XV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina

XV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
(XV Konkurs Chopinowski)

XV International Fryderyk Chopin Piano Competition

XV Konkurs Chopinowski, Filharmonia Narodowa
Data	(23–29 września 2005 – eliminacje) 2–24 października 2005
Miejsce	Warszawa,  Polska, (Filharmonia Narodowa)
Organizator	Towarzystwo im. Fryderyka Chopina
Tematyka	muzyka poważna
◄ XIV XVI ►
Strona internetowa

XV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (również XV Konkurs Chopinowski) – 15. edycja Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, która odbyła się w dniach 2–24 października 2005 w Warszawie. Konkurs został zorganizowany przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina. Wcześniej w dniach 23–29 września 2005 odbyły się eliminacje.

Wzięło w nim udział 80 pianistów z 18 krajów^[1]. Dyrektorem konkursu był Albert Grudziński, a dyrektorem-koordynatorem, Tomasz Stanicki. W stosunku do poprzednich edycji zmieniono reguły konkursu. Wprowadzono dwa etapy oraz finał (zamiast dotychczasowych trzech etapów oraz finału).

Przesłuchania konkursowe zostały podzielone na dwa etapy, które odbyły się w dniach: 3–11 października oraz 13–16 października. Koncerty finałowe trwały od 18 do 21 października. Konkurs wygrał Polak Rafał Blechacz^[2][3]. W dniach 22–24 października zakończyły konkurs trzy koncerty laureatów.

Eliminacje

Nowością był etap eliminacji, który, w odróżnieniu od dotychczasowego kwalifikowania na podstawie przysyłanych kaset wideo, polegał na odegraniu 15-minutowego publicznego występu składającego się z dwóch etiud oraz wylosowanego utworu dłuższego. Przesłuchania eliminacyjne odbywały się w dniach 23–29 września, w dwóch salach (Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina, Pałac Kultury i Nauki)^[4], gdzie jury^[5] przesłuchało 257 kandydatów^[6] (do eliminacji zgłosiło się ponad 300 uczestników, przy czym nie wszyscy przyjechali na przesłuchania). Z grupy tej jury wybrało osiemdziesięciu uczestników.

Konkurs

Kalendarium

Kalendarz konkursu[7]
Faza konkursu	Data
	2.10	3.10	4.10	5.10	6.10	7.10	8.10	9.10	10.10	11.10	12.10	13.10	14.10	15.10	16.10	17.10	18.10	19.10	20.10	21.10	22.10	23.10	24.10
Koncert inauguracyjny	20:00
I etap		10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00
II etap												10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00
Finał																	18:00	18:00	18:00	18:00
Koncerty laureatów

Uczestnicy

Uczestnicy I etapu Lp. Uczestnik Kraj 1. Ingolf Wunder 2. Maxence Pilchen 3. Kirył Keduk 4. He Peng Cheng 5. Ka Ling Colleen Lee 6. Wu Xiaoxi 7. Tong Xin 8. Chang Chiao-ying 9. Yang Chien-ying 10. Hu Ching-yun 11. Lin Wei-chi 12. Sonja Hanna Maria Fraeki 13. Timo Herman Latonen 14. Marko Mustonen 15. Nicolas Bringuier 16. Hélène Tysman 17. Yuko Ueno 18. Marianna Prjevalskaya 19. Mariko Furukawa 20. Maki Inoue 21. Fumio Kawamura 22. Hisako Kawamura 23. Yusuke Kikuchi 24. Shinya Kiyozuka 25. Takuro Maeda 26. Maiko Mine 27. Kotaro Nagano Lp. Uczestnik Kraj 28. Rieko Nezu 29. Miku Omine 30. Yuma Osaki 31. Mayumi Sakamoto 32. Takaya Sano 33. Takashi Satō 34. Shōhei Sekimoto 35. Masanori Sugano 36. Noboyuki Tsuji 37. Takashi Yamamoto 38. Sonia Chan 39. Dmitri Levkovich 40. Ryo Yanagitani 41. Avan Yu 42. Lim Dong-hyek 43. Lim Dong-min 44. Youn Hong-chun 45. Ann Soo-jung 46. Son Yeol-eum 47. Shen Wenyu 48. Piotr Banasik 49. Michał Białk 50. Rafał Blechacz 51. Stanisław Drzewiecki 52. Paweł Filek 53. Szczepan Kończal 54. Jacek Kortus Lp. Uczestnik Kraj 55. Jędrzej Lisiecki 56. Aleksandra Mikulska 57. Aleksandra Mozgiel 58. Maciej Piszek 59. Monika Quinn 60. Marian Sobula 61. Marek Szlezer 62. Piotr Szychowski 63. Gracjan Szymczak 64. Krzysztof Trzaskowski 65. Natalia Wandoch 66. Katarzyna Wasiak 67. Sławomir Wilk 68. Feodor Amirow 69. Galina Czistiakowa 70. Andriej Jaroszynskij 71. Olga Kozłowa 72. Miloš Mihajlović 73. Ben Kim 74. Rachel Naomi Kudo 75. Igor Lovchinsky 76. Howard Na 77. Esther Park 78. Mei-Ting Sun 79. Oliver Jia 80. Aleksiej Gorłacz

