X Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
 Zwycięzca X Konkursu Chopinowskiego, Wietnamczyk Đặng Thái Sơn (zdjęcie późniejsze z 2021) | |||
| Data | 1–20 października 1980 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Organizator | |||
| Tematyka | |||
| |||
X Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (również X Konkurs Chopinowski) – 10. edycja Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, która rozpoczęła się 1 października 1980 w Warszawie. Organizatorem konkursu było Towarzystwo im. Fryderyka Chopina[1].
Krótka charakterystyka konkursu
Wzięła w nim udział rekordowa liczba 149 pianistów z 37 krajów[2][3] (w tym sześciu Polaków: Elżbieta Karaś-Krasztel, Kornelia Ogórek, Ewa Pobłocka, Paweł Skrzypek, Jerzy Sterczyński i Jerzy Tosik-Warszawiak)[4]. Najliczniejsze grono pianistów reprezentowało Japonię oraz Stany Zjednoczone[2]. Konkurs odbył się w dniach 1–20 października 1980[2]. Składał się z trzech etapów i finału[5]. Zwyciężył pianista wietnamski Đặng Thái Sơn[6], który otrzymał również (ex aequo z innymi pianistkami) wszystkie nagrody specjalne. Warto dodać, że zwycięzca zagrał z orkiestrą koncert finałowy po raz pierwszy w swoim życiu[2].
Uczestnikiem konkursu, który najmocniej utkwił w pamięci słuchaczy i pozostawał w trakcie konkursu ulubieńcem publiczności był Jugosłowianin Ivo Pogorelić. Nie zdobył on żadnej z głównych nagród, odpadając w trzecim etapie. Konserwatywnie nastawione jury nie dopuściło go do finału, gdyż jego interpretacje były kontrowersyjne, zbytnio odbiegały od kanonu wykonawczego, nie stroniły ponadto od błędów nutowych.
W trakcie trwania konkursu, 3 października, zmarł jego inicjator, profesor Jerzy Żurawlew. Warto dodać, że z okazji X Konkursu Chopinowskiego, Poczta Polska wydała 2 października znaczek pocztowy o nominale 6,90 zł; projektu Stefana Małeckiego, przedstawiający podobiznę Fryderyka Chopina na tle symbolicznych wierzb[7].
Kalendarium
 Kalendarz konkursu[5] | ||||||||||||||||||||
| Faza konkursu | Data | |||||||||||||||||||
| 1.10 | 2.10[8] | 3.10 | 4.10 | 5.10 | 6.10 | 7.10 | 8.10 | 9.10 | 10.10 | 11.10 | 12.10 | 13.10 | 14.10 | 15.10 | 16.10 | 17.10 | 18.10 | 19.10 | 20.10 | |
| Koncert inauguracyjny | ||||||||||||||||||||
| I etap | ||||||||||||||||||||
| II etap | ||||||||||||||||||||
| III etap | ||||||||||||||||||||
| Finał | ||||||||||||||||||||
| Koncert laureatów | ||||||||||||||||||||
Jury
Do konkursowego przebiegu przesłuchań oraz podziału nagród powołano jury, w następującym składzie[2][a]:
 Skład jury | |||
| Lp. | Juror | Kraj | Funkcja |
| 1. | Kazimierz Kord |  Polska | przewodniczący jury |
| 2. | Nikita Magaloff |  Szwajcaria | wiceprzewodniczący jury |
| 3. | František Rauch |  Czechosłowacja | wiceprzewodniczący jury |
| 4. | Martha Argerich |  Argentyna | członek jury |
| 5. | Paul Badura-Skoda |  Austria | członek jury |
| 6. | Rodolfo Caporali |  Włochy | członek jury |
| 7. | Josep Colom |  Hiszpania | członek jury |
| 8. | Halina Czerny-Stefańska | Polska | członek jury |
| 9. | Siergiej Dorenski |  ZSRR | członek jury |
| 10. | Jan Ekier | Polska | członek jury |
| 11. | Liuba Enczewa |  Bułgaria | członek jury |
| 12. | Rudolf Fischer |  NRD | członek jury |
| 13. | Lidia Grychtołówna | Polska | członek jury |
| 14. | Iving Heller |  Kanada | członek jury |
| 15. | Rex Hobcroft |  Australia | członek jury |
