Wysoczyzna Polanowska

Wysoczyzna Polanowska
Mapa regionu
Megaregion

Pozaalpejska Europa Środkowa

Prowincja

Nizina Środkowoeuropejska

Podprowincja

Pojezierza Południowobałtyckie

Makroregion

Pojezierze Zachodniopomorskie

Mezoregion

Wysoczyzna Polanowska

Zajmowane
jednostki
administracyjne

Polska
woj. zachodniopomorskie, woj. pomorskie

Wysoczyzna Polanowska (314.46) – mezoregion w obrębie Pojezierza Zachodniopomorskiego, stanowiący wewnętrzną część morenowego pasma pojeziernego[1]. Jest obszarem przejściowym między nisko położonymi terenami równinnymi Pobrzeża Koszalińskiego a wyższymi partiami ciągu wzniesień moren czołowych Pojezierza Bytowskiego[2]. Zajmuje powierzchnię około 1700 km²[1]. Na zachodzie przechodzi w Równinę Białogardzką i Pojezierze Drawskie, na północy w Równinę Słupską i Wysoczyznę Damnicką, na wschodzie w Pojezierze Kaszubskie, na południu w Pojezierze Bytowskie[3]. Według Tomasza Larczyńskiego najwyższym wzniesieniem jest Świerczogóra (191 m n.p.m.) w obrębie Rzeczyca Wielka[4].

Wysoczyznę Polanowską, podobnie jak inne mezoregiony Pojezierza Zachodniopomorskiego, cechuje pojezierny charakter krajobrazu. Główne formy ukształtowania terenu związane są z cofaniem się ostatniego zlodowacenia podczas fazy pomorskiej[5]. Lądolód, cofając się, zostawił przyniesiony z północy materiał skalny – żwiry, piaski, gliny, głazy[6].

Stosunki wodne

Przez Wysoczyznę Polanowską przepływają duże rzeki przymorskie – Radew, Grabowa, Wieprza, Słupia i Łupawa[2]. Jezior jest niewiele[1], przy czym jest ich więcej we wschodniej części mezoregionu[2]. Największą powierzchnię zajmuje położone we wschodniej części wysoczyzny rynnowe jezioro Jasień, o powierzchni 5,8 km², i głębokości dochodzącej do 32 m[1]. Na Wysoczyźnie Polanowskiej znajdują się dwa jeziora reperowe monitorujące zmiany stanu wód powierzchniowych – Jasień Południowy i Jasień Północny, tworzące kompleks jeziora Jasień. W 2012 stan chemiczny wód był dobry. Stan ekologiczny pogorszył się w latach 2010–2013 z bardzo dobrego do dobrego, w przypadku Jasienia Północnego, i z dobrego do umiarkowanego, w przypadku Jasienia Południowego[7]. W latach 80. XX wieku wody tych dwóch jezior nie spełniały norm, o czym zadecydowała wysoka zawartość miedzi[8].

Fauna

Z uwagi na różnorodność siedlisk fauna jest reprezentowana przez liczne gatunki. Wyspy jeziora Jasień są lęgowiskiem wielu ptaków wodnych – nurogęsi, gągoła, czernicy, brodźca piskliwego, potencjalnie także kormorana zwyczajnego. Na wyspach tych odnotowano również takie gatunki jak: szpak zwyczajny, sikora uboga, muchołówka mała, muchołówka szara i dzięcioł zielony[9]. W rezerwacie „Gniazda orła bielika” znajdują się stanowiska lęgowe tego ptaka[10]. W „Studni Nietoperzy” stwierdzono obecność nocka Natterera, gacka brunatnego[11] i nocka rudego[12].

Flora

Mezoregion cechuje się znacznym zalesieniem. Przeważają lasy mieszane[2]. Pod względem występowania zbiorowisk leśnych potencjalnej roślinności naturalnej występują tu zarówno kwaśne i żyzne buczyny, jak również bory mieszane i sosnowe[13]. Licznie reprezentowana jest roślinność torfowiskowa. W rezerwacie przyrody „Torfowisko Zieliń Miastecki” odnotowano: przygiełkę brunatną, przygiełkę białą, bagnicę torfową, turzycę bagienną, rosiczkę pośrednią, rosiczkę okrągłolistną, wrzośca bagiennego, pływacza drobnego oraz pływacza średniego. W rezerwacie „Wieleń” występuje hildenbrandia rzeczna. Oprócz niej także wiele gatunków mszaków, wśród nich: gajniczek krótkodzióbkowy, Plagiothecium neglectum, Brachythecium rivulare i Eurhynchium striatum[2]. W „Rezerwacie na Rzece Grabowej” spotkać można: rutewkę orlikolistną i groszek czerniejący[2]. W dolinie Huczka występują gnieźnik leśny, skrzyp olbrzymi i wawrzynek wilczełyko[14].

