X-Men (film)

X-Men
Ilustracja
Logo filmu
Gatunek

superbohaterski
fantastyka naukowa
akcja

Rok produkcji

2000

Data premiery

12 lipca 2000
13 października 2000 (Polska)

Kraj produkcji

Stany Zjednoczone

Język

angielski

Czas trwania

104 minuty[1]

Reżyseria

Bryan Singer

Scenariusz

David Hayter

Główne role

Patrick Stewart
Hugh Jackman
Ian McKellen
Halle Berry
Famke Janssen
James Marsden
Bruce Davison
Rebecca Romijn-Stamos
Ray Park
Anna Paquin

Muzyka

Michael Kamen

Zdjęcia

Newton Thomas Sigel

Scenografia

John Myhre

Kostiumy

Louise Mingenbach

Montaż

Steven Rosenblum
Kevin Stitt
John Wright

Produkcja

Lauren Shuler Donner
Ralph Winter

Wytwórnia

20th Century Fox
Marvel Enterprises
The Donners’ Company
Bad Hat Harry Productions

Dystrybucja

20th Century Fox

Budżet

75 000 000 USD

Poprzednik

296 339 527 USD

Kontynuacja

X-Men 2 (2003)

X-Men – amerykański fantastycznonaukowy film akcji z 2000 roku na podstawie serii komiksów o grupie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię odpowiadał Bryan Singer na podstawie scenariusza Davida Haytera. W rolach głównych wystąpili: Patrick Stewart, Hugh Jackman, Ian McKellen, Halle Berry, Famke Janssen, James Marsden, Bruce Davison, Rebecca Romijn-Stamos, Ray Park i Anna Paquin.

Film ten opowiada historię mutantów Wolverine’a i Rogue, którzy zostali włączeni w konflikt między dwiema grupami mutantów, które w różny sposób próbują osiągnąć akceptację swojego gatunku przez społeczeństwo. Jedną z nich jest grupa „X-Men” profesora Charlesa Xaviera, natomiast drugą „Braterstwo Mutantów” dowodzone przez Erica Lensherra / Magneto.

Jego światowa premiera miała miejsce 12 lipca 2000 roku na Ellis Island. W Polsce film zadebiutował 13 października tego samego roku. Film zarobił prawie 300 milionów dolarów przy budżecie 75 milionów i spotkał się z pozytywną oceną krytyków. Bezpośrednimi kontynuacjami filmu są: X-Men 2 z 2003 i X-Men: Ostatni bastion z 2006 roku, które wchodzą w skład franczyzy uniwersum filmowego osadzonego w świecie X-Men.

Streszczenie fabuły

W 1944 roku w okupowanej przez nazistów Polsce młody Eric Lehnsherr zostaje oddzielony od swoich rodziców w momencie wprowadzenia do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Kiedy próbuje się do nich przedostać, powoduje, że skrzydła stalowej bramy pochylają się w jego stronę. Jest to wynik jego zdolności jako mutanta do tworzenia pól magnetycznych i kontrolowania metalu. Eric zostaje ogłuszony przez strażników. Współcześnie amerykański senator Robert Kelly próbuje uchwalić w Kongresie „Ustawę o rejestracji mutantów”, która zmusiłaby mutantów do ujawnienia swojej tożsamości i umiejętności. W Kongresie obecni są Lehnsherr, który nazywa siebie „Magneto”, oraz jego kolega ze zdolnością telepatii, profesor Charles Xavier. Xavier zaniepokojony jest możliwą reakcją Lehnsherra na ustawę o rejestracji[2].

W Meridian w stanie Missisipi 17-letnia Marie D’Ancanto przez przypadek sprawia, że jej chłopak zapada w śpiączkę, ponieważ pochłania energię i siłę życiową innych. Postanawia uciec z domu i przyjmuje imię Rogue. W Albercie spotyka Logana, znanego również jako „Wolverine”, mutanta posiadającego zdolność samoregeneracji i metalowe szpony. Po drodze zostają zaatakowani przez Sabretootha, jednego ze sługusów Magneto, ale dwóch nauczycieli ze szkoły Xaviera, Cyclops i Storm, pojawiają się na miejscu i ratują ich. Wolverine i Rogue trafiają do posiadłości Xaviera, szkoły dla mutantów w hrabstwie Westchester w stanie Nowy Jork. Xavier informuje Logana, że prawdopodobnie jest nim zainteresowany Magneto, i prosi go, aby pozostał w posiadłości, kiedy jego X-Meni będą badać sprawę. Natomiast Rogue zostaje zapisana do szkoły[2].

Senator Kelly zostaje porwany przez dwóch kolejnych sługusów Magneto, Toada i Mystique. Przetrzymywany jest w ich kryjówce na wyspie Genosha. Magneto wykorzystuje Kelly’ego jako obiekt testowy dla maszyny zasilanej jego zdolnościami magnetycznymi, która generuje promieniowanie wywołujące mutacje u ludzi. Kelly później ucieka, wykorzystując swoją nowo odkrytą mutację[2].

Rogue odwiedza Wolverine’a w nocy, kiedy śnią mu się koszmary. Zaskoczony, przypadkowo rani ją szponami, jednak ona wchłania jego zdolność regeneracji i regeneruje się. Obserwują to koledzy, którzy przybyli jej z pomocą. Później zostaje przekonana przez Mystique w postaci Bobby’ego Drake’a, że Xavier jest na nią zły i powinna opuścić szkołę. Xavier używa Cerebro, maszyny do lokalizacji mutantów, aby ją odnaleźć. X-Meni wyruszają na stację kolejową, aby sprowadzić Rogue z powrotem. W tym czasie Mystique włamuje się do Cerebro i sabotuje maszynę[2].