Repertuar

Zgodnie z tradycją, w konkursie wykonywane były wyłącznie utwory Fryderyka Chopina. Regulamin stanowił, że uczestnicy mieli do wyboru określone utwory Chopina spośród dostępnych grup, wykonując je z pamięci^[8]:

Wykaz utworów
Faza konkursu	Utwór
Etap I	Dwie etiudy po jednej z grup a i b: grupa a: Etiuda C-dur op. 10 nr 1 Etiuda cis-moll op. 10 nr 4 Etiuda Ges-dur op. 10 nr 5 Etiuda F-dur op. 10 nr 8 Etiuda c-moll op. 10 nr 12 Etiuda a-moll op. 25 nr 11 grupa b: Etiuda a-moll op. 10 nr 2 Etiuda C-dur op. 10 nr 7 Etiuda As-dur op. 10 nr 10 Etiuda Es-dur op. 10 nr 11 Etiuda a-moll op. 25 nr 4 Etiuda e-moll op. 25 nr 5 Etiuda gis-moll op. 25 nr 6 Etiuda h-moll op. 25 nr 10	Jeden nokturn: Nokturn H-dur op. 9 nr 3 Nokturn Des-dur op. 27 nr 2 Nokturn G-dur op. 37 nr 2 Nokturn c-moll op. 48 nr 1 Nokturn fis-moll op. 48 nr 2 Nokturn Es-dur op. 55 nr 2 Nokturn H-dur op. 62 nr 1 Nokturn E-dur op. 62 nr 2	Jedna z ballad lub Barkarola Fis-dur op. 60 lub Fantazja f-moll op. 49	Jeden walc: Walc Es-dur op. 18 Walc As-dur op. 34 nr 1 Walc F-dur op. 34 nr 3 Walc As-dur op. 42 Walc As-dur op. 64 nr 3	Utwór lub utwory do wyboru: Allegro de concert A-dur op. 46 Berceuse Des-dur op. 57 Bolero C-dur op. 19 Etiuda lub etiudy: f-moll nr 1 As-dur nr 2 Des-dur nr 3 Impromptu As-dur op. 29 Impromptu Fis-dur op. 36 Impromptu Ges-dur op. 51 Nokturn cis-moll op. 27 nr 1 Preludia z op. 28 (jedną grupę lub dwie kolejne): grupa a: A-dur nr 7 fis-moll nr 8 E-dur nr 9 cis-moll nr 10 H-dur nr 11 gis-moll nr 12 grupa b: Fis-dur nr 13 es-moll nr 14 Des-dur nr 15 b-moll nr 16 As-dur nr 17 f-moll nr 18 grupa c: Es-dur nr 19 c-moll nr 20 B-dur nr 21 g-moll nr 22 F-dur nr 23 d-moll nr 24 Preludium cis-moll op. 45 Rondo c-moll op. 1 Rondo F-dur op. 5 Rondo Es-dur op. 16 Scherzo h-moll op. 20 Scherzo b-moll op. 31 Scherzo cis-moll op. 39 Scherzo E-dur op. 54 Tarantela As-dur op. 43 Walc a-moll op. 34 nr 2 Walc Des-dur op. 64 nr 1 Walc cis-moll op. 64 nr 2 Wariacje B-dur op. 12
Etap II	Pełny cykl mazurków spośród następujących opusów: 17 24 30 33 41 50 56 59	Jeden polonez spośród następujących: Andante spianato i Polonez Es-dur op. 22 Polonez fis-moll op. 44 Polonez As-dur op. 53 Polonez-Fantazja As-dur op. 61		Jedna z następujących sonat: Sonata b-moll op. 35 Sonata h-moll op. 58
Finał	Koncert fortepianowy e-moll op. 11 albo Koncert fortepianowy f-moll op. 21

