmieniała brzmienie. W rękach biskupów wieś utrzymuje się przez stulecia.

Pierwszy kościół zbudowany został prawdopodobnie w XIII wieku i był drewniany. Obecny, neogotycki zbudowany został według projektu inż. Schreibera w 1894 roku. Wśród wyposażenia kościoła najcenniejszym zabytkiem jest późnogotycka "Pieta", dzieło pomorskiego snycerza z XV wieku; około 70 cm, wysoka, polichromowana.

Jeszcze przed II wojną światową Wysin był wsią znaczącą, liczącą wraz z przysiółkami około 1500 mieszkańców. Znajdowało się wówczas w Wysinie kilka prywatnych obiektów świadczących usługi dla mieszkańców wsi i okolicy. Zaliczono do nich: wytwórnię oranżady i wód mineralnych, piekarnię, masarnie, mleczarnie i 3 sklepy kolonialne. Była też poczta i szkoła powszechna. Mieszkańcy wsi działali w wielu stowarzyszeniach, zorganizowali też teatr amatorski, który wystawiał sztuki również dla okolicznych wsi. Podczas okupacji Niemcy zorganizowali w Wysinie obóz przesiedleńczy dla 13 tys. Kaszubów z powiatu kościerskiego. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Wieś jest miejscem urodzenia w 1888 roku ks. F. Podlawskiego, dziekana kościerskiego, autora opracowań historycznych, poświęconych niektórym miejscowościom i parafiom powiatu kościerskiego, między innymi wysińskiej.

Okolice

Na północ od wsi znajduje się tzw. Ptasia Góra, na której palono ognie w czasie sobótki.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID^[1] na listę zabytków wpisany są:

• kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych, 1893, nr rej.: 1068 z 29.12.1990
• cmentarz, nr rej.: j.w., na którym spoczywają m.in.:
  • Józef Kłos (ur. 23 listopada 1872, zamordowany przez Niemców we wrześniu 1939) oraz jego syn, Stanisław, partyzant (ur. 27 lutego 1920, zginął w kwietniu 1944),
  • ksiądz Władysław Mix, proboszcz wysiński od 1981 do 1995 (ur. 2 października 1937, zm. 28 września 1995),
  • ksiądz Józef Sobisz, proboszcz wysiński od 1939 do 1959 (ur. 17 stycznia 1902, zm. 25 października 1959)^[2].

Zobacz też

• Nowa Karczma
• Skarszewy
• Stary Wiec

Przypisy