Wyspy we Wrocławiu
Wyspy we Wrocławiu, to wyspy na terenie miasta Wrocław otoczone wodami śródlądowymi. Stanowią składnik Wrocławskiego Węzła Wodnego. Ich powstanie wiąże się z istnieniem w obszarze miasta licznych cieków wodnych, w tym największej z wrocławskich rzek – Odry. Ponieważ w całej historii Wrocławia układ hydrologiczny tych cieków ulegał naturalnym zmianom, oraz istotnym przekształceniom w wyniku inwestycji z zakresu hydrotechniki prowadzonych przez człowieka, obecny układ wysp różni się od układu historycznego. Część wysp przestała istnieć, powstały też nowe w wyniku budowy nowych kanałów wodnych i przekopów[1][2][3][4][5]. Najwięcej wysp związanych jest z rzeką Odrą, ale i na pozostałych, mniejszych rzekach przepływających przez miasto istnieją wyspy, choć bezimienne.
Wyspy odrzańskie
Największe skupisko wysp odrzańskich występuje w rejonie Starego Miasta w Śródmiejskim Węźle Wodnym. Zespół wschodnich wysp tworzą: Wyspa Bielarska, Wyspa Słodowa, Wyspa Młyńska, Wyspa Piasek, Wyspa Daliowa, Tamka. Wyspy te otoczone są wodami ramion Odry: Odra Północna i Odra Południowa, oraz licznych mniejszych ramion i kanałów. W rejonie tym znajduje się również Ostrów Tumski, który przed zasypaniem jednego z ramion rzeki, również stanowił odrębną wyspę. Na zachód od wyżej wymienionego wschodniego zespołu wysp położona jest Kępa Mieszczańska również otoczona przez Odrę Północną i Południową oraz dwie małe, bezimienne wyspy powstałe przez odcięcie terenu przez przekop dla Śluzy Mieszczańskiej oraz kanał Elektrowni Wodnej Wrocław I. Za największą wyspę odrzańską uznaje się tzw. Wielką Wyspę, otoczona Odrą, Starą Odrą i Kanałem Powodziowym, obejmująca osiedla Biskupin, Bartoszowice, Dąbie, Szczytniki, Zalesie, Zacisze i Sępolno. Oprócz niej istnieje porównywalnej wielkości obszar otoczony Odrą, Starą Odrą i Kanałem Miejskim, obejmujący osiedla Ołbin, Nadodrze, Kleczków i Plac Grunwaldzki, lecz nie powstała dotąd nazwa dla tego obszaru jako wyspy. Pozostałe odrzańskie wyspy: Wyspa Rędzińska, Wyspa Szczytnicka, Wyspa Opatowicka[a], powstały w wyniku budowy przekopów dla dróg wodnych i śluz komorowych. Swoistymi wyspami są również długie groble rozdzielające: Kanał Powodziowy od Kanału Żeglugowego (z ulicą Folwarczną na koronie wału), Kanał Miejski od Starej Odry (z ulicą Pasterską na koronie wału), Kanał Różanka od Starej Odry, oraz Śluzę Rędzin I od Śluzy Rędzin II (na Stopniu Wodnym Rędzin)[1][2][4][5][6][7].