Jury

Przewodniczący jury Andrzej Jasiński

Do konkursowego przebiegu przesłuchań oraz podziału nagród powołano jury, w następującym składzie^[5]:

Skład jury
Lp.	Juror	Kraj	Funkcja
1.	Andrzej Jasiński	Polska	przewodniczący jury
2.	Piotr Paleczny	Polska	wiceprzewodniczący jury
3.	Wiera Gornostajewa	Rosja	członek jury
4.	Lidia Grychtołówna	Polska	członek jury
5.	Adam Harasiewicz	Polska	członek jury
6.	Krzysztof Jabłoński	Polska	członek jury
7.	Kang Choong-mo	Korea Południowa	członek jury
8.	Władimir Krajniew	Rosja	członek jury
9.	Hiroko Nakamura	Japonia	członek jury
10.	John O’Conor	Irlandia	członek jury
11.	Janusz Olejniczak	Polska	członek jury
12.	John Perry	Stany Zjednoczone	członek jury
13.	Sergio Perticaroli	Włochy	członek jury
14.	Ewa Pobłocka	Polska	członek jury
15.	Bernard Ringeissen	Francja	członek jury
16.	Regina Smendzianka	Polska	członek jury
17.	Józef Stompel	Polska	członek jury
18.	Đặng Thái Sơn	Wietnam	członek jury
19.	Arie Vardi	Izrael	członek jury
20.	Fanny Waterman	Wielka Brytania	członek jury
21.	Zhou Guangren	Chiny	członek jury

Przebieg konkursu

Koncert inauguracyjny

Konkurs rozpoczął się 2 października koncertem inauguracyjnym w warszawskiej Filharmonii Narodowej. Wystąpił Đặng Thái Sơn, który wraz z Orkiestrą Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Antoniego Wita oraz solistami Iwoną Hossą (sopran) i Jarosławem Brękiem (bas-baryton) wykonali: Chaconne – in memoria Giovanni Paolo II – Krzysztofa Pendereckiego, I Koncert fortepianowy g-moll op. 25 – Felixa Mendelssohn-Bartholdy’ego oraz Symfonię nr 4 Sinfonia de motu na sopran, baryton, chór i orkiestrę – Wojciecha Kilara.

I etap

3 października 2005 rozpoczął się I etap konkursu. Pianiści występowali w kolejności ustalonej na podstawie losowania liter alfabetu (wylosowano literę „K”). Jako pierwszy w I etapie wystąpił Japończyk Fumio Kawamura. Uczestnicy przez dziewięć kolejnych dni występowali kolejno w dwóch sesjach: porannej (rozpoczynającej się o godzinie 10:00) i popołudniowej (rozpoczynającej się o godzinie 17:00)^[9]. Każdy z pianistów wykonywał wybrane utwory w czasie ok. 40–45 minut.

Poszczególni jurorzy oceniali występ pianisty w tym etapie na podstawie dwóch kryteriów: według skali punktowej (przyznając mu od 1 do 100 punktów) oraz subiektywnej deklaracji dopuszczenia go do II Etapu (tak albo nie)^[4]. 11 października 2005 około godz. 21:00 Oliver Jia ze Szwecji zakończył przesłuchania I etapu.

II etap

Do II etapu zostało dopuszczonych 32 pianistów (w tym 7 Polaków) mających najwyższą średnią arytmetyczną ocen punktowych wszystkich jurorów przy jednoczesnym uwzględnieniu procentowych wskaźników subiektywnej deklaracji dopuszczenia ich do II etapu^[10][11].