Wolverine odnajduje Rogue w pociągu i przekonuje ją, by wróciła do szkoły. Przed ich odejściem przybywa Magneto. Obezwładnia Wolverine’a i porywa Rogue. Xavier próbuje powstrzymać Magneto, kontrolując swoim umysłem Sabretootha, jednak zostaje zmuszony, by zwolnić chwyt, kiedy Magneto atakuje policjantów. Dzięki temu Magneto ze swoim Bractwem i Rogue uciekają. Kelly pojawia się w szkole Xaviera, a ten dowiaduje się z jego myśli o maszynie Magneto. Uświadamia sobie, że wysiłek związany z napędzeniem urządzenia prawie zabił Magneto. Grupa wnioskuje, że zamierza on przenieść swoje moce na Rogue i użyć do zasilania kosztem jej życia. Kelly odrzuca mutację, a jego ciało zamienia się w ciecz. Xavier próbuje zlokalizować Rogue za pomocą Cerebro, ale uszkodzona przez sabotaż Mystique maszyna go obezwładnia i ten zapada w śpiączkę. Jean Gray, która również posiada zdolność telepatii, naprawia Cerebro i używa go. Dowiaduje się, że Magneto planuje umieścić swoją maszynę wywołującą mutacje na Liberty Island i użyć jej do zmutowania światowych przywódców spotykających się na szczycie na pobliskiej Ellis Island. X-Men docierają do Statuy Wolności, gdzie walczą z Bractwem, które ostatecznie pokonują. W tym czasie Magneto przekazuje swoje moce Rogue i aktywuje urządzenie. Wolverine i Cyclops atakują Magneto, a później Wolverine niszczy maszynę. Przekazuje swoje moce Rogue, a jego zdolności lecznicze regenerują ją. Sam zostaje obezwładniony[2].

Profesor Xavier i Wolverine powracają do zdrowia, a grupa dowiaduje się również, że Mystique udało się uciec i podszywa się pod senatora Kelly’ego. Xavier daje Wolverine’owi wskazówkę dotyczącą jego przeszłości, która dotyczy opuszczonej bazy wojskowej w Kanadzie. Magneto zostaje uwięziony w celi zbudowanej z plastiku. Podczas odwiedzin Xaviera ostrzega go, że pewnego dnia zamierza uciec i kontynuować walkę[2].

Obsada

  • Patrick Stewart jako Charles Xavier / Profesor X, mutant, który posiada zdolność telepatii; pacyfista. Założyciel Szkoły Xaviera dla Utalentowanych Dzieci oraz X-Menów[3].
  • Hugh Jackman jako James „Logan” Howlett / Wolverine, mutant posiadający szpony w rękach, wyostrzone zmysły oraz umiejętność regeneracji. W wyniku eksperymentu jego szkielet, w tym również szpony, zostały pokryte niezniszczalnym adamantium[3].
  • Ian McKellen jako Eric Lensherr / Magneto, mutant posiadający umiejętność manipulowania polem magnetycznym oraz metalem, który dowodzi Braterstwem Mutantów[3]. Brett Morris zagrał Erica jako dziecko[1].
  • Halle Berry jako Ororo Munroe / Storm, mutantka potrafiąca kontrolować pogodę. Jest nauczycielką w Szkole Xaviera dla Utalentowanych Dzieci oraz należy X-Menów[3].
  • Famke Janssen jako Jean Grey, mutantka posiadająca zdolności telekinetyczne i telepatyczne. Jest nauczycielką w Szkole Xaviera dla Utalentowanych Dzieci oraz należy X-Menów[3].
  • James Marsden jako Scott Summers / Cyclops, mutant posiadający zdolność generowania wiązek energii z oczu, który w związku z tym nosi specjalne okulary. Jest nauczycielem w Szkole Xaviera dla Utalentowanych Dzieci oraz należy do X-Menów[3].
  • Bruce Davison jako Robert Kelly, senator Stanów Zjednoczonych, który jest przeciwny mutantom i zostaje porwany przez Magneto[3].
  • Rebecca Romijn-Stamos jako Raven Darkholme / Mystique, mutantka posiadająca zdolność zmiany swojego wyglądu, należąca do Braterstwa Mutantów[4].
  • Ray Park jako Mortimer Toynbee / Toad, bardzo zwinny mutant i poplecznik Magneto. Do jego zdolności należą: chwytliwy język, wydzielanie śluzowatej substancji, którą pluje na innych, oraz zwiększona zwinność[3].
  • Anna Paquin jako Marie D’Ancanto / Rogue, nastoletnia mutantka, która uciekła z domu po tym, jak po pocałowaniu chłopaka zapadł on w śpiączkę. Poprzez fizyczny kontakt potrafi odebrać siły życiowe, poznać czyjeś wspomnienia, a w przypadku mutantów – używać ich mocy[5].

