X tysiąclecie p.n.e.

Początek Mezolitu, pierwszego okresu epoki Holocenu.

Okres Bubalus na obszarze Sahary

około 10000 p.n.e. (10000 lat p.n.e. to inaczej 11950 lat BP i ok. 10150 lat ¹⁴C BP)

Wydarzenia

Afryka
- dominowały tu ludy niskorosłe (140-150 cm u mężczyzn), negroidalnego typu. Ludy te trudniły się zbieractwem i łowiectwem. Najmniejszej postury byli Pigmeje
Europa
- Kultura magdaleńska tworzy malowidła naskalne w jaskiniach na terenie dzisiejszej Francji (polowanie na zwierzęta i sceny religijne)
- pierwsze ślady ludu Lapończyków na półwyspie skandynawskim
Azja
- kultura Jōmon, początki garncarstwa w Japonii
- Pierwsze prehistoryczne statuy odkryte Nevalı Çori i Göbekli Tepe blisko Urfy w dzisiejszej wschodniej Turcji
Ameryka Północna
- pierwsze ślady osadnictwa na wyspach Królowej Charlotty położonych u wybrzeży kanadyjskiej prowincji Kolumbia Brytyjska

11650 lat BP (ok. 9700 p.n.e.) kończy się młodszy dryas – ostatnia zimna faza ostatniego zlodowacenia – a zaczyna się holocen – obecny interglacjał. Wraz z ociepleniem następowały drastyczne zmiany w środowisku. Wymarły zwierzęta megafauny.

Koniec okresu zimna młodszego driasu – granica między plejstocenem a holocenem i tradycyjnie granica między paleolitem a mezolitem
po ustąpieniu lodowca ludzie osiedlają się w północnej Europie
9500-8000 BP – powstaje jezioro Ancylusowe, trzeci etap rozwoju Morza Bałtyckiego^[2]

udomowienie kozy w Iranie
pomiędzy 12000 a 10000 p.n.e. udomowienie psa na bliskim wschodzie^[3]
ok. 9000 lat p.n.e. – udomowienie kozy na subkontynencie indyjskim^[4]; uprawa grochu, fasoli, pieprzu, ogórków oraz hodowla bydła i świń w Tajlandii^[5]

↑ Historical Estimates of World Population. [dostęp 2015-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-19)].
↑ Matti Tikkanen i Juha Oksanen. Late Weichselian and Holocene shore displacement history of the Baltic Sea in Finland. „Fennia”. 1-2 (180), 2002. (uwaga wszystkie daty w artykule to daty radiowęglowe)
↑ Peter Savolainen, Ya-ping Zhang, Jing Luo, Joakim Lundeberg, Thomas Leitner (2002). "Genetic Evidence for an East Asian Origin of Domestic Dogs". Science 298: 1610. http://www.sciencemag.org/cgi/reprint/304/5674/1160.pdf%7Cdoi=10.1126/
↑ Gupta, Anil K. i inni Origin of agriculture and domestication of plants and animals linked to early Holocene climate amelioration, Current Science, Tom 87, Nr. 1, 10 lipca 2004 59. Indian Academy of Sciences.
↑ Gorman C. (1971) The Hoabinhian and After: Subsistence Patterns in Southeast Asia during the Late Pleistocene and Early Recent Periods. World Archaeology 2: 300-320

IV tysiąclecie p.n.e.	XL wiek p.n.e. XXXIX wiek p.n.e. XXXVIII wiek p.n.e. XXXVII wiek p.n.e. XXXVI wiek p.n.e. XXXV wiek p.n.e. XXXIV wiek p.n.e. XXXIII wiek p.n.e. XXXII wiek p.n.e. XXXI wiek p.n.e.
III tysiąclecie p.n.e.	XXX wiek p.n.e. XXIX wiek p.n.e. XXVIII wiek p.n.e. XXVII wiek p.n.e. XXVI wiek p.n.e. XXV wiek p.n.e. XXIV wiek p.n.e. XXIII wiek p.n.e. XXII wiek p.n.e. XXI wiek p.n.e.
II tysiąclecie p.n.e.	XX wiek p.n.e. XIX wiek p.n.e. XVIII wiek p.n.e. XVII wiek p.n.e. XVI wiek p.n.e. XV wiek p.n.e. XIV wiek p.n.e. XIII wiek p.n.e. XII wiek p.n.e. XI wiek p.n.e.
I tysiąclecie p.n.e.	X wiek p.n.e. IX wiek p.n.e. VIII wiek p.n.e. VII wiek p.n.e. VI wiek p.n.e. V wiek p.n.e. IV wiek p.n.e. III wiek p.n.e. II wiek p.n.e. I wiek p.n.e.
I tysiąclecie n.e.	I wiek II wiek III wiek IV wiek V wiek VI wiek VII wiek VIII wiek IX wiek X wiek
II tysiąclecie n.e.	XI wiek XII wiek XIII wiek XIV wiek XV wiek XVI wiek XVII wiek XVIII wiek XIX wiek XX wiek
III tysiąclecie n.e.	XXI wiek XXII wiek XXIII wiek XXIV wiek XXV wiek XXVI wiek XXVII wiek XXVIII wiek XXIX wiek XXX wiek