Uczestnicy II etapu Lp. Uczestnik Kraj 1. Ingolf Wunder 2. Ka Ling Colleen Lee 3. Chang Chiao-ying 4. Marko Mustonen 5. Nicolas Bringuier 6. Hisako Kawamura 7. Yusuke Kikuchi 8. Rieko Nezu 9. Miku Omine 10. Yuma Osaki 11. Takashi Satō Lp. Uczestnik Kraj 12. Shōhei Sekimoto 13. Noboyuki Tsuji 14. Takashi Yamamoto 15. Dmitri Levkovich 16. Lim Dong-hyek 17. Lim Dong-min 18. Ann Soo-jung 19. Son Yeol-eum 20. Piotr Banasik 21. Rafał Blechacz 22. Szczepan Kończal Lp. Uczestnik Kraj 23. Jacek Kortus 24. Gracjan Szymczak 25. Krzysztof Trzaskowski 26. Sławomir Wilk 27. Andriej Jaroszynskij 28. Olga Kozłowa 29. Ben Kim 30. Rachel Naomi Kudo 31. Esther Park 32. Aleksiej Gorłacz

Finał

Decyzją jury ogłoszoną 16 października do finału zakwalifikowano 12 pianistów^[12]:

Finaliści Lp. Finalista Kraj Koncert finałowy[13] 1. Ka Ling Colleen Lee  Chiny  Hongkong e-moll op. 11 2. Rieko Nezu  Japonia f-moll op. 21 3. Yuma Osaki  Japonia e-moll op. 11 4. Shōhei Sekimoto  Japonia e-moll op. 11 5. Takashi Yamamoto  Japonia e-moll op. 11 6. Lim Dong-hyek  Korea Południowa f-moll op. 21 7. Lim Dong-min  Korea Południowa e-moll op. 11 8. Son Yeol-eum  Korea Południowa e-moll op. 11 9. Rafał Blechacz  Polska e-moll op. 11 10. Jacek Kortus  Polska e-moll op. 11 11. Andriej Jaroszynskij  Rosja e-moll op. 11 12. Rachel Naomi Kudo  Stany Zjednoczone e-moll op. 11

Inne wydarzenia

17 października 2005, w 156. rocznicę śmierci Fryderyka Chopina, odbyły się związane z tym uroczystości i nadzwyczajny koncert oratoryjny z utworem Requiem Wolfganga Amadeusa Mozarta w bazylice św. Krzyża o godz. 20:00 w wykonaniu artystów: Ewy Biegas (sopran), Agnieszki Rehlis (mezzosopran), Wiesława Ochmana (tenor), Piotra Nowackiego (bas) oraz chóru i orkiestry Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Antoniego Wita^[14].

Nagrody i wyróżnienia

Nagrody regulaminowe

Zwycięzca konkursu Rafał Blechacz

Zdobywcy trzech pierwszych miejsc zostali uhonorowani medalami. Wszyscy finaliści otrzymali stosownie do zajętego miejsca bądź wyróżnienia odpowiednią nagrodę finansową. Przewidziano również nagrody specjalne oraz nagrody pozaregulaminowe wraz z zaproszeniami m.in. na cykle koncertów. Zgodnie z regulaminem nagrodzeni zobowiązani byli do udziału w kończących konkurs, koncertach laureatów. Poza tym wszyscy uczestnicy II etapu, którzy nie zostali finalistami otrzymali okolicznościowe dyplomy^[8]. Laureatem nagrody publiczności został Rafał Blechacz.