W filmie ponadto wystąpili: Tyler Mane jako Victor Creed / Sabertooth, brutalny mutant i najemnik Magneto[6]; Shawn Ashmore jako Bobby Drake / Iceman, uczeń szkoły Charlesa Xaviera, który zaprzyjaźnia się z Rogue[7]; Rhona Shekter[8] i Kenneth McGregor jako rodzice Erica Lensherra, którzy zostali straceni w Auschwitz-Birkenau[9]; Donna Goodhand[10] i John Nelles jako rodzice Marie D’Ancanto[11].

W rolach cameo wystąpili: scenarzysta filmu David Hayter[12] i współtwórca historii do scenariusza Tom DeSanto jako policjanci[13]; Stan Lee, twórca komiksów Marvel Comics jako sprzedawca na plaży[14]. Uczniów szkoły Charlesa Xaviera zagrali: Sumela Kay jako Kitty Pryde[15], Alexander Burton jako John Allerdyce / Pyro[16], Katrina Florece jako Jubilation Lee / Jubilee[17] i Donald Mackinnon jako Peter Rasputin / Colossus[18].

Patrick Stewart
(Charles Xavier / Profesor X)
Hugh Jackman
(James „Logan” Howlett / Wolverine)
Ian McKellen
(Eric Lensherr / Magneto)
Halle Berry
(Ororo Munroe / Storm)
Famke Janssen
(Jean Grey)
(c) Gage Skidmore, CC BY-SA 3.0
James Marsden
(Scott Summers / Cyclops)
Bruce Davison
(Robert Kelly)
(c) Gage Skidmore, CC BY-SA 3.0
Rebecca Romijn-Stamos
(Raven Darkholme / Mystique)
(c) Gordon Tarpley, CC BY 2.0
Ray Park
(Mortimer Toynbee / Toad)
Anna Paquin
(Marie D’Ancanto / Rogue)

Produkcja

Rozwój projektu

(c) Gage Skidmore, CC BY-SA 3.0
Bryan Singer, reżyser filmu

Scenarzyści Marvel Comics, Gerry Conway i Roy Thomas, napisali scenariusz do filmu o X-Men w 1984 roku, kiedy prawa do ekranizacji należały do Orion Pictures, ale dalszy rozwój produkcji został wstrzymany wskutek problemów finansowych studia[19]. W latach 1989–1990 Stan Lee i Chris Claremont prowadzili rozmowy z Carolco Pictures dotyczące filmowej adaptacji. James Cameron został producentem, a Kathryn Bigelow odpowiadać miała za reżyserię. Wstępna wersja scenariusza została napisana przez Bigelow[20]. Projekt upadł, kiedy Lee wzbudził zainteresowanie Camerona postacią Spider-Mana, a Carolco zbankrutowało. Prawa postaci powróciły do Marvela[21]. W 1994 roku producentka Lauren Shuler Donner, współpracująca z 20th Century Fox, zakupiła prawa, a Andrew Kevin Walker został zatrudniony do napisania scenariusza. Później nad historią pracowali również Laeta Kalogridis, John Logan, James Schamus i Joss Whedon[20].

Studio rozważało przydzielenie funkcji reżysera Brettowi Ratnerowi[22]. Później zaoferowano tę funkcję Robertowi Rodriguezowi, ale ten odrzucił propozycję[23]. W grudniu 1996 roku Fox zatrudnił na to stanowisko Bryana Singera. W kwietniu 1997 roku Ed Solomon został poproszony o napisanie scenariusza. Pod koniec 1998 roku Singer i Tom DeSanto wysłali scenariusz do studia, któremu się on spodobał, jednak część pomysłów została odrzucona ze względu na ograniczenia budżetowe. Singer i DeSanto poprosili Christophera McQuarrie’a o pomoc w poprawkach. Ostatecznie tylko David Hayter został uwzględniony jako scenarzysta filmu[24].

Casting

Bryan Singer chciał obsadzić Russella Crowe’a w roli Wolverine’a, ale ten odrzucił propozycję i zaproponował swojego kolegę, Hugh Jackmana. Pierwotnie rolę tę otrzymał jednak Dougray Scott, jednak w wyniku wypadku na planie filmu Mission: Impossible II zrezygnował i ostatecznie angaż otrzymał Jackman, na trzy tygodnie przed rozpoczęciem zdjęć[25]. Studio na różnych etapach rozważało również Keanu Reevesa, Mela Gibsona, Viggo Mortensena[26], Gary’ego Sinise’a, Aarona Eckharta, Jean-Claude Van Damme’a, Edwarda Nortona[27] i Boba Hoskinsa[25].

W 1998 roku poinformowano, że Singer zaproponował Patrickowi Stewartowi rolę Xaviera[28]. Michael Jackson również zabiegał o tę rolę, ale nigdy nie był brany na poważnie przez studio[24]. W czerwcu 1999 roku potwierdzono angaż Stewarta, a także Iana McKellena jako Magneto[29]. Pod uwagę do roli Xaviera brano również Terence’a Stampa[30].

Jim Caviezel początkowo został obsadzony jako Cyclops, ale zrezygnował w lipcu 1999 roku z powodu innych zobowiązań filmowych[31]. Innymi kandydatami byli: Thomas Jane, Jonny Lee Miller, Eric Mabius, Owen Wilson, Edward Burns i Jude Law[27]. Ostatecznie rolę otrzymał James Marsden[3]. Studio chciało obsadzić Angelę Bassett jako Storm, ale w tamtym czasie okazała się ona zbyt droga. Pod uwagę brane były Janet Jackson i Mariah Carey[26]. Selma Blair, Renee O’Connor, Lucy Lawless, Maria Bello[27] i Helen Hunt znalazły się wśród kandydatek do roli Jean Grey[25]. Role te otrzymały Halle Berry i Famke Janssen[32].

