Xhafer Deva

Xhafer Deva

Pełne imię i nazwisko	Xhafer Ibrahim Deva
Data i miejsce urodzenia	21 lutego 1904 Mitrowica
Data i miejsce śmierci	25 maja 1978 Palo Alto, Kalifornia
Minister spraw wewnętrznych
Okres	od październik 1943 do czerwiec 1944
Poprzednik	Kolë Bibë Mirakaj
Następca	Fiqri Dine

Xhafer Ibrahim Deva (ur. 21 lutego 1904 w Kosowskiej Mitrowicy, zm. 25 maja 1978 w Palo Alto w stanie Kalifornia^[1]) – albański polityk i działacz narodowy, minister spraw wewnętrznych w kolaboracyjnym rządzie albańskim w latach 1943–1944, przywódca Drugiej Ligi Prizreńskiej w latach 1944–1945.

Życiorys

Był jednym z siedmiu synów kupca Ibrahima Devy i Esmy z d. Osmani^[1]. Uczył się początkowo w Mitrowicy i w Salonikach, a następnie wyjechał na studia do Stambułu i Wiedniu. Po studiach pracował w banku w Aleksandrii, ale porzucił pracę z powodu choroby i wyjechał do Wiednia, gdzie uzyskał dyplom inżyniera^[1]. W 1933 roku przyjechał do Mitrowicy i do 1941 roku zajmował się działalnością handlową^[1].

Prawdopodobnie podjął współpracę z niemiecką Abwehrą w Belgradzie, jeszcze przed inwazją w kwietniu 1941^[2]. Po zajęciu Jugosławii przez wojska niemieckie w kwietniu 1941 roku, powrócił do Kosowa, gdzie stanął na czele lokalnej administracji, działającej w Mitrovicy, w niemieckiej strefie okupacyjnej^[1].

Pod koniec 1943 roku wraz z Bedrim Pejanim współtworzył Drugą Ligę Prizreńską, na czele której stanął pod koniec 1944 roku^[1]. Od października/listopada 1943 r. do czerwca 1944 r. pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych w rządzie albańskim, kierowanym przez Rexhepa Beja Mitrovicę. Z tego tytułu stał na czele połączonej Albańskiej Żandarmerii. Silnie zaangażował się w werbunek Albańczyków do nowo formowanej 21 Dywizji Górskiej SS „Skanderbeg”. Nadzorował też deportację albańskich Żydów do obozów koncentracyjnych. Pomimo tego Niemcy oskarżyli go o uwalnianie schwytanych komunistów za pieniądze. Pod koniec wojny X. Deva ewakuował się do Chorwacji, a w grudniu 1944 roku dotarł do Wiednia. Następnie przeniósł się do Egiptu, a później do Stanów Zjednoczonych.

W 1966 roku należał do grona organizatorów odtwarzanej na emigracji Drugiej Ligi Prizreńskiej (Lidhja e Dytё e Prizrenit), propagującej hasło wyzwolenia ziem należących do Jugosławii, a zamieszkanych przez Albańczyków^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 108–109. ISBN 978-1-78076-431-3.