Złoty Niedźwiedź

Złoty Niedźwiedź
(Goldener Bär)
ilustracja
Przyznawana przez

Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie

Lokalizacja

 Niemcy
Berlin

Pierwsze rozdanie

1951

Strona internetowa

Złoty Niedźwiedź (niem. Goldener Bär) – nagroda przyznawana przez jury konkursu głównego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie dla najlepszego filmu w sekcji konkursowej. Przyznawana niemal nieustannie od 1951, jest jedną z najstarszych i najbardziej prestiżowych europejskich nagród filmowych.

Historia nagrody

Nagrodę przyznano po raz pierwszy na zakończenie I edycji festiwalu w 1951[1]. Niemieckie jury wyróżniło wtedy pięć filmów, rozróżniając ich odmienne gatunki (dramat, komedia, dokument, thriller, musical). Następnie w latach 1952-1955 zwycięzców wyłaniała festiwalowa publiczność. Od 1956, gdy berlińska impreza uzyskała oficjalną akredytację od FIAPF, Złotego Niedźwiedzia przyznaje niezmiennie międzynarodowe jury[2].

Nagroda przyznawana jest w formie statuetki przedstawiającej niedźwiedzia – symbol Berlina, który znajduje się we fladze i herbie miasta. Statuetka została zaprojektowana przez berlińską rzeźbiarkę Renée Sintenis (1888–1965).

Złoty Niedźwiedź przyznawany jest nie tylko dla filmów fabularnych. Dla filmów krótkometrażowych istnieje osobny konkurs i osobny Złoty Niedźwiedź. Każdego roku wybitni twórcy filmowi z całego świata otrzymują także Honorowego Złotego Niedźwiedzia za całokształt twórczości.

Statystyki

(c) Maximilian Bühn, CC-BY-SA 4.0
Węgierka Ildikó Enyedi ze Złotym Niedźwiedziem za film Dusza i ciało (2017).
Rumunka Adina Pintilie ze Złotym Niedźwiedziem za film Touch Me Not (2018).
Izraelczyk Nadaw Lapid ze Złotym Niedźwiedziem za film Synonimy (2019).

Najwięcej filmów wyróżnionych Złotym Niedźwiedziem pochodziło ze Stanów Zjednoczonych (14). Po siedem nagrodzonych tytułów reprezentowało kinematografię francuską, brytyjską i włoską. Siedem filmów, które zdobyły główną nagrodę festiwalu, wyreżyserowały kobiety: Márta Mészáros, Łarisa Szepitko, Jasmila Žbanić, Claudia Llosa, Ildikó Enyedi, Adina Pintilie i Carla Simón. Wśród nagrodzonych filmów są dwa animowane (Kopciuszek, Spirited Away: W krainie bogów) oraz dwa dokumentalne (Bobrowa dolina, Fuocoammare. Ogień na morzu).

Jak dotychczas tylko jednemu reżyserowi udało się zdobyć Złotego Niedźwiedzia dwukrotnie. Tajwańczyk Ang Lee otrzymał tę nagrodę za filmy Przyjęcie weselne (1993) oraz Rozważna i romantyczna (1996).

Chociaż jak dotychczas żaden polski film nie zdobył Złotego Niedźwiedzia, laureatami nagrody byli dwaj polscy reżyserzy. Obydwaj twórcy, Roman Polański za film Matnia (1966) i Jerzy Skolimowski za Start (1967), wyróżnieni zostali za filmy nakręcone na emigracji (odpowiednio w Wielkiej Brytanii i Belgii).

Zestawienie państw, których filmy zdobyły Złotego Niedźwiedzia (stan na luty 2022), przedstawia się następująco:

PaństwoZłoty Niedźwiedź
 Stany Zjednoczone14
 Francja7
 Wielka Brytania7
 Włochy7
 Hiszpania6
 RFN5
 Chiny4
 Iran3
 Rumunia3
 Szwecja3
 Brazylia2
 Japonia2
 Turcja2
 Węgry2
 ZSRR2
 Belgia1
 Bośnia i Hercegowina1
 Czechosłowacja1
 Indie1
 Irlandia1
 Izrael1
 Jugosławia1
 Kanada1
 Niemcy1
 NRD1
 Peru1
 Południowa Afryka1
 Szwajcaria1
 Tajwan1