| 16. | Ludwig Hoffmann |  RFN | członek jury |
| 17. | Andrzej Jasiński | Polska | członek jury |
| 18. | Geneviève Joy |  Francja | członek jury |
| 19. | Louis Kentner |  Wielka Brytania | członek jury |
| 20. | Eugene List |  Stany Zjednoczone | członek jury |
| 21. | Regina Smendzianka | Polska | członek jury |
| 22. | Péter Solymos |  Węgry | członek jury |
| 23. | Zbigniew Śliwiński | Polska | członek jury |
| 24. | Kazuko Yasukawa |  Japonia | członek jury |
| 25. | Tadeusz Żmudziński | Polska | członek jury |
Warto dodać, że w przebiegu prac jury swój udział wycofali po I etapie Louis Kentner, a po III etapie Martha Argerich i Nikita Magaloff. Powodem opuszczenia jury przez Louisa Kentnera było niedopuszczenie do przesłuchań II etapu żadnego z jego uczniów z Wielkiej Brytanii, przy jednoczesnym udziale w dalszym przebiegu Konkursu kontrowersyjnego jugosłowiańskiego pianisty Ivo Pogorelica[9]. Ivo Pogorelić stał się również powodem wycofania kolejnych jurorów. Argerich i Magaloff kwestionowali bowiem jego niedopuszczenie do finału[9]. Przewodniczący jury Kazimierz Kord tak skomentował te wydarzenia[9]:
W jury zasiadały 24 osoby o różnych orientacjach estetycznych, pochodzące z różnych stref kulturowych, lecz posiadające jedną wspólną cechę: byli to wybitni artyści i pedagodzy. W imię obiektywizmu ferowanych ocen, powołuje się grono wybitnych ludzi, do których trzeba mieć zaufanie. Zresztą liczebność jury warszawskiego konkursu przewyższa większość innych podobnych imprez. System punktowania, a zwłaszcza końcowy jego rezultat, na pewno nie może wszystkich zadowolić, ale przecież jest to jakaś wypadkowa wszystkich ocen uzyskanych w toku eliminacji przez kandydata. W sytuacji, kiedy cyframi się określa grę, jakość działania artystycznego, zawsze możliwe są niedoskonałości oceny. Niefortunne wystąpienie Marthy Argerich należy uznać za naruszenie przyjętych przez cały zespół jurorów reguł lojalności i wspólnej odpowiedzialności. Nie chodzi, oczywiście, o jej stanowisko wobec sprawy Pogorelica, lecz o sposób wypowiedzi przed kamerami TV. Ten sam Pogorelić był też bezpośrednim powodem wcześniejszego wyjazdu z Warszawy Louisa Kentnera. W przeciwieństwie jednak do argentyńskiej pianistki angielski juror oświadczył, że obecność Jugosłowianina w II etapie, przy jednoczesnym całkowitym wyeliminowaniu po I etapie wszystkich jego uczniów z Wielkiej Brytanii, dowodzi zbyt dużej rozbieżności poglądów między nim a pozostałą większością jury. Ja sam jako juror, uważam Ivo Pogorelica za bardzo ciekawą osobowość, o czym świadczy zaproponowanie mu recitalu w Filharmonii Narodowej.
Zasady oceny pianistów
Jury oceniało sztukę interpretacyjną każdego z uczestników przy pomocy punktów od 1 do 25. Ocenę: (średnią arytmetyczną) obliczano w taki sam sposób jak w poprzednim IX Konkursie Chopinowskim, analogicznie ustalano również listę osób zakwalifikowanych do następnych etapów[3]. Wyniki II etapu ustalano na podstawie średniej arytmetycznej ocen uzyskanych tylko w tym etapie[3]. Wyniki III etapu - na podstawie sumy średnich arytmetycznych ocen uzyskanych w II i III etapie[3]. Po zakończeniu finału dyrektor konkursu przedstawił jury sumy średnich arytmetycznych ocen uzyskanych przez uczestników finału we wszystkich etapach i finale, po czym podjęto decyzję w sprawie rozdziału nagród[3]. Dla zdobycia I nagrody konieczne było uzyskanie przez uczestnika minimum 66 punktów[3].