Natalie Portman, Kate Winslet[25], Drew Barrymore[27], Sarah Michelle Gellar[30], Jennifer Love Hewitt, Katie Holmes, Christina Ricci, Alicia Silverstone i Katharine Isabelle były brane pod uwagę do roli Rouge[27], a Anna Paquin otrzymała angaż po rezygnacji z głównej roli w filmie Naiwna[33]. Aktor i kulturysta Christian Boeving ubiegał się o rolę Colossusa. Na casting przyszedł w charakteryzacji, która miała upodobnić jego ciało do metalu[34].

We wrześniu 1999 roku ujawniono, że w filmie wystąpią również: Ray Park, Rebecca Romijn-Stamos i Tyler Mane[32].

Zdjęcia i postprodukcja

Zdjęcia trwały od 22 września 1999 do 3 marca 2000 roku. Film był kręcony w Toronto w Kanadzie[35]. Za zdjęcia odpowiadał Newton Thomas Sigel, scenografią zajął się John Myhre, a kostiumy zaprojektowała Louise Mingenbach[1].

Montażem zajęli się Steven Rosenblum, Kevin Stitt i John Wright[1]. Efekty specjalne przygotowały studia: Digital Domain, Kleiser–Walczak Construction, Cinesite, Hammerhead Production, Matte World Digital, C.O.R.E. Digital Pictures i POP Film & Animation, a odpowiadał za nie Michael Fink[36].

Muzyka

Muzykę do filmu skomponował Michael Kamen. Album zawierający ścieżkę dźwiękową z muzyką Kamena, X-Men (Original Motion Picture Soundtrack), został wydany 11 lipca 2000 roku przez Decca Records[37].

Wydanie

Światowa premiera filmu miała miejsce 12 lipca 2000 roku na Ellis Island. W wydarzeniu uczestniczyła obsada i twórcy filmu oraz zaproszeni goście[38]. Dla szerszej publiczności w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie zadebiutował 14 lipca tego samego roku[39], natomiast w Polsce miał on premierę 13 października tego samego roku[40].

Film został wydany na VHS i DVD w Stanach Zjednoczonych 21 listopada 2000 roku[41]. Na Blu-ray został wydany 21 kwietnia 2009 roku[42]. W Polsce został wydany na DVD 26 listopada 2003 roku[43].

Odbiór

Box office

Film, przy budżecie 75 milionów dolarów, zarobił w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie w weekend otwarcia 54,5 miliona, uzyskując najwyższy wynik otwarcia spośród dotychczasowych filmów o superbohaterach. X-Men pokonało ówczesnego lidera – film Batman Forever, który zarobił 52,7 miliona dolarów w weekend otwarcia. W sumie w USA i Kanadzie film zarobił ponad 157 milionów dolarów, a na świecie przychód wyniósł prawie 300 milionów dolarów[44].

Krytyka w mediach

Film spotkał się z pozytywną reakcją krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 81% z 167 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 7,1 na 10[45]. Na portalu Metacritic średnia ważona ocen z 33 recenzji wyniosła 64 punkty na 100[46]. Natomiast według serwisu CinemaScore, zajmującego się mierzeniem atrakcyjności filmów w Stanach Zjednoczonych, publiczność przyznała mu ocenę A- w skali od F do A+[47].

Dennis Harvey z „Variety” napisał: „X-Men stanowi raczej umiarkowany środkowy rozdział epickiej serii, a nie odpowiedni początek. Fabuła i postacie są prowadzone chaotycznie, a akcja zbyt powoli zmierza ku kulminacyjnemu starciu dobra ze złem.”[1]. Kenneth Turan z „Los Angeles Times” stwierdził, że: „dzieje się tak wiele, że czujesz natychmiastową potrzebę kontynuacji jako nagrody za wchłonięcie tego wszystkiego. Podczas gdy X-Men nie zapiera tchu w piersiach tak jak Matrix, jest to dobrze zrealizowana praca z pokaźną ilością papki do obejrzenia”[48]. Roger Ebert z „Chicago Sun-Times” napisał: „podszedłem z sympatią do tego filmu czekając, aż wydarzy się coś naprawdę interesującego. Kiedy nic się nie działo, nie spodobało mi się to; zakładam, że X-Men będą dalej rozwijać swoją osobowość, jeśli nastąpi kontynuacja, i być może znajdą czas na zaangażowanie się w historię. Bez wątpienia fani komiksów zrozumieją subtelne aluzje i subtelne zachowania; po każdym pokazie powinni pozostać w holu, aby odpowiedzieć na pytania”[49].

Marcin Kamiński z portalu Filmweb stwierdził: „X-Men to z całą pewnością film, który warto zobaczyć, choć w naszym kraju nie zrobi zapewne takiej furory, jak w USA, gdzie seria otoczona jest, jak napisałem wcześniej, kultem. Tytuł ten to sprawnie zrealizowane kino akcji, z domieszką humoru i niezłymi efektami specjalnymi, którego obejrzenie powinno sprawić przyjemność wszystkim młodym ludziom. Idąc do kina nie zapominajmy jednak, iż mamy do czynienia z ekranizacją komiksu i nie stawiajmy filmowi zbyt wysokich wymagań fabularnych, ponieważ możemy opuścić seans poważnie zawiedzeni”[50].

