Złotokap

Złotokap
Ilustracja
(c) Katrin Schneider, korina.info – CC-BY-SA-4.0

Złotokap pospolity
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

złotokap

Nazwa systematyczna
Laburnum Fabr.
Enum. 228. 1759[3]
Typ nomenklatoryczny

Laburnum anagyroides Medik[4]

Złotokap (Laburnum Fabr.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych. Obejmuje dwa gatunki małych drzew i krzewów. Zasięg rodzaju obejmuje południowo-wschodnią i południowo-środkową Europę[5][3]. W Polsce oba gatunki i mieszaniec między nimi są uprawiane, lokalnie też złotokap pospolity L. anagyroides rejestrowany jest jako dziczejący[6]. Rośliny te występują w naturze w górach na obrzeżach lasów i w zaroślach[7].

Oba gatunki, a zwłaszcza wyróżniający się długimi kwiatostanami mieszaniec między nimi L. ×watereri w odmianie 'Vossii', są szeroko rozpowszechnione w uprawie i w wielu miejscach na świecie obserwowane są jako dziczejące. W wyniku szczepienia szczodrzeńca purpurowego Cytisus purpureus na złotokapie pospolitym uzyskano chimerę laburnocytisus Adama + Laburnocytisus adamii[7]. Są roślinami długowiecznymi. Ze względu na zawieranie alkaloidu cytyzyny we wszystkich organach są trujące (nasiona mogą być śmiertelnie niebezpieczne dla dzieci)[5]. Dostarczają twardego drewna, które było wykorzystywane do wyrobu instrumentów, a nawet plomb do zębów[5].

Nazwa naukowa jest adoptowana z określenia użytego przez Pliniusza Starszego w odniesieniu do jakiejś trójlistkowej rośliny[7]. Dawniej w odniesieniu do tych roślin używano także zwyczajowej nazwy „złotodeszcz”[8].

Kwiatostany złotokapu Waterera
(c) Elliott Simpson, CC BY-SA 2.0
Złotokap Waterera na pergoli

Morfologia

Pokrój
Krzewy i drzewa do 10 m wysokości[9]. Pędy zróżnicowane na krótko- i długopędy, owłosione przylegająco (L. anagyroides) lub nagie albo słabo owłosione odstająco (L. alpinum)[8].
Liście
Sezonowe, skrętoległe, trójlistkowe[9], długoogonkowe[8]. U nasady z przylistkami trwałymi (L. anagyroides) lub odpadającymi (L. alpinum)[8].
Kwiaty
Wyrastają zebrane w długie, zwisające grona (u L. anagyroides do 20–20 cm, u L. alpinum do 20–30 cm, a u L. ×watereri nawet do 50 cm)[8]. Kwiaty motylkowe, żółte. Kielich rurkowaty, z 5 nierównymi ząbkami. Pręcików 10, wszystkie ze zrośniętymi nitkami. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią z kilkoma zalążkami[9].
Owoce
Strąki spłaszczone, przewężone między nasionami[9].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l. W obrębie podrodziny należy do plemienia Genisteae[10].

Wykaz gatunków[3]
  • złotokap alpejski Laburnum alpinum (Mill.) Bercht. & J. Presl.
  • złotokap Waterera Laburnum ×watereri (A.C.Rosenthal & Bermann) Dippel
  • złotokap pospolity Laburnum anagyroides Medik.

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
  3. a b c Laburnum Fabr.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-15].
  4. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
  5. a b c David J. Mabberley: Mabberley’s Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 498. ISBN 978-1-107-11502-6.
  6. B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.
  7. a b c G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 291. ISBN 978-1-900347-80-8.
  8. a b c d e Włodzimierz Seneta, Dendrologia, Jakub Dolatowski (red.), wyd. 2 popr. (nowe), Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN, 1997, s. 337-339, ISBN 83-01-12099-1, OCLC 69314709.
  9. a b c d Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 298. ISBN 0-333-73003-8.
  10. Genus Laburnum Fabr.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-01-15].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Korina 2017-05-18 Laburnum anagyroides 3.jpg
(c) Katrin Schneider, korina.info – CC-BY-SA-4.0
Gemeiner Goldregen (Laburnum anagyroides)
A floral archway in the walled garden at Kailzie Gardens - geograph.org.uk - 837523.jpg
(c) Elliott Simpson, CC BY-SA 2.0
A blooming Laburnum trained on a pergola — in the walled garden of Kailzie Gardens.
Laburnum × watereri - Jardin des plantes de Nantes.jpg
Autor: Ji-Elle, Licencja: CC BY-SA 4.0
Laburnum × watereri Med. (cytise, faux ébénier). Plante toxique. Jardin des plantes de Nantes.