Nagrody główne
Nagroda	Laureat	Kraj	Wysokość nagrody	Fundator nagrody
	Rafał Blechacz[3]	Polska	25 000 $	Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
	Nie przyznano
	Lim Dong-hyek	Korea Południowa	15 000 $	Minister Kultury
	Lim Dong-min	Korea Południowa	15 000 $
4	Shōhei Sekimoto	Japonia	10 000 $	Minister Spraw Zagranicznych
	Takashi Yamamoto	Japonia	10 000 $
5	Nie przyznano
6	Ka Ling Colleen Lee	Chiny  Hongkong	6000 $	Wojewoda mazowiecki
Wyróżnienia
Wyróżniony		Kraj	Wysokość nagrody	Fundator nagrody
Andriej Jaroszynskij		Rosja	2000 $	Prezydent miasta stołecznego Warszawy
Jacek Kortus		Polska	2000 $
Rachel Naomi Kudo		Stany Zjednoczone	2000 $
Rieko Nezu		Japonia	2000 $
Yuma Osaki		Japonia	2000 $
Son Yeol-eum		Korea Południowa	2000 $
Nagrody Specjalne
Nagroda	Nagrodzony	Kraj	Wysokość nagrody	Fundator nagrody
Najlepsze wykonanie poloneza	Rafał Blechacz	Polska	5000 $	Towarzystwo im. Fryderyka Chopina
Najlepsze wykonanie mazurków	Rafał Blechacz	Polska	5000 $	Polskie Radio
Najlepsze wykonanie koncertu	Rafał Blechacz	Polska	5000 $	Filharmonia Narodowa

Zwycięzca konkursu Rafał Blechacz wykonał podczas konkursu następujące utwory:

Zwycięzca	Rafał Blechacz
Fortepian	Steinway
Faza konkursu	Etap I	Etap II	Finał
Data	10 października[15]	16 października[16]	21 października[17]
Utwory	Preludium A-dur op. 28 nr 7 Preludium fis-moll op. 28 nr 8 Preludium E-dur op. 28 nr 9 Preludium cis-moll op.28 nr 10 Preludium H-dur op. 28 nr 11 Preludium gis-moll op. 28 nr 12 Nokturn H-dur op. 62 nr 1 Etiuda F-dur op. 10 nr 8 Etiuda As-dur op. 10 nr 10 Barkarola Fis-dur op. 60 Walc Des-dur op. 64 nr 1 Walc cis-moll op. 64 nr 2 Walc As-dur op. 64 nr 3 Scherzo E-dur op. 54	Polonez As-dur op. 53 Mazurek H-dur op. 56 nr 1 Mazurek C-dur op. 56 nr 2 Mazurek c-moll op. 56 nr 3 Sonata h-moll op. 58	Koncert fortepianowy e-moll op. 11

Nagrody pozaregulaminowe

W konkursie przyznano także wiele nagród pozaregulaminowych. Możliwość taką dopuszczał regulamin konkursu^[18].