Nagrody i nominacje

RokCeremoniaKategoriaNominowaniRezultatPrzypis
2001Saturn AwardsNajlepszy film science fictionX-MenWygrana[51]
Najlepszy aktorHugh JackmanWygrana
Najlepsza aktorka drugoplanowaRebecca Romijn-StamosWygrana
Najlepszy aktor drugoplanowyPatrick StewartNominacja
Najlepszy młody aktor/aktorkaAnna PaquinNominacja
Najlepsza reżyseriaBryan SingerWygrana
Najlepsza scenariuszDavid HayterWygrana
Najlepsze kostiumyLouise MingenbachWygrana
Najlepsza charakteryzacjaGordon J. Smith, Ann BrodieNominacja
Najlepsze efekty specjalneMichael L. Fink, Michael J. McAlister, David Prescott, Theresa Ellis RygielNominacja
MTV Movie AwardsNajlepszy filmX-MenNominacja[52]
Najlepsza przełomowa rola męskaHugh JackmanNominacja
Najlepszy ekranowy zespółAnna Paquin, Halle Berry, Hugh Jackman, James MarsdenNominacja
Amerykańska Gildia KostiumologówNajlepsze kostiumy w filmie współczesnymLouise MingenbachNominacja[53]
Hugo AwardsNajlepsza prezentacja dramatycznaBryan Singer, David Hayter, Tom DeSantoNominacja[54]
Empire AwardsNajlepsza reżyseriaBryan SingerWygrana[55]
Blockbuster Entertainment AwardsUlubiona aktorka drugoplanowa w filmie science fictionRebecca Romijn-StamosWygrana[56]
Famke JanssenNominacja
Ulubiony aktor drugoplanowy w filmie science fictionJames MarsdenWygrana
Ulubiona aktorka w filmie science fictionAnna PaquinNominacja
Ulubiony aktor w filmie science fictionPatrick StewartNominacja
Ulubiony męski debiut aktorskiHugh JackmanNominacja
Ulubiony złoczyńcaIan McKellenNominacja

Kontynuacje, anulowane projekty i reboot Filmowego Uniwersum Marvela

W listopadzie 2000 roku 20th Century Fox poinformowało o planach na sequel[57]. X-Men 2 miał premierę w 2003 roku. Bryan Singer zajął się ponownie reżyserią na podstawie scenariusza Michaela Doughertya, Dana Harrisa i Davida Haytera[58]. Trzecia część została potwierdzona wraz z rezygnacją Singera z pracy nad nią[59]. Na stanowisku reżysera został zatrudniony Brett Ratner, a scenariusz napisał Hayter. X-Men: Ostatni bastion miał zadebiutował w 2006 roku[60]. W obu filmach swoje role powtórzyli: Hugh Jackman, Halle Berry, Ian McKellen, Famke Janssen, Anna Paquin, James Marsden, Rebecca Romijn, Shawn Ashmore i Patrick Stewart[58][60].

W 2008 roku ujawniono, że studio pracuje nad prequelem X-Men: Pierwsza klasa[61]. W marcu 2010 roku poinformowano, że studio planuje rozpocząć tym filmem nową trylogię[62]. Matthew Vaughn zajął się reżyserią, napisał scenariusz razem z Ashley Miller, Zackiem Stentzem i Jane Goldman. Film miał premierę w 2011 roku. W młodszych wersjach Charlesa Xaviera, Magneto, Hanka McCoya i Mystique zostali obsadzeni James McAvoy, Michael Fassbender, Jennifer Lawrence i Nicholas Hoult[63].

Kolejny film, X-Men: Przeszłość, która nadejdzie, zadebiutował w 2014 roku. Singer, który wyreżyserował dwa pierwsze filmy franczyzy, zajął się ponownie reżyserią na podstawie scenariusza Simona Kinberga. W filmie powróciła obsada zarówno z Pierwszej klasy, jak i z oryginalnej trylogii. Swoje role powtórzyli między innymi: Jackman, McAvoy, Fassbender, Lawrence, Hoult, Berry, Elliot Page, McKellen i Stewart[64]. Jeszcze w grudniu 2013 roku Singer zapowiedział kontynuację[65]. Ponownie zajął się reżyserią, a scenariusz napisał Kinberg. X-Men: Apocalypse miał premierę w 2016 roku. Swoje role powtórzyli McAvoy, Fassbender, Lawrence, Hoult, Rose Byrne i Lucas Till. Do obsady dołączył Oscar Isaac jako Apocalypse oraz Tye Sheridan, Sophie Turner i Alexandra Shipp jako młodsze wersje Cyclopsa, Jean Grey i Storm[66].

W maju 2016 roku Kinberg zapowiedział, że 20th Century Fox planuje kolejną trylogię, która tym razem ma się koncentrować na młodych mutantach[67]. W lutym 2017 roku poinformowano, że Kinberg rozpoczął negocjacje ze studiem dotyczące wyreżyserowania kontynuacji na podstawie własnego scenariusza inspirowanego komiksami Dark Phoenix Saga[68]. X-Men: Mroczna Phoenix miała premierę w 2019 roku. W głównych rolach powrócili McAvoy, Fassbender, Lawrence, Hoult, Turner, Sheridan i Shipp. Dołączyła do nich Jessica Chastain jako Vuk[69].

