Złoże mineralne

Złoże mineralne – naturalne nagromadzenie kopalin w obrębie skorupy ziemskiej, powstałe w wyniku różnorodnych procesów geologicznych. Istotny jest fakt, iż złoże występuje w takiej ilości i w takich warunkach ekonomicznych i geologicznych, że jego eksploatacja jest opłacalna (tym się różni złoże od zasobu).

Klasyfikacja złóż

W ekonomii złoża dzieli się na bilansowe – takie, które opłaca się eksploatować i pozabilansowe – takie, których w obecnych warunkach eksploatować się nie opłaca, ale przypuszczalnie w najbliższej przyszłości ich wydobycie stanie się rentowne. Złożami pozabilansowymi są np. zasoby rud żelaza w okolicach Suwałk, nieeksploatowane z powodu znacznej głębokości ich zalegania oraz ze względów ekologicznych, między innymi po to, aby nie naruszać ekologicznej równowagi Wigierskiego Parku Narodowego.

Złoża można dzielić ze względu na ich gospodarcze znaczenie. Podział ten jest następujący:

Co roku Państwowy Instytut Geologiczny publikuje Bilans zasobów kopalin, obejmujący wszystkie udokumentowane aktualnie złoża na terenie Polski.

Podział genetyczny złóż

Istnieją dwa najważniejsze klasyfikacje złóż ze względu na sposób ich powstawania. Obydwie klasyfikacje przedstawiają tabele poniżej:

Złoża endogeniczneZłoża magmoweplatyna, diamenty, rudy chromu, niklu i żelaza, a także wolfram, miedź, fluorytPowstają wskutek stygnięcia i krystalizacji magmy bądź lawy
Złoża metamorficznegrafit, azbest, koks naturalny, magnetyt, surowce skalnePowstają wskutek procesów metamorfizmu
Złoża egzogeniczneZłoża wietrzenioweboksyty, kaolin, siarkaPowstają wskutek usunięcia skały płonnej i wzrostu zawartości składnika użytecznego
Złoża osadowe właściwewęgiel, gaz ziemny, ropa naftowa, sól kamienna, sole potasowe, gips, anhydryt, rudy żelaza, fosforyty, skały osadowePowstają na skutek działalności organizmów żywych albo na skutek odparowywania roztworów
Złoża osadowe mechanicznediamenty, złoto rodzime, kasyteryt, korund, piaski, żwiryPowstają dzięki selektywnemu transportowi i sedymentacji w środowisku wodnym
magmogenicznemagmowePowstają wskutek zastygania magmy i krystalizacji minerałów
pomagmowePowstają wskutek krystalizacji roztworów znajdujących się w magmach
wulkanogenicznePowstają wskutek wytrącania się minerałów z gazów wulkanicznych
hipergenicznewietrzeniowePowstają wskutek selekcji zwietrzelin przez siły grawitacyjne, wody i wiatry
osadowe (mechanogeniczne, chemogeniczne i ewaporacyjne)Powstają wskutek sedymentacji osadów lub wytrącania się z roztworów
biogenicznePowstają wskutek przekształcania szczątków organicznych w skorupie ziemskiej pod wpływem procesów metamorfizmu
metamorfogenicznemetamorficznePowstają wskutek przeobrażania minerałów i skał w głębi skorupy ziemskiej pod wpływem procesów metamorfizmu
zmetamorfizowanePowstają wskutek przeobrażania pod wpływem procesów metamorfizmu złóż uprzednio wykształconych (także złóż metamorficznych)

Formy złóż

Schemat przedstawiający formy złóż

W zależności od formy, w jakiej dane złoże występuje pod lub na powierzchni litosfery, można wyróżnić:

Zobacz też

  • zasoby złoża
  • zasoby geologiczne
  • zasoby udokumentowane
  • zasoby bilansowe
  • zasoby pozabilansowe
  • zasoby przemysłowe
  • zasoby perspektywiczne
  • zasoby prognostyczne

Media użyte na tej stronie

Złoża mineralne-formy.png
(c) Rolling stone z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Schemat przedstawiający formy złóż