| nazwa | osiedle | ramiona, kanały | przeprawy | fotografia |
|---|---|---|---|---|
| Wyspa Bielarska | Nadodrze |
|  | |
| Wyspa Daliowa | Nadodrze |
|  | |
| Kępa Mieszczańska | Nadodrze |
|  | |
| Wyspa Młyńska | Nadodrze |
|  | |
| Wyspa Opatowicka | Opatowice |
|
|  |
| Wyspa Piasek | Nadodrze |
|
|  |
| Wyspa Rędzińska | Rędzin |
|
|  |
| Wyspa Słodowa | Nadodrze |
|
|  |
| Wyspa Szczytnicka | Plac Grunwaldzki |
| ||
| Tamka | Nadodrze |
|  | |
| Ostrów Tumski[c] | Nadodrze |
|
|  |
| Wielka Wyspa | Bartoszowice, Biskupin, Dąbie, Sępolno, Szczytniki, Zacisze, Zalesie |
|  |
Wyspy na pozostałych ciekach
Na mniejszych rzekach istnieją we Wrocławiu wyspy, które jednak nie posiadają swoich oficjalnych nazw własnych. Do takich rzek należą[7][8]:
- Widawa, która rozdzielając się na ramiona boczne lub tworząc lokalny układ z kanałami wodnymi tworzy wyspy w rejonie osiedla Świniary, w rejonie osiedla Widawa (i miejscowości Psary) oraz Polanowice (i miejscowości Krzyżanowice)
- Bystrzyca, która obecnie tworzy niewielkie wyspy w rejonie osiedla Stabłowice i Marszowice; wiele z ramion tej rzeki to obecnie niewielkie starorzecza, a wyspy przez nie tworzone nie są już obecnie odcięte przez wody całkowicie od reszty lądu[d]; ten proces jest wynikiem budowy Zbiornika Mietków i zmniejszenia przepływu w dolnym biegu tej rzeki[e]
- Oława, która tworzy liczne ramiona na terenach wodonośnych Wrocławia[f], oraz w rejonie Parku Wschodniego, który w całości leży na dwóch wyspach utworzonych przez ramiona tej rzeki.
Również na innych mniejszych ciekach powstały niewielkie wysepki. Przykładem jest utworzony układ kanałów rzeki Brochówka w Parku Brochowskim, tworzący zespół niewielkich wysepek połączonych licznymi kładkami spacerowymi[7][8][9]. Niewielkie wysepki stanowiące schronienie dla ptactwa wodnego można też znaleźć na Fosie Miejskiej, czy na stawach parkowych, np. w Parku Południowym.
Uwagi
- ↑ położona w ramach tzw. Bartoszowicko–Opatowickiego Węzła Wodnego
- ↑ zestawienie obejmuje tylko te wyspy, dla których stosuje się nazwy własne
- ↑ obecnie, po zasypaniu ramienia Odry opływającej wyspę od północy, nie stanowi już wyspy
- ↑ np. w rejonie osiedla Ratyń i Jarnołtów na terenie Parku Krajobrazowego Dolina Bystrzycy
- ↑ w wyniku niedostatecznej ilości wody dla zasilania bocznego ramienia rzeki doszło między innymi do likwidacji elektrowni wodnej na Stopniu Wodnym Stabłowice
- ↑ położonych częściowo na terenie miasta Wrocław, a częściowo na terenie Gminy Siechnice
Zobacz też
- Wrocławski Węzeł Wodny
Przypisy
- ↑ a b c Trasa turystyczna "Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego" (pol.). Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007. s. 39. [dostęp 2010-03-03].
- ↑ a b c Trasa turystyczna "Mosty i przeprawy" (pol.). Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007. s. 33. [dostęp 2010-03-03].
- ↑ Zabytki przy Odrze, rzeka Odra we Wrocławiu (pol.). Atrakcje Wrocławia. [dostęp 2010-02-22].
- ↑ a b Tadeusz Reder, Mariusz Tokarz: Węzeł wodny Bartoszowice – Opatowice (pol.). Wratislaviae Amici, 2005-01-18. [dostęp 2010-02-23].
- ↑ a b Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego (pol.). www.wroclaw.pl. [dostęp 2010-02-10].
- ↑ a b mapa Śródmiejskiego Węzła Wodnego (pol.). Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. s. 1. [dostęp 2010-02-22].
- ↑ a b c POWIATOWY PROGRAM ZWIĘKSZENIA LESISTOŚCI MIASTA WROCŁAWIA (pol.). W: Załącznik do uchwały Nr LII/3183/06 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 8 czerwca 2006 roku [on-line]. wrosystem.um.wroc.pl, 2006-06-08. s. 107. [dostęp 2010-02-25].