Studio wyprodukowało też kilka spin-offów franczyzy filmowej o X-Menach. W 2009 roku premierę miał X-Men Geneza: Wolverine z Jackmanem w tytułowej roli[70]. Doczekał się on dwóch kontynuacji: Wolverine (2013)[71] i Logan: Wolverine (2017)[72] oraz dwóch części jego spin-offu: Deadpool[73] i Deadpool 2 z Ryanem Reynoldsem w głównej roli z 2016 i 2018 roku[74]. Wśród niezrealizowanych projektów studia znalazły się między innymi: Gambit z Channingiem Tatumem w głównej roli, Multiple Man z Jamesem Franco, Kitty Pryde z Elliotem Pagem oraz filmy o Alpha Flight i o Exiles[75].

W 2019 roku The Walt Disney Company sfinalizował transakcję zakupu 21st Century Fox, wskutek czego wszystkie filmy Foxa związane z franczyzą zostały anulowane, w tym planowane spin-offy i kontynuacje Mrocznej Phoenix, a Marvel Studios przejęło kontrolę nad postaciami[75]. Prezes Disneya, Robert Iger, poinformował, że X-Meni zostaną włączeni do Filmowego Uniwersum Marvela[76]. W lipcu 2019 roku, podczas San Diego Comic-Conu, Kevin Feige zapowiedział, że studio pracuje nad rebootem filmu o mutantach[77].