• Nagroda ufundowana przez Polski Koncern Naftowy ORLEN SA stypendium w wysokości 25 000 €, dla najwyżej ocenionego polskiego uczestnika Konkursu: Rafał Blechacz;
• Nagroda ufundowana przez firmę Ryowa Life Create – 10 000 $ dla laureata I nagrody Konkursu: Rafał Blechacz;
• Nagroda ufundowana przez Krystiana Zimermana – 10 000 CHF za najlepsze wykonanie sonaty: Rafał Blechacz;
• Nagroda im. Alfreda Cortot ufundowana przez Annerosę Taddei Vio – 3000 €, dla najlepszego pianisty, który nie wszedł do finału Konkursu: Piotr Banasik;
• Nagroda ufundowana przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina w Genewie – 4000 CHF oraz recital w Genewie, dla najmłodszego pianisty, pochodzącego z krajów Unii Europejskiej lub Szwajcarii, który nie wszedł do finału Konkursu: Krzysztof Trzaskowski;
• Nagroda ufundowana przez Schweizerische Chopin-Gesellschaft in Basel – 2000 CHF oraz koncert w Bazylei, dla najmłodszego finalisty Konkursu: Jacek Kortus;
• Nagroda ufundowana przez Barbarę Hesse-Bukowską – 1000 $, dla najlepszej polskiej pianistki w Konkursie: Aleksandra Mikulska;
• Nagroda im. Janiny Nawrockiej ufundowana przez dr. Bolesława Nawrockiego – 1000 $, dla pianisty polskiego wyróżniającego się muzykalnością i pięknym dźwiękiem, który nie przeszedł do finału Konkursu: Gracjan Szymczak;
• Nagroda im. prof. Zbigniewa Drzewieckiego ufundowana przez Barbarę Drzewiecką i Zbigniewa Fryderyka Drzewieckiego – 1000 €, dla najlepszego polskiego pianisty, który nie wszedł do finału Konkursu: Piotr Banasik;
• Nagroda im. Zofii, Henryka i Tomasza Dębowskich ufundowana przez Ewę Dębowską-Mycak – 1000 $, dla najwyżej ocenionego pianisty polskiego w II etapie, który nie przeszedł do finału Konkursu: Piotr Banasik;
• Nagroda ufundowana przez Fundację Reginy Smendzianki – fortepian firmy Yamaha – model GC1 E/P, dla najlepszego polskiego uczestnika Konkursu: Rafał Blechacz;
• Nagroda ufundowana przez Bibliotekę Narodową – Bibliofilskie faksymilowe wydania 24 Preludiów Fryderyka Chopina, dla wszystkich laureatów Konkursu;
• Nagroda ufundowana przez Fundację Wydania Narodowego Dzieł Fryderyka Chopina – komplet nut Wydania Narodowego, które do tej pory się ukazały, dla najwyżej ocenionego Polaka w Konkursie: Rafał Blechacz;
• Nagroda ufundowana przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina w Moskwie oraz firmę Megapolis Group w Moskwie – nagroda rzeczowa oraz zaproszenie na koncerty (debiuty) w Moskwie: recital fortepianowy oraz koncert z orkiestrą symfoniczną, dla laureata I nagrody Konkursu: Rafał Blechacz;
• Nagroda ufundowana przez Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków - Medal SPAM, dla najmłodszego polskiego pianisty Konkursu: Jacek Kortus;
• Nagroda ufundowana przez Międzynarodową Federację Towarzystw Chopinowskich – zaproszenie do wzięcia udziału w trzech Międzynarodowych Festiwalach Chopinowskich w Paryżu, Valldemossie (Majorka) i Gaming (Austria), dla najmłodszego uczestnika finału Konkursu: Jacek Kortus;
• Nagroda ufundowana przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu recital fortepianowy w ramach cyklu „Wielkie recitale w Auli Uniwersyteckiej”, dla laureata I nagrody Konkursu: Rafał Blechacz;
• Nagroda ufundowana przez Filharmonię Częstochowską – koncert z orkiestrą, dla najwyżej ocenionego polskiego uczestnika Konkursu: Rafał Blechacz;
• Nagroda ufundowana przez The Paderewski Society for the Promotion of Polish Music z Bazylei – cykl recitali z utworami Fryderyka Chopina oraz Ignacego Jana Paderewskiego, dla najlepszego polskiego pianisty, który wystąpił w II etapie i nie został zakwalifikowany do finału Konkursu: Piotr Banasik;
• Nagroda ufundowana przez Kongres Polonii Kanadyjskiej (Quebec) – tygodniowy pobyt w Montrealu z możliwością recitali dla społeczności Montrealu, spotkaniami w tutejszych konserwatoriach muzycznych oraz spotkaniami z Polonią i dla Polonii, dla najlepszego polskiego uczestnika Konkursu: Rafał Blechacz.

Konkurs w mediach

Konkurs był w całości transmitowany w następujących mediach:

• Radio – program II Polskiego Radia;
• Telewizja – TVP Kultura;
• Internet – iTVP.

Upamiętnienie

Z okazji XV Konkursu Chopinowskiego Poczta Polska wydała 16 września 2005 znaczek pocztowy o nominale 2,20 zł oraz blok złożony z układu czterech tych znaczków według projektu Marii Dziekańskiej^[19].

Przypisy

Bibliografia

• Barbara Niewiarowska (oprac. Irena Jarosz, tł. Jerzy Ossowski, Karolina Więcko): XV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny imienia Fryderyka Chopina organizowany przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina pod patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Aleksandra Kwaśniewskiego: (program) – The 15th International Fryderyk Chopin Piano Competition organized by the Fryderyk Chopin Society under the patronage of the President of the Republic of Poland: program. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, 2005. ISBN 83-909520-2-5. OCLC 233497022. (pol. • ang.).

Linki zewnętrzne

• Kacper Miklaszewski: XV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (sprawozdanie z konkursu). muzyka.onet.pl. [dostęp 2015-10-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-30)]. (pol.).