Ochrona przyrody

Na Wysoczyźnie Polanowskiej rozciąga się znaczna część Parku Krajobrazowego „Dolina Słupi”[1][a]. W obszarze mezoregionu położone są rezerwaty przyrody (stan na 2017)[a]: „Wieleń”[15] – rezerwat florystyczny, „Torfowisko Potoczek”[16], „Torfowisko Zieliń Miastecki”[17], „Źródliskowe Torfowisko”[18], „Mechowiska Czaple”[19], „Skotawskie Łąki”[20] – rezerwaty torfowiskowe, „Dolina Huczka” – rezerwat leśny[21], „Rezerwat na rzece Grabowej”[22] – rezerwat faunistyczny, „Jeziora Małe i Duże Sitno” – rezerwat wodny, oprócz tych: „Gniazda orła bielika”[23] i „Gołębia Góra”[24], których głównego typu ekosystemu nie określono w aktach powołujących. Na wysoczyźnie znajdują się również głazy narzutowe uznane za pomniki przyrody, m.in. „Smocze jajo” w gminie Dębnica Kaszubska[25][a].

Uwagi

  1. ↑ a b c Weryfikacji i oceny położenia dokonano przy pomocy usługi WMS Regiony fizyczno-geograficzne Polski na podstawie opracowania Jerzego Kondrackiego z 2002 r. „Geografia regionalna Polski” Centralnego Banku Danych Geologicznych i danych geoprzestrzennych dotyczących form ochrony przyrody Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014, s. 73. ISBN 978-83-01-16022-7.
  2. ↑ a b c d e f Janina Jasnowska, Mieczysław Jasnowski: Pojezierze Zachodniopomorskie. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1983, s. 202–208, seria: Przyroda polska. ISBN 83-214-0359-X.
  3. ↑ Jerzy Kondracki, Andrzej Richling. Regiony fizycznogeograficzne, skala 1:1500 000. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, 1994.
  4. ↑ Tomasz Larczyński, Wikipedia (nie zawsze) prawdę ci powie, „Rowertour”, 2, Poznań: Dom Wydawniczy Kruszona, luty 2016, ISSN 1898-8512.
  5. ↑ Jerzy Kondracki: Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994. ISBN 978-83-01-11422-3.
  6. ↑ Janina Jasnowska, Mieczysław Jasnowski: Pojezierze Zachodniopomorskie. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1983, s. 5, seria: Przyroda polska. ISBN 83-214-0359-X.
  7. ↑ Hanna Soszka: Analiza zmian stanu jednolitych części wód powierzchniowych jeziornych reperowych badanych w latach 2010–2013. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. [dostęp 2017-08-02].
  8. ↑ Dorota Cydzik, Hanna Soszka: Atlas stanu czystości jezior Polski badanych w latach 1979–1983. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1988, s. 135–145. ISBN 83-220-0338-2.
  9. ↑ Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Jezioro Jasień” (pol.). Park Krajobrazowy „Dolina Słupi”. [dostęp 2017-08-02].
  10. ↑ Rezerwat przyrody „Gniazda orła bielika” (pol.). Park Krajobrazowy „Dolina Słupi”. [dostęp 2017-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-03)].
  11. ↑ Mateusz Ciechanowski: Podziemny spis powszechny (pol.). Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra”. [dostęp 2017-08-02].
  12. ↑ Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dębnica Kaszubska na lata 2014–2017 z perspektywą do roku 2021 (pol.). Urząd Gminy Dębnica Kaszubska. s. 34. [dostęp 2017-08-02].
  13. ↑ Roman Zielony, Anna Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012, s. 90–91. ISBN 978-83-61633-62-4.
  14. ↑ Rezerwat przyrody „Dolina Huczka” (pol.). Park Krajobrazowy „Dolina Słupi”. [dostęp 2017-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-03)].
  15. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody – „Wieleń” (pol.). Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2017-08-02].
  16. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody – „Torfowisko Potoczek” (pol.). Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2017-08-02].
  17. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody – „Torfowisko Zieliń Miastecki” (pol.). Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2017-08-02].
  18. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody – „Źródliskowe Torfowisko” (pol.). Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2017-08-02].
  19. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody – „Mechowiska Czaple” (pol.). Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2017-08-02].
  20. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody – „Skotawskie Łąki” (pol.). Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2017-08-02].
  21. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody – „Dolina Huczka” (pol.). Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2017-08-02].
  22. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody – „Rezerwat na Rzece Grabowej” (pol.). Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2017-08-02].
  23. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody – „Gniazda orła bielika” (pol.). Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2017-08-02].
  24. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody – „Gołębia Góra” (pol.). Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2017-08-02].
  25. ↑ Orzeczenie nr 8/194 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie o uznaniu za pomnik przyrody z dnia 20 października 1971 r.
Mezoregiony Pojezierza Zachodniopomorskiego

Media użyte na tej stronie

314.46 Wysoczyzna Polanowska.png
Autor: Qqerim, Licencja: CC BY-SA 4.0

Physico-geographical regionalization of Poland
Mezoregion 314.46 Polanów High Plain
Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski

Mezoregion 314.46 Wysoczyzna Polanowska