W 2020 roku premierę miał ostatni film franczyzy filmowej o X-Menach, samodzielny spin-off, Nowi mutanci[78].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Dennis Harvey: X-Men (2000) (ang.). Variety. [dostęp 2000-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-03)].
  2. ↑ a b c d e f Bryan Singer, X-Men, 20th Century Fox.
  3. ↑ a b c d e f g h i Peter Travers: X-Men (ang.). Rolling Stone. [dostęp 2000-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-18)].
  4. ↑ Jennifer Lawrence ending role as Mystique after X-Men: Apocalypse (ang.). BBC. [dostęp 2015-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-18)].
  5. ↑ Vanessa Torres: Swain signs to top ‘Tart’ for Interlight (ang.). Variety. [dostęp 1999-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-03)].zły zapis daty dostępu
  6. ↑ Emily Donn: Original X-Men Sabretooth Actor Explains Why He Was Recast For Origins (ang.). Screen Rant. [dostęp 2017-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-04)].
  7. ↑ Shawn Ashmore (ang.). Hello Magazine. [dostęp 2006-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)].
  8. ↑ Rhona Shekter (ang.). Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-17)].
  9. ↑ Kenneth J. McGregor (ang.). Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-17)].
  10. ↑ Donna Goodhand (ang.). Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-17)].
  11. ↑ John E. Nelles (ang.). Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-04)].
  12. ↑ David Hayter (ang.). Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-29)].
  13. ↑ Tom DeSanto (ang.). Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-14)].
  14. ↑ Rachel Yang: Here’s Every Single Stan Lee Marvel Cameo (ang.). Variety. [dostęp 2018-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-13)].
  15. ↑ Gemma Dodd: X-Men: Ellen Page Would ‘Love’ To Reprise as Kitty Pryde (ang.). Screen Rant. [dostęp 2015-10-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-04)].
  16. ↑ Russ Burlingame: X-Men: Days of Future Past Director Sued, Alleging Sexual Abuse of a Minor (ang.). Comic Book. [dostęp 2014-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-01)].
  17. ↑ Albert Ching: Bryan Singer announces Jubilee as latest addition to „X-Men: Apocalypse” (ang.). CBR.com. [dostęp 2015-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)].
  18. ↑ Katherine Cusumano: Why Ryan Reynolds' 'Deadpool' Might Even Appeal To People Who Don't Like Marvel Movies (ang.). Bustle. [dostęp 2015-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)].
  19. ↑ Joey Paur: An X-MEN Movie Was Almost Made in the 1980s at Orion Pictures and Here Are the Details (ang.). Geek Tyrant. [dostęp 2019-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  20. ↑ a b Gabriella Geisinger: The X-Men's first movie that we never got to see sounded so much better (ang.). Digital Spy. [dostęp 2020-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-31)].
  21. ↑ Thomas Bacon: Every MCU Movie That Almost Happened In The 1990s (ang.). Sreen Rant. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-28)].
  22. ↑ Michael Fleming, Claude Brodesser: New master for mutants (ang.). Variety. [dostęp 2005-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-21)].
  23. ↑ Darby Harn: X-Men: 10 Things You Didn’t Know About The 2000 Movie (ang.). Sreen Rant. [dostęp 2020-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-30)].
  24. ↑ a b Tatiana Siegel: Bryan Singer's Traumatic 'X-Men' Set: The Movie "Created a Monster" (ang.). The Hollywood Reporter. [dostęp 2020-07-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-20)].
  25. ↑ a b c d Dean Manness: Almost Mutants: 10 Actors Who Were Nearly X-Men That Could've Been Better (And 10 That Could've Been Worse) (ang.). CBR.com. [dostęp 2018-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)].
  26. ↑ a b Julia Bianco: Actors who were almost cast as X-Men (ang.). Looper. [dostęp 2017-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-12)].
  27. ↑ a b c d e They Could've Been X-Men (ang.). Comic Book Movie. [dostęp 2010-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)].
  28. ↑ Willow Green: From Next Gen to X-Men (ang.). Empire Magazine. [dostęp 1998-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)].zły zapis daty dostępu
  29. ↑ Nicky Smith: June 1999 (ang.). nicky_smith.tripod.com. [dostęp 1999-06-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-12)].zły zapis daty dostępu
  30. ↑ a b Shaun Stacy: 15 Actors Who Were Almost Cast In The X-Men Movies (ang.). CBR.com. [dostęp 2017-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-13)].
  31. ↑ X-Men: Casting: Jim Caviezel passes on Cyclops (ang.). Ain’t It Cool. [dostęp 1999-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)].zły zapis daty dostępu
  32. ↑ a b David Kilmer: Fox sets release date for X-Men (ang.). Animation World Network. [dostęp 1999-08-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)].zły zapis daty dostępu
  33. ↑ Vanessa Torres: Swain signs to top ‘Tart’ for Interlight (ang.). Variety. [dostęp 1999-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-03)].zły zapis daty dostępu
  34. ↑ „Once upon a time, when 20th Century Fox was casting for the very first X-Men movie, I was asked to audition for the part of Colossus” (ang.). Instagram. [dostęp 2021-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-04)].
  35. ↑ Greg Dean Schmitz: X-Men (2000) (ang.). Yahoo!. [dostęp 2007-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  36. ↑ Marc Graser: Seven f/x houses will share ‘X-Men’ duties (ang.). Variety. [dostęp 1999-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-26)].zły zapis daty dostępu
  37. ↑ X-Men (2000) (ang.). soundtrackinfo.com. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-01)].
  38. ↑ Ian McKellen: X-Men Premieres at Ellis Island (ang.). mckellen.com. [dostęp 2000-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-05)].
  39. ↑ John Orquiola: X-Men 2000 Was The First True Marvel Movie (But Its Legacy Is Spoiled) (ang.). Screen Rant. [dostęp 2020-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-16)].
  40. ↑ Bractwo mutantów (pol.). Dziennik Polski. [dostęp 2000-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)].
  41. ↑ DVDInsider: Sales And Rentals Of Twentieth Century Fox's „X-MEN” Xceeds Xpectations (ang.). highbeam.com. [dostęp 2000-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  42. ↑ Nate Boss: X-Men (ang.). bluray.highdefdigest.com. [dostęp 2009-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-23)].
  43. ↑ X-Men (pol.). Interia.pl. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)].
  44. ↑ X-Men (ang.). Box Office Mojo. [dostęp 2018-09-30].
  45. ↑ X-Men (2000) (ang.). Rotten Tomatoes. [dostęp 2018-09-30].
  46. ↑ X-Men 2000 (ang.). Metacritic. [dostęp 2018-09-30].
  47. ↑ Matt Singer: 'Dark Phoenix' Is the Worst Reviewed X-Men Movie in History (ang.). Sreen Crush. [dostęp 2019-06-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-20)].
  48. ↑ Kenneth Turan: Gen-'X' (ang.). Los Angeles Times. [dostęp 2000-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-27)].
  49. ↑ Roger Ebert: X-Men (ang.). rogerebert.com. [dostęp 2000-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-01)].
  50. ↑ Marcin Kamiński: Mutanci w matrixowym stylu (pol.). Filmweb. [dostęp 2000-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-04)].
  51. ↑ Past award winners (ang.). Saturn Awards. [dostęp 2002-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2002-06-07)].
  52. ↑ 2001 MTV Movie Awards nominations (ang.). Hollywood. [dostęp 2001-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)].
  53. ↑ 2001 Costume Designers Guild Awards (ang.). awardsandwinners.com. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-08)].
  54. ↑ 2001 Hugo Awards (ang.). Hugo Awards. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-25)].
  55. ↑ Vinnie is best British actor at Empire Awards (ang.). Daily Mail. [dostęp 2001-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-10)].
  56. ↑ 2001 Blockbuster Entertainment Awards (ang.). awardsandwinners.com. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-07)].
  57. ↑ Brian Cox signs for X-Men 2 (ang.). The Guardian. [dostęp 2000-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-09)].
  58. ↑ a b Todd McCarthy: X2 review (ang.). Variety. [dostęp 2003-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-03)].
  59. ↑ Cathy Dunkley, Michael Fleming: Supe’s on with ‘X’ man (ang.). Variety. [dostęp 2004-07-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-11)].
  60. ↑ a b Justin Chang: X-Men: The Last Stand (ang.). Variety. [dostęp 2006-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-09)].
  61. ↑ Tatiana Siegel, Marc Graser: Fox, Josh Schwartz mutate ‘X-Men’ (ang.). Variety. [dostęp 2008-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-10)].
  62. ↑ Mike Fleming Jr.: Bryan Singer Producing 'X-Men: First Class' (ang.). Deadline Hollywood. [dostęp 2010-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-23)].
  63. ↑ Justin Chang: X-Men: First Class (ang.). Variety. [dostęp 2011-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-06)].
  64. ↑ Justin Chang: Film Review: ‘X-Men: Days of Future Past’ (ang.). Variety. [dostęp 2014-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)].
  65. ↑ Rebecca Ford, Borys Kit: Release Date Announced for 'X-Men: Apocalypse' (ang.). The Hollywood Reporter. [dostęp 2013-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-12)].
  66. ↑ Geoff Berkshire: Film Review: ‘X-Men: Apocalypse’ (ang.). Variety. [dostęp 2016-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-12)].
  67. ↑ Hilary Lewis: James McAvoy, 'X-Men: Apocalypse' Cast Talk Future Franchise Films (ang.). The Hollywood Reporter. [dostęp 2016-05-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-20)].
  68. ↑ Steve Weintraub: Exclusive: Simon Kinberg in Talks to Write and Direct the Next ‘X-Men’ Movie (ang.). Collider. [dostęp 2017-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)].
  69. ↑ Tim Grierson: 'X-Men: Dark Phoenix': Review (ang.). Screen Daily. [dostęp 2019-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-30)].
  70. ↑ Justin Chang: Film Review: ‘X-Men Origins: Wolverine’ (ang.). Variety. [dostęp 2009-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)].
  71. ↑ Peter Debruge: Film Review: ‘The Wolverine’ (ang.). Variety. [dostęp 2013-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-02)].
  72. ↑ Brett White: Updated: 20th Century Fox Refutes Extended Logan Synopsis (ang.). CBR.com. [dostęp 2017-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-30)].
  73. ↑ Justin Chang: Film Review: ‘Deadpool’ (ang.). Variety. [dostęp 2016-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-18)].
  74. ↑ Andrew Barker: Film Review: ‘Deadpool 2’ (ang.). Variety. [dostęp 2018-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-10)].
  75. ↑ a b Allie Gemmill: X-Men Movies Fox Had Planned (That Won’t Happen At Disney) (ang.). Screen Rant. [dostęp 2019-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-28)].
  76. ↑ Peter White, Dade Hayes: Disney-Fox Deal: Bob Iger Discusses Digital Future, James Murdoch, Hulu and $2B Cost Savings (ang.). Deadline Hollywood. [dostęp 2017-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)].
  77. ↑ Hannah Shaw-Williams: Blade Is Officially An MCU Phase 5 Movie (ang.). Screen Rant. [dostęp 2019-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  78. ↑ Peter Debruge: ‘The New Mutants’ Review: Orphaned X-Men Spinoff an Off-Brand Remix of 1980s Teen and Horror Movie Clichés (ang.). Variety. [dostęp 2020-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-31)].

