Wyszywanka

Dziewczyna w wyszywance na portrecie pędzla Mychajło Briańskiego, 1860

Wyszywanka (ukr. вишиванка[1], biał. вышыванка) – tradycyjna odzież Ukraińców i Białorusinów, bogato zdobiona haftami koszula. Ma wspólne pochodzenie z haftowanymi koszulami innych narodów słowiańskich Europy Wschodniej i Europy Środkowej.

Wykonywano ją zazwyczaj z samodziałowego płótna, utkanego na domowym warsztacie tkackim. Haft na koszuli, wykonany zwykle metodą haftu krzyżykowego, posiada wiele lokalnych wariantów i kolorów, różniących się w zależności od regionu geograficznego. Wyszywanki różnią się także w wersji damskiej i męskiej.

Wyszywanka jest podstawowym elementem ukraińskiego stroju ludowego. Od średniowiecza tradycyjnie noszona jako strój świąteczny. Od XX wieku zakładana także oddzielnie, razem z garniturem, zamiast zwykłej, białej koszuli, z okazji uroczystości religijnych, państwowych, patriotycznych i rodzinnych. Ten rodzaj stroju narodowego ma głębokie znaczenie, ponieważ jednoczy, przypomina o pozycji narodowej i obywatelskiej[2].

W Polsce wyszywanka występuje m.in. w stroju hrubieszowskim i tomaszowskim[3][4].

Od 2007 roku obchodzony jest w trzeci czwartek maja Dzień wyszywanki[5].

Przypisy

  1. ↑ ВИШИ́ВА́НКА (ukr.). Словник української мови. Томи 1-11. [dostęp 2021-02-13].
  2. ↑ Anna Moshak: Вишиванки. Як розпізнати регіональний орнамент?. zhytomyryanka.info, 15.08.2022. [dostęp 2022-08-19].
  3. ↑ Elżbieta Piskorz-Branekova. Tradycyjne stroje i hafty hrubieszowsko-tomaszowskie. „Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie, Muzeum Regionalnego im. Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim i Muzeum Zamojskiego w Zamościu”, 2011. Zamość. [dostęp 2021-02-13]. 
  4. ↑ Strój z Tomaszowa. Polska Tradycja. [dostęp 2021-02-13].
  5. ↑ Bohdan Tchórz: Światowy Dzień Wyszywanki. ukraincy.wm.pl, 2016-05-20. [dostęp 2021-05-19].

Media użyte na tej stronie

1860 Bryanskiy Portrait-of-Y.Daragan.jpg
Portrait of Elizabeth Mikhailovna Daragan