- ↑ a b Środowisko przyrodnicze Wrocławia, stan na 2003 r. (pol.). wrosystem.um.wroc.pl. s. 22. [dostęp 2010-03-03].
- ↑ Park Brochowski (pol.). www.wroclaw.pl. [dostęp 2010-03-03].
Media użyte na tej stronie
Wrocław: Wyspa Słodowa na Odrze (po lewej), w głębi wieże kościołów Ostrowia Tumskiego
Wrocław. Jaz Opatowicki wraz z kładką przez Odrę. Widok z północno-zachodniego brzegu rzeki w kierunku Wyspy Opatowickiej
Część planu północnego rejonu Wrocławia z 1807:
z dodaną zieloną linią: Am Lehmdamm ("Na Glinianej Grobli"), dzisiejsza ul. B.Prusa
na północ od tej linii widoczny kościół św. Michała (St. Michaelis), na zachód od niego - kościół 11.000 Dziewic (11000 Jungfrau), na północnym zachodzie - die Häselei (Rzepin, dziś ta nazwa nie jest używana), na wschód od kościoła św. Michała widoczne dwa stawy: Wasch Teich ("staw do prania") i Glock Teich ("staw dzwonu" [?])
Autor: Joee, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polska, Wrocław, Park Brochowski, struga Brochówka
- Odra w okolicach Mariny Śródmiejskiej we Wrocławiu
Widok z Wyspy Słodowej na Wyspę Bielarską we Wrocławiu Po lewej Żabia Kładka (w kolorze zielonym), w prawej połowie kadru widoczne w oddali czerwone ceglane pozostałości rynien roboczych Młynów Świętej Klary.
Titel: Breslau. Sandinsel mit Sandkirche. Dampfboote
Autor: Joee, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polska, Wrocław, Park Brochowski, struga Brochówka
(c) Mateusz210 z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Śluza Szczytniki - we Wrocławiu
Autor: Grzegorz Kilian, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wyspa Rędzińska we Wrocławiu z lotu ptaka z północnego zachodu. Widoczne dwie równoległe Śluzy Rędzińskie (po lewej stronie Wyspy) i Jaz Rędziński (po prawej).
- Po lewej stronie kadru widoczne pola irygacyjne, po prawej (na południowym brzegu rzeki) - Las Maślicki. Widoczne w oddali po prawej stronie zgrupowanie bloków z wielkiej płyty to osiedle Kozanów. W oddali widoczny przerzucony nad Odrą wantowy Most Milenijny. Za mostem Milenijnym widoczny drugi most (konstrukcja częściowo kratownicowa) - kolejowy, a za nim (w tym ujęciu nieco na lewo) - dwa wysokie kominy wrocławskiej elektrociepłowni.
- Zdjęcie wykonane przed rozpoczęciem budowy Autostradowej Obwodnicy Wrocławia, która przecina Odrę nad Wyspą Rędzińską bodowanym od 2008 r. Mostem Rędzińskim
Autor: Julo, Licencja: CC BY-SA 3.0
Średniowieczny Wrocław w XII-XIII wieku, mapa poglądowa
rysunek wg Encyklopedii Wrocławia (Wyd. Dolnośląskie 2000, ISBN 83-7023-749-5)
Most św. Macieja we Wrocławiu nad rzeką Odrą. Prowadzi na wyspę Tamkę.
Wyspa Daliowa we Wrocławiu; na prawo od niej, połączona mostkiem, Wyspa Piasek
Autor: Joee, Licencja: CC BY-SA 4.0
Park Południowy we Wrocławiu, staw parkowy
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Shaqspeare (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5
Wrocław, Zespół wschodnich wysp odrzańskich. Stan 2005/2006
Autor: Guérin Nicolas (messages), Licencja: CC BY-SA 3.0
Żyrafa w Wrocławskim Zoo, w tle Hala Stulecia.
Plan und Ansicht der Stadt Breslau