Złota wolność
.svg) | Ten artykuł od 2016-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Złota wolność – określenie swobód i przywilejów, przysługujących szlachcie w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[1]. Ustrój ten czerpał w głównej mierze z filozofii Arystotelesa, religii katolickiej oraz praktyki Republiki Weneckiej[2]. Nazwa spopularyzowana w 1597 roku[3].
Historia
Wieleć mamy swobód w tej naszej koronie
Cóż gdy się nie staramy i nie dbamy o nie
Przeważa prywatnych pożytków chciwości
Bardziej dbamy o włości, a nie o wolności
Słobody niż swobody głowę nam mozolą
Niż złotą wolność bardziej złoto wolą
Początek praw gwarantujących w Polsce i Litwie niespotykaną w ówczesnej Europie wolność szlachecką stanowiły także artykuły henrykowskie spisane na sejmie elekcyjnym 20 maja 1573 roku, a następnie przedstawione do podpisania Henrykowi Walezemu jako warunek objęcia tronu Rzeczypospolitej.
Swobody religijne i wolność wyznania[5] gwarantował mieszkańcom Rzeczypospolitej Akt Konfederacji Warszawskiej z 28 stycznia 1573 roku.
W obronie tych swobód szlachta mogła zwoływać konfederacje lub rokosze[3] (prawo oporu).
Podstawowe prawa i przywileje
- nietykalność osobista (Neminem captivabimus nisi iure victum)
- władza sejmu (Nihil novi nisi commune consensu)
- wolność wyznawanej religii (Konfederacja warszawska)
- nietykalność majątkowa (Przywilej czerwiński)
- liberum veto
- wolna elekcja viritim
- wolność podatkowa[6]
- równość stanu szlacheckiego[7][8]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ złota wolność, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-02-03].
- ↑ Stanisław Orzechowski.
- ↑ a b „WIEM”. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-18)]..
- ↑ „Nieproznujące proznowanie ojczystym rymem na lirica i epigrammata polskie rozdzielone y wydane”, Kraków 1674.
- ↑ Ściślej pokój między poróżnionymi w wierze. Por. Edward Opaliński Sejmiki szlacheckie wobec kwestii tolerancji religijnej w latach 1587–1648.
- ↑ Andrzej Nowak, „Dzieje Polski”, tom 3. 1340-1468., 2017.
- ↑ HERALDYKA – Wywodzenie pochodzenia.
- ↑ Barok w Polsce.
Media użyte na tej stronie