Yōko Tawada

Yōko Tawada
多和田 葉子
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia23 marca 1960
Tokio
Narodowośćjapońska
Językjapoński, niemiecki
Dziedzina sztukiliteratura
Nagrody

Nagroda im. Akutagawy

Strona internetowa

Yōko Tawada (jap. 多和田 葉子 Tawada Yōko; ur. 23 marca 1960 w Tokio) – japońska pisarka tworząca po japońsku i niemiecku.

Życiorys

Urodziła się w 1960 w Tokio[1][2]. Studiowała literaturoznawstwo na Uniwersytecie Waseda; jej specjalizacją była literatura rosyjska[3]. Od 22. roku życia mieszka w Niemczech[1]. Gdy w 1982 przyjechała do Hamburga, na początku pracowała przy dystrybucji książek[3]. Po kilku latach pobytu uzyskała dyplom z literatury niemieckojęzycznej u profesor Sigrid Weigel[4]. Z czasem opublikowała eseje dotyczące twórczości m.in. Heinera Müllera, Paula Celana i Heinricha von Kleista[5]. W 2006 przeniosła się do Berlina[2].

Jej debiutancka nowela Kakato o nakushite (Zgubiłam obcas)[6] została w 1991 wyróżniona nagrodą Gunzō Shinjin Bungaku Shō[3][a]. Za kolejne dzieło[3], Inu mukoiri (Psia narzeczona)[6], otrzymała w 1993 Nagrodę im. Akutagawy[3][7]. Jej pierwsza publikacja, która ukazała się w Niemczech, była dwujęzycznym zbiorem poezji – zawierała wiersze po japońsku i ich przekłady na niemiecki. W książce część niemiecka znajduje się po lewej stronie, a japońska po prawej, lecz treści nie są swoimi odpowiednikami: niemiecki przekład czytany jest od przodu, a japoński, zgodnie z tradycją, od tyłu[8]. Z czasem Tawada zaczęła pisać bezpośrednio po niemiecku (np. powieść Ein Gast)[3], nadal tworząc także w języku ojczystym[9]. W 1996 została wyróżniona nagrodą Adelbert-von-Chamisso-Preis dla autorów bez niemieckich korzeni piszących po niemiecku[3].

Wśród jej publikacji są powieści, opowiadania i poezja. Tworzyła także teksty dla teatru i słuchowiska radiowe[3]. W jej dziełach język gra kluczową rolę, pojawiają się liczne zapożyczenia z niemieckiego i japońskiego. Struktura narracji często opiera się na luźno powiązanych obrazach i obserwacjach, a wątki autobiograficzne łączą się z elementami fantastycznymi[9]. W swojej twórczości Tawada dekonstruuje uznane wzorce narodu, kultury i tożsamości, nie stroniąc przy tym od specyficznego poczucia humoru[9]. Jej bohaterami są często postaci, które zmieniły swoje otoczenie i z zadziwieniem obserwują świat wokół siebie[9].

W 1999 wykładała na Massachusetts Institute of Technology w roli profesora wizytującego[5]. Od 2012 jest członkinią Niemieckiej Akademii Języka i Literatury[10].

W języku polskim ukazały się krótkie formy Tawady, które z niemieckiego przełożył Andrzej Pańta[11][12][13], a także jej powieść Hikon z 1998, wydana pod polskim tytułem Fruwająca dusza (2009), którą przetłumaczyła z japońskiego Barbara Słomka[14][7].

Nagrody

Uwagi

  1. ↑ „Gunzō” – miesięcznik literacki założony w 1946 w celu publikowania najlepszych dzieł literatury współczesnej. Należy do wydawnictwa Kōdansha.

Przypisy

  1. ↑ a b Brandt 2008 ↓, s. 12.
  2. ↑ a b c The Emissary, National Book Foundation [dostęp 2020-11-20] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k Brandt 2005 ↓, s. 3.
  4. ↑ Brandt 2005 ↓, s. 3–4.
  5. ↑ a b Brandt 2005 ↓, s. 4.
  6. ↑ a b c Charles Exley, Gazing at Deneuve: The Migrant Spectator and the Transnational Star in Tawada Yōko’s „The Naked Eye”, „Japanese Language and Literature”, 50 (1), 2016, s. 1, ISSN 15367827.
  7. ↑ a b Mikołaj Melanowicz: Historia literatury japońskiej. Warszawa: PWN, 2012, s. 455,456. ISBN 978-83-01-17214-5.
  8. ↑ Brandt 2008 ↓, s. 21–22.
  9. ↑ a b c d Brandt 2005 ↓, s. 1.
  10. ↑ a b c d Yoko Tawada (Curator), www.poetica.uni-koeln.de [dostęp 2020-11-20] (ang.).
  11. ↑ Język, Biblioteka Narodowa [dostęp 2020-11-20] (pol.).
  12. ↑ Opowiadacz bez duszy, Biblioteka Narodowa [dostęp 2020-11-20] (pol.).
  13. ↑ Żurawia maska, Biblioteka Narodowa [dostęp 2020-11-20] (pol.).
  14. ↑ Fruwająca dusza, www.karakter.pl [dostęp 2020-11-20] (pol.).

Bibliografia

  • Bettina Brandt. Ein Wort, ein Ort, or How Words Create Places: Interview with Yoko Tawada. „Women in German Yearbook”. 21, 2005. University of Nebraska Press. 
  • Bettina Brandt. Scattered Leaves: Artist Books and Migration, a Conversation with Yoko Tawada. „Comparative Literature Studies”. 45 (1), 2008. Penn State University Press. 

Media użyte na tej stronie

YokoTawadaP1040207.JPG
Autor: manfred.sause@volloeko.de, Licencja: CC BY-SA 3.0
Japanese author Yōko Tawada, at the Erlanger Poetenfest 2014.