Laureaci Złotego Niedźwiedzia

RokFilmReżyserPaństwo
1951Bobrowa dolina (Beaver Valley)James Algar Stany Zjednoczone*
Kopciuszek (Cinderella)Wilfred Jackson
Hamilton Luske
Clyde Geronimi
 Stany Zjednoczone*
Sprawiedliwości stało się zadość (Justice est faite)André Cayatte Francja*
Bez adresu (Sans laisser d'adresse)Jean-Paul Le Chanois Francja*
Czterech w jeepie (Die Vier im Jeep)Leopold Lindtberg Szwajcaria*
1952Ona tańczyła jedno lato (Hon dansade en sommar)Arne Mattsson Szwecja*
1953Cena strachu (Le salaire de la peur)Henri-Georges Clouzot Francja
1954Wybór Hobsona (Hobson's Choice)David Lean Wielka Brytania*
1955Szczury (Die Ratten)Robert Siodmak RFN*
1956Zaproszenie do tańca (Invitation to the Dance)Gene Kelly Stany Zjednoczone
1957Dwunastu gniewnych ludzi (Twelve Angry Men)Sidney Lumet Stany Zjednoczone
1958Tam, gdzie rosną poziomki (Smultronstället)Ingmar Bergman Szwecja
1959Kuzyni (Les cousins)Claude Chabrol Francja
1960Żywot Łazika z Tormesu (El Lazarillo de Tormes)César Fernández Ardavín Hiszpania*
1961Noc (La notte)Michelangelo Antonioni Włochy*
1962Rodzaj miłości (A Kind of Loving)John Schlesinger Wielka Brytania
1963Szatan (Il diavolo)Gian Luigi Polidoro Włochy
Bushido – saga o samurajach (武士道残酷物語 / Bushidô zankoku monogatari)Tadashi Imai Japonia*
1964Upalne lato (Susuz yaz)Metin Erksan Turcja*
1965Alphaville (Alphaville, une étrange aventure de Lemmy Caution)Jean-Luc Godard Francja
1966Matnia (Cul-de-sac)Roman Polański Wielka Brytania
1967Start (Le départ)Jerzy Skolimowski Belgia*
1968Na kogo wypadnie (Ole dole doff)Jan Troell Szwecja
1969Młode lata (Рани радови / Rani radovi)Želimir Žilnik Jugosławia*
1970
Nagrody nie przyznano.
1971Ogród Finzi-Continich (Il giardino dei Finzi-Contini)Vittorio De Sica Włochy
1972Opowieści kanterberyjskie (I racconti di Canterbury)Pier Paolo Pasolini Włochy
1973Odległy grom (অশনি সংকেত / Ashani Sanket)Satyajit Ray Indie*
1974Kariera Duddy Kravitza (The Apprenticeship of Duddy Kravitz)Ted Kotcheff Kanada*
1975Adopcja (Örökbefogadás)Márta Mészáros Węgry*
1976Buffalo Bill i Indianie (Buffalo Bill and the Indians, or Sitting Bull’s History Lesson)Robert Altman Stany Zjednoczone
1977Wniebowstąpienie (Восхождение / Woschożdienije)Łarisa Szepitko ZSRR*
1978Pstrągi (Las truchas)José Luis García Sánchez Hiszpania
Co powiedział Max (Las palabras de Max)Emilio Martínez-Lázaro Hiszpania
1979DavidPeter Lilienthal RFN
1980HeartlandRichard Pearce Stany Zjednoczone
Palermo czy Wolfsburg (Palermo oder Wolfsburg)Werner Schroeter RFN
1981Szybciej, szybciej (Deprisa, deprisa)Carlos Saura Hiszpania
1982Tęsknota Veroniki Voss (Die Sehnsucht der Veronika Voss)Rainer Werner Fassbinder RFN
1983Przewaga (Ascendancy)Edward Bennett Wielka Brytania
Ul (La colmena)Mario Camus Hiszpania
1984Strumienie miłości (Love Streams)John Cassavetes Stany Zjednoczone
1985Kobieta i obcy (Die Frau und der Fremde)Rainer Simon NRD*
WetherbyDavid Hare Wielka Brytania
1986Stammheim (Stammheim – Die Baader-Meinhof-Gruppe vor Gericht)Reinhard Hauff RFN
1987Temat (Тема / Tema)Gleb Panfiłow ZSRR
1988Czerwone sorgo (红高粱 / Hong gao liang)Zhang Yimou Chiny*
1989Rain ManBarry Levinson Stany Zjednoczone
1990Pozytywka (Music Box)Costa Gavras Stany Zjednoczone
Skowronki na uwięzi (Skrivánci na niti)Jiří Menzel Czechosłowacja*
1991Dom uśmiechów (La casa del sorriso)Marco Ferreri Włochy
1992 Wielki Kanion (Grand Canyon)Lawrence Kasdan Stany Zjednoczone
1993Kobiety znad Jeziora Pachnących Dusz (香魂女 / Xiang hu nu)Xie Fei Chiny
Przyjęcie weselne (喜宴 / Xi yan)Ang Lee Tajwan*
1994W imię ojca (In the Name of the Father)Jim Sheridan Irlandia*
1995Przynęta (L'appât)Bertrand Tavernier Francja
1996Rozważna i romantyczna (Sense and Sensibility)Ang Lee Stany Zjednoczone
1997Skandalista Larry Flynt (The People vs. Larry Flynt)Miloš Forