Złożoność języków

Złożoność języków – niejasne pojęcie z dziedziny lingwistyki, pozbawione ogólnie przyjętej definicji[1][2].

W potocznym obiegu istnieje przekonanie, że pewne języki są bardziej skomplikowane lub trudniejsze względem innych. Odczuwaną trudność języka mogą tworzyć nieregularności w zakresie morfologii, rzekome bogactwo zasobu słownego, skomplikowana wymowa itp.[3] Sądy te są formułowane nie w odniesieniu do operowania mową ojczystą, lecz np. w kontekście nauki języków obcych[3][4]. Bywa, że mianem „wyjątkowo trudnego” określany jest własny język[3] (np. polski w Polsce[5], słowacki na Słowacji[6]). Z punktu widzenia lingwistyki nie istnieje jednoznaczna skala złożoności języków, stąd kwestie trudności można ujmować na rozmaite sposoby[4].

Trudność przy nauce języków obcych ma charakter względny[4][7]. Nauka języków blisko spokrewnionych z ojczystym przychodzi z większą łatwością niż nauka języków daleko spokrewnionych lub niepowiązanych pokrewieństwem[4][8]. Np. użytkownikowi języka czeskiego łatwiej będzie się nauczyć polszczyzny niż języka norweskiego, Szwed zaś mniejszych kłopotów doświadczy przy nauce tego drugiego języka[4]. Wynika to z licznych podobieństw słownikowych między językami spokrewnionymi[4]. Na łatwość nauki może wpływać także ilość materiałów dydaktycznych dostępnych dla danego języka[9]. Trudność może zaś tworzyć obcy system pisma[6][4]. Jednakże warto zauważyć, że pismo i ortografia są elementami zewnętrznymi względem języka, pozbawionymi zasadniczego wpływu na jego strukturę[4]. Inaczej przebiega rozwój kompetencji językowych u dzieci, które zawsze przyswajają mowę w podobny sposób, bez względu na potoczne odczucia[6][10] (system gramatyczny poznają jeszcze przed rozpoczęciem formalnej edukacji, w późniejszym życiu poszerza się zasób wyrazowy[4]).

Fakt, że różne języki bywają łatwiejsze bądź trudniejsze do nauki, nie jest przedmiotem kontrowersji lingwistycznej[11]. Kwestią sporną jest jednak to, czy wśród języków można wyróżnić kody z natury bardziej skomplikowane[11]. Kluczowym założeniem późniejszego XX-wiecznego językoznawstwa było twierdzenie o jednakowej złożoności różnych języków[12]. Była to wypadkowa idei, że wszystkie języki są równie sprawnymi i efektywnymi środkami porozumiewawczymi[3]. Teza o jednakowej złożoności kodów nie opierała się na faktycznych badaniach, lecz wynikała ze sprzeciwu lingwistów wobec preskryptywizmu oraz zjawiska stygmatyzacji obiegowych form języka[3]. Późniejsi badacze zaczęli kwestionować założenie, jakoby wszystkie języki były jednakowo skomplikowane[3][13][11]. Utrzymano jednak tezę, że wszystkie systemy językowe są równie efektywnymi narzędziami komunikacji[3][13].

Wiedza językoznawcza pozwala na stwierdzenie, że języki mogą być mniej lub bardziej złożone pod określonymi względami. Np. język maoryski jest prostszy od mandaryńskiego w tym sensie, że dysponuje uboższym inwentarzem spółgłoskowym. Język fiński zaś cechuje się szerszym repertuarem form rzeczowników niż angielszczyzna[3]. Językoznawcy często przyjmują założenie, że gdy jedna warstwa języka staje się mniej złożona, to inne płaszczyzny językowe rekompensują ten niedostatek[3][13]. Nowsze badania (przeprowadzone przez językoznawców Iana Maddiesona i Ryana K. Shosteda) wskazują jednak na istnienie odwrotnej zależności[3]. Nie ma pełnej jasności co do tego, czy kody komunikacyjne można określać jako bardziej złożone w sposób ogólny, czy też należy tę koncepcję odnosić wyłącznie do konkretnych aspektów językowych[1]. Wątpliwości budzi również sposób klasyfikowania poszczególnych struktur gramatycznych i zdaniowych, ich złożoność można bowiem rozpatrywać z różnych stanowisk[4]. Jak stwierdza szwedzki lingwista Lars-Gunnar Andersson, „nie istnieje jedna skala mierzenia prostoty w języku”[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Maria Steger, Edgar W. Schneider, Complexity as a function of iconicity: The case of complement clause constructions in New Englishes, [w:] Bernd Kortmann, Benedikt Szmrecsanyi (red.), Linguistic Complexity: Second Language Acquisition, Indigenization, Contact, Walter de Gruyter, 2012, ISBN 978-3-11-022922-6 (ang.).
  2. ↑ Defining Linguistic Complexity, Language Complexity [dostęp 2020-01-18] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j The myth of the myth of language complexity, CamLangSci, 28 lipca 2014 [zarchiwizowane z adresu 2020-03-25] (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Lars-Gunnar Andersson, Some Languages Are Harder than Others, [w:] Laurie Bauer, Peter Trudgill (red.), Language myths, Londyn: Penguin Books, 1998, s. 50–57, ISBN 0-14-026023-4, OCLC 40539606 (ang.).
  5. ↑ Nigel Gotteri, Language myths and the alleged threat to Polish, [w:] Elżbieta Jeleń i inni red., Language Dynamics and Linguistic Identity in the Context of European Integration, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2002 (ang.).i inni
  6. ↑ a b c Slavomír Ondrejovič, Je slovenčina najťažší jazyk na svete?, Instytut Językoznawstwa im. Ľudovíta Štúra, 27 listopada 2007 [zarchiwizowane z adresu 2019-09-03] (słow.).
  7. ↑ Najťažšie jazyky sveta, Aktuality.sk, 28 sierpnia 2011 [dostęp 2020-01-18] (słow.).
  8. ↑ Najťažší jazyk na svete neexistuje, science.sk, 14 marca 2013 [dostęp 2020-01-18] (słow.).
  9. ↑ Karol Cyprowski, Najtrudniejszy język świata, woofla.pl, 17 kwietnia 2011 [dostęp 2020-01-08].
  10. ↑ Edgar A. Gregersen, Language in Africa: An Introductory Survey, Taylor & Francis, 1977, s. 9–10, ISBN 978-0-677-04380-7 (ang.).
  11. ↑ a b c Maggie Tallerman, Understanding Syntax, Third Edition, Routledge, 2013, s. 282, ISBN 978-1-4441-4981-4 (ang.).
  12. ↑ John E. Joseph, Frederick J. Newmeyer, ‘All Languages Are Equally Complex’: The rise and fall of a consensus, „Historiographia Linguistica”, 39 (2–3), 2012, s. 341–368, DOI: 10.1075/hl.39.2-3.08jos, ISSN 0302-5160 (ang.).
  13. ↑ a b c K. David Harrison, When Languages Die: The Extinction of the World’s Languages and the Erosion of Human Knowledge: The Extinction of the World’s Languages and the Erosion of Human Knowledge, Oxford University Press, USA, 2007, s. 208, ISBN 978-0-19-804017-0 (ang.).

Linki zewnętrzne