Linki zewnętrzne

Uniwersum X-Men (franczyza 20th Century Fox)
Filmy
2000 – 2014
2016 – 2020
Pozostałe
Filmy w reżyserii Bryana Singera
1990-99
2000-09
2010-19

Bryan Singer.2776 cropped.jpg

Filmy fabularne na podstawie publikacji Marvel Comics
Pojedyncze
filmy
Ant-Man
Avengers
Blade
Czarna Pantera
Doktor Strange
Kapitan Ameryka
Kapitan Marvel
Deadpool
Fantastyczna Czwórka
Ghost Rider
Hulk
Iron Man
Punisher
Spider-Man
Strażnicy Galaktyki
Thor
Venom
Wolverine
X-Men
Na podstawie
imprintów
Faceci w czerni
Kick-Ass
Kingsman

Media użyte na tej stronie

Bryan Singer by Gage Skidmore.jpg
(c) Gage Skidmore, CC BY-SA 3.0
Bryan Singer at the 2013 San Diego Comic Con International in San Diego, California.
X-Men movie logo.png
logo film x-men
HalleBerryHSFeb07.jpg
Autor: Michel Boutefeu at http://www.btfpress.com/, Licencja: CC BY-SA 2.0
Halle Berry in Beverly Hills, California in February 2007.
Anna Paquin.jpg
Autor: Ronald Woan, Licencja: CC BY-SA 2.0
True Blood panel at 2010 Comic-Con International
Academy Awards afterparty CUN Bruce Davison.jpg
(c) John Mueller, CC BY 2.5
Bruce Davison at the 79th Annual Academy Awards Children Uniting Nations/Billboard afterparty.
James Marsden by Gage Skidmore.jpg
(c) Gage Skidmore, CC BY-SA 3.0
James Marsden speaking at the 2017 San Diego Comic-Con International in San Diego, California.
Famke Janssen WonderCon 2013.jpg
Autor: Gage Skidmore, Licencja: CC BY-SA 2.0
Famke Janssen speaking at the 2013 WonderCon at the Anaheim Convention Center in Anaheim, California.
PatrickStewart2004-08-03.jpg
A color photograph shows actor Patrick Stewart was among more than 20,000 soccer fans watching the All-Star game. Stewart sought an introduction to Staff Sgt. Alvy Powell (not shown) after Powell, a well-known opera singer, performed the National Anthem.[1]
SDCC13 - Ian McKellen.jpg
Autor: Gage Skidmore, Licencja: CC BY-SA 2.0
Ian McKellen at the 2013 San Diego Comic-Con International.
RayParkSpeakingFrontJun2011.jpg
(c) Gordon Tarpley, CC BY 2.0
Ray Park speaking at Star Wars Weekends 2011 at Walt Disney World, Hollywood Studios, Orlando, Florida.
Hugh Jackman - SDCC13.jpg
Autor: Gage Skidmore, Licencja: CC BY-SA 2.0
Hugh Jackman at the 2013 San Diego Comic-Con International.
Rebecca Romijn by Gage Skidmore.jpg
(c) Gage Skidmore, CC BY-SA 3.0
Rebecca Romijn speaking at the 2019 San Diego Comic-Con International in San Diego, California.
Bryan Singer.2776 cropped.jpg
Autor: Franz Richter (User:FRZ), Licencja: CC BY-SA 3.0
Bryan Singer at the Valkyrie premiere in Berlin on January 20, 2009