Poczynając od tego konkursu oddzielnie punktowano nie tylko wykonanie poloneza i mazurków, lecz także interpretację koncertu w finale, za którą również przyznano nagrodę specjalną[3].
Konkurs
Koncert inauguracyjny
1 października w sali Filharmonii Narodowej został zainaugurowany X Konkurs Chopinowski uroczystym koncertem Orkiestry Symfonicznej i Chóru Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Kazimierza Korda[5]. Solistką koncertu była wybitna pianistka i jednocześnie jurorka konkursu Martha Argerich[5].
I etap
Przesłuchania konkursowe I etapu odbyły się w dniach (2–7 października) w dwóch sesjach przedpołudniowej i popołudniowej w kolejności alfabetycznej, począwszy od wylosowanej wcześniej litery „S”[8]. Jako pierwszy wystąpił w tym etapie Anglik, Paul Searle-Barnes[8]. Pianiści w tym etapie mieli do wykonania program przewidziany regulaminem, występując w czasie około 20 minut, grając z pamięci wybrane etiudy, nokturny i jedno z czterech scherz[8]. Po zakończeniu przesłuchań tego etapu zebrało się jury celem wyłonienia pianistów zakwalifikowanych do kolejnego etapu.
II etap
Po zakończeniu obrad jury 8 października jego przewodniczący Kazimierz Kord ogłosił listę 42 pianistów z 15 krajów (w tym 5 Polaków) dopuszczonych do przesłuchań tego etapu[10]. Podobnie jak w poprzednim etapie pianiści występowali kolejno w dniach (9–13 października) w dwóch sesjach przedpołudniowej i popołudniowej.
Uczestnicy II etapu[10]
|
III etap
14 października jury ogłosiło listę 15 pianistów z 11 krajów dopuszczonych do przesłuchań III etapu (w tym jedynej Polki Ewy Pobłockiej)[11]. Etap trwał przez dwa dni (15–16 października), a pianiści mieli do wykonania program składający się z trzech lub czterech mazurków i jednej z dwóch sonat[11].
Uczestnicy III etapu[11]
|
Finał
Po wysłuchaniu wszystkich uczestników trzeciego etapu jury dopuściło werdyktem ogłoszonym 17 października, 7 pianistów do występów finałowych, w tym Polkę Ewę Pobłocką[12]. Warto dodać, że podanie składu finałowego pianistów i brak na niej Jugosłowianina Ivo Pogorelica, wywołało wiele kontrowersyjnych komentarzy. Na znak protestu wycofała swój dalszy udział w przebiegu przesłuchań finałowych Martha Argerich, jak również kolejny juror Nikita Magaloff[12]. Martha Argerich oświadczyła wówczas dziennikarzom tak swoje stanowisko wobec tej kwestii[12]:
Tego rodzaju werdykt obniża prestiż i rangę imprezy. Stawia on zarazem pod znakiem zapytania mój dalszy udział w pracach jury.
Pianiści w finale mieli do wyboru wykonanie jednego z Koncertów fortepianowych Fryderyka Chopina: (f-moll op. 21 lub e-moll op. 11) wraz z towarzyszącą im Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Narodowej pod batutą Tadeusza Strugały[12]. Przesłuchania finałowe zakończył Francuz Erik Berchot[13].
Finaliści[12]
|
Nagrody i wyróżnienia
Zdobywcy trzech pierwszych miejsc zostali uhonorowani medalami. Wszyscy finaliści otrzymali stosownie do zajętego miejsca bądź wyróżnienia odpowiednią nagrodę finansową. Zgodnie z regulaminem nagrodzeni zobowiązani byli do udziału w kończącym konkurs, koncercie laureatów.
 Nagrody główne[13] | |||
| Nagroda | Laureat | Kraj | Fundator nagrody |
 | Đặng Thái Sơn[6] |  Wietnam | Minister Kultury i Sztuki[1] |
 | Tatiana Szebanowa | ZSRR | |
 | Harutiun Papazjan | ZSRR | |
| 4 | Nie przyznano | ||
| 5 | Akiko Ebi | Japonia | |
| Ewa Pobłocka | Polska | ||
| 6 | Erik Berchot | Francja | |
| Irina Pietrowa | ZSRR | ||
| Wyróżnienia[13] | |||
| Wyróżniony | Kraj | Fundator nagrody | |
| Dan Atanasiu |  Rumunia | Minister Kultury i Sztuki[1] | |
| Bernard D'Ascoli | Francja | ||
| Angela Hewitt | Kanada | ||
| Chen Hung-kuan |  Chińskie Tajpej | ||
| Kevin Kenner | Stany Zjednoczone | ||
| Alexander Lonquich | RFN | ||
| Ivo Pogorelić |  Jugosławia | ||
| Willliam Wolfram | Stany Zjednoczone | ||
| Nagrody Specjalne[13] | |||
| Nagroda | Nagrodzony | Kraj | Fundator nagrody |
| Najlepsze wykonanie poloneza | Đặng Thái Sơn[6] | Wietnam | Towarzystwo im. Fryderyka Chopina |
| Tatiana Szebanowa | ZSRR | ||
| Najlepsze wykonanie mazurków | Đặng Thái Sơn[6] | Wietnam | Polskie Radio |
| Ewa Pobłocka | Polska | ||
| Najlepsze wykonanie koncertu | Đặng Thái Sơn[6] | Wietnam | Filharmonia Narodowa |
| Tatiana Szebanowa | ZSRR | ||
| Nagroda dla najbardziej utalentowanego pianisty oraz oryginalnego interpretatora[14] | Ivo Pogorelić | Jugosławia | Stefania Woytowicz |
Najbardziej kontrowersyjny pianista X Konkursu Chopinowskiego Jugosłowianin Ivo Pogorelić tak skomentował swój udział w konkursie[14]:
Celem udziału w konkursie nie było zdobycie nagrody, lecz zademonstrowanie nowego, odmiennego od tradycji sposobu interpretacji muzyki wielkiego kompozytora. To nie ja poniosłem stratę, lecz publiczność, konkurs – którego rangę obniżono i sam Chopin, którego dzieło pozbawiono możliwości innego ujęcia. Zresztą mój Chopin nie jest ekstrawagancki, wypaczony czy nawet zubożony. To co gram jest absolutnie zgodne z tekstem nutowym, przy czym wydobywam z tej muzyki więcej, niż dotychczas to się udawało innym.
Uwagi
- ↑ Honorowym przewodniczącym miał być Artur Rubinstein, który jednak do Warszawy nie przybył.
Przypisy
- ↑ a b c Barbara Niewiarowska: Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie. chopin.pl. [dostęp 2016-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-14)].
- ↑ a b c d e X Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. chopincompetition2015.com. [dostęp 2016-07-07].
- ↑ a b c d e f g Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Konkurs X. konkursy.miedzynarodowe.chopin.pl. [dostęp 2018-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
- ↑ Marek Brzeźniak. Konkurs Chopinowski. 5 Polaków w II etapie. „Trybuna Robotnicza”. Nr 219, s. 1, 1980-10-09. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b c d Rekordowa liczba uczestników. X Konkurs Chopinowski. „Dziennik Polski”. Nr 212 (11268), s. 1, 1980-10-01. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9089. OCLC 749162897. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b c d e Osoby związane z Chopinem. (Dang Thai Son). [w:] Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [on-line]. pl.chopin.nifc.pl. [dostęp 2016-07-07].
- ↑ X Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie. [w:] Katalog znaczków polskich [on-line]. kzp.pl, 1980-10-02. [dostęp 2017-03-11]. (pol.).
- ↑ a b c d Eugenia Wybraniec. X Konkurs Chopinowski. Występy pierwszych Polaków. „Trybuna Robotnicza”. Nr 214, s. 1, 1980-10-03. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b c Po zakończeniu Konkursu Chopinowskigo. Pod znakiem ogromnego zainteresowania, wielu komentarzy i kontrowersji. „Dziennik Polski”. Nr 229 (11285), s. 1–2, 1980-10-21. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9089. OCLC 749162897. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b Pięcioro Polaków w II etapie Konkursu Chopinowskiego. „Dziennik Polski”. Nr 220 (11275), s. 1, 1980-10-09. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9089. OCLC 749162897. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b c 3 pianistów z ZSRR, po 2 z Francji i USA. Tylko jedna Polka w III etapie Konkursu Chopinowskiego. „Dziennik Polski”. Nr 224 (11280), s. 1, 1980-10-15. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9089. OCLC 749162897. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b c d e Trójka reprezentantów ZSRR w gronie laureatów. Ewa Pobłocka wśród 7 finalistów Konkursu Chopinowskiego. „Dziennik Polski”. Nr 227 (11283), s. 1, 1980-10-18/19. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9089. OCLC 749162897. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b c d Finał Konkursu Chopinowskiego. „Dziennik Polski”. Nr 228 (11284), s. 1–2, 1980-10-20. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9089. OCLC 749162897. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b Wręczenie nagrody prezesa WTM Ivo Pogorelicovi. Pianista jugosłowiański o Konkursie Chopinowskim. „Dziennik Polski”. Nr 230 (11286), s. 1–2, 1980-10-22. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9089. OCLC 749162897. [dostęp 2019-01-18].
Bibliografia
- Alicja Matracka-Kościelny (tł. na jęz. fr. Hanna Sewen i Ryszard Dulinicz): Program X Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego imienia Fryderyka Chopina: Warszawa 2-19 października 1980 – Programme du Xe Concours International de Piano Frédéric Chopin: Varsovie: 2-19 octobre 1980. Wyd. 1. Warszawa: Towarzystwo im. Fryderyka Chopina, 1980. OCLC 838275098. (pol. • fr.).
- Jerzy Waldorff: Wielka gra. Wyd. 3. Warszawa: Wyd. Wiedza Powszechna, 1993. ISBN 83-214-0940-7. OCLC 69467869.
- Stefan Wysocki: Wokół Konkursów Chopinowskich. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1987. ISBN 83-212-0443-0. OCLC 749899851.
Media użyte na tej stronie
_-_The_Noun_Project.svg)
Autor: Icons8, Licencja: CC0
Countdown (50361) - The Noun Project.svg icon from the Noun Project
Autor: Originals by MANU and pnx
derivative by Chris Schilling, Licencja: CC BY-SA 4.0
Clipart depicting a jury panel with an academic icon in background
.svg)
Autor: Scroch, Licencja: CC BY-SA 3.0
Flag of Bulgaria (1971-1990). Flag of Bulgaria with Bulgarian coat from 1971.
.svg)
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
.svg)
Flag of Brazil (1968-1992)
Chinese Taipei Olympic Flag. According to the official website of Chinese Taipei Olympic Committee, Blue Sky(circle) & White Sun(triangles) above the Olympic rings is neither the National Emblem of the Republic of China, nor the Party Emblem of Kuomintang (KMT), but a design in between, where the triangles do not extend to the edge of the blue circle, as registered at International Olympic Committee in 1981 and digitally rendered in 2013. Besides, the blue outline of the five-petaled plum blossom is broader than the red one. Moreover, the CMYK code of the blue one and the Blue Sky & White Sun is "C100-M100-Y0-K0", and different from the Olympic rings (C100-M25-Y0-K0). Note that it's the only version recognized by IOC.
.svg)
Flag of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (1946-1992).
The design (blazon) is defined in Article 4 of the Constitution for the Republic of Yugoslavia (1946). [1]
Flag of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (1946-1992).
The design (blazon) is defined in Article 4 of the Constitution for the Republic of Yugoslavia (1946). [1]
.svg)
Flag of Romania, (21 August 1965 - 22 December 1989/officialy 27 December 1989).
_(construction).png)
Construction sheet of the Flag of Romania as depicted in Decree nr. 972 from 5 November 1968.
- l = 2/3 × L
- C = 1/3 × L
- S = 2/5 × l
Flag of Romania, (21 August 1965 - 22 December 1989/officialy 27 December 1989).
Construction sheet of the Flag of Romania as depicted in Decree nr. 972 from 5 November 1968.
- l = 2/3 × L
- C = 1/3 × L
- S = 2/5 × l
An icon that represents a gold medal
An icon that represents a silver medal
An icon that represents a bronze medal
Autor: DangTungDuong (thảo luận), Licencja: CC BY 4.0
Ảnh chụp nghệ sĩ dương cầm, nhạc sĩ Đặng Thái Sơn, tháng 1 năm 2021 tại Hà Nội
.svg)