Wysoki Grzbiet (Góry Izerskie)

Ten artykuł od 2022-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Czarna Góra w Wysokim Grzbiecie

Wysoki Grzbiet: Smrek i Stóg Izerski widziane z Sinych Skałek (ze wschodu)

Wysoki Grzbiet (niem. Hoher Iserkamm) – grzbiet górski, w Górach Izerskich w południowo-zachodniej Polsce w woj. dolnośląskim.

Lokalizacja

Wysoki grzbiet położony jest na wysokości ponad 1000 m n.p.m. w Sudetach Zachodnich, w środkowo-wschodniej części Gór Izerskich, około 2,4 km na południe od Kwisy. Od północnej strony grzbiet oddzielają doliny Kwisy i Małej Kamiennej, od południowego wschodu i wschodu dolina Kamiennej, a od południowego zachodu dolina Izery.

Fizjografia

Wysoki Grzbiet jest najdłuższym i najwyższym grzbietem Gór Izerskich, leżącym niemal w całości na terytorium Polski, przebiega równoleżnikowo między Piechowicami a Novym Městem pod Smrkem w Czechach. W części zachodniej i południowej charakteryzuje się szeroką, miejscami wklęsłą, pokrytą torfowiskami i często zalesioną wierzchowiną z kopulastymi wzniesieniami. Grzbiet wyrasta w części zachodniej nad Czerniawą-Zdrojem i Novym Městem pod Smrkem szerokim wałem kulminacji Smreka, o stromych zboczach oraz wyrównanej i łagodnie przebiegającej wierzchowinie, z której wznoszą się kolejno od zachodu: Smrek, Stóg Izerski, Łużec, Podmokła i rozległy masyw Zielonej Kopy z kulminacją Gór Izerskich, Wysoką Kopą. Na wschód od masywu Zielonej Kopy, Wysoki Grzbiet rozdziela się. Na południe do zbiegu rzek Izery z Mumlawą czes. Mumlava ciągnie się szerokie rozczłonkowane ramię z Krogulcem, Kozim Grzbietem i Tkacką Górą, natomiast grzbiet główny ciągnie się dalej ku wschodowi w postaci wąskiego grzebienia przez Zwalisko, Wysoki Kamień, Zakręt Śmierci, aż do doliny Kamiennej, gdzie kończy się na Zbójnickich Skałkach na wysokości 665 m n.p.m. Partie szczytowe tej części są bardziej skaliste. Północne i zachodnie zbocza grzbietu stromo opadają, w kierunku dolin, zbocza południowe i wschodnie są nieco łagodniejsze.

Najważniejsze szczyty (od zachodu): Smrek (1124 m n.p.m.), Stóg Izerski (1107 m n.p.m.), Wysoka Kopa (1126 m n.p.m.), Izerskie Garby (1084 m n.p.m.), Zwalisko (1047 m n.p.m.), Wysoki Kamień (1058 m n.p.m.).

Dział wód

Grzbiet stanowi wododział zlewisk morza Bałtyckiego i Północnego. Na stokach grzbietu znajdują źródła Kwisy i jej dopływów, oraz liczne źródełka głównych dopływów rzek: Izery i Kamiennej.

Geologia

Wysoki Grzbiet zbudowany jest w części północnej z granitognejsów, skał metamorficznych należących do bloku karkonosko-izerskiego, a ściśle do metamorfiku izerskiego, w części wschodniej z hornfelsów, a w części południowej z granitów karkonoskich. W rejonie Izerskich Garbów z północnego wschodu na południowy zachód przebiega strefa uskokowa silnie okwarcowana.

Nieliczne skałki w części południowej zbudowane są z granitów karkonoskich i mają obłe, zaokrąglone kształty. Bardzo liczne skałki występujące w części wschodniej zbudowane są z hornfelsów i mają kształty kanciaste, nieregularne, ostrokrawędziste.

Górnictwo

Pod koniec XVIII w. na południowych zboczach w rejonie Szklarskiej Poręby Dolnej powstała kopalnia pirytu, po której zachowały się sztolnie i niewielkie hałdy.

Po poszukiwaniach uranu z lat 40. i 50-tyvh XX w. pozostały częściowo zasypane sztolnie i hałdy na południowych zboczach w rejonie Szklarskiej Poręby Dolnej oraz prawdopodobnie szyb i liczne rowy poszukiwawcze na grzbiecie w tym rejonie.

Na Izerskich Garbach istnieje najwyżej położona w Polsce kopalnia kwarcu "Stanisław", którą kilkakrotnie zamykano i reaktywowano.

Na południowych zboczach istniało kilka kamieniołomów granitu, z których jeden jest nadal czynny.

Roślinność

Grzbiet i zbocza wzniesień porośnięte są młodym zdrowym lasem, w partii wierzchołkowej i na południowych zboczach między młodym lasem występują torfowiska wysokie. Niewielkie partie szczytowe Wysokiego Grzbietu wchodzące w skład piętra kosodrzewiny, położone są na wys. 1000-1100 m. Dominują tu subalpejskie łąki o składzie roślinnym zbliżonym do łąk w dolinie Izery, na których rosną rzadkie gatunki roślin: arcydzięgiel litwor, gęsiówka Hallera, goryczka trojeściowa, jastrzębiec pomarańczowy i przenętowaty, pięciornik złoty, wszewłoga górska, zawilec narcyzowy i gorysz miarz.

Turystyka

Wysokim Grzbietem biegnie Główny Szlak Sudecki

• – czerwony, ze Świeradowa-Zdroju do Jakuszyc i dalej na wschód.

Bibliografia

• M. Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 1 Góry Izerskie, Wydawnictwo PTTK "Kraj", Warszawa – Kraków 1989 r., ISBN 83-7005-095-6
• Mapa turystyczna - Góry i Pogórze Izerskie Skala 1:40 000, Wydawnictwo Turystyczne "Plan", Jelenia Góra 2003 r., ISBN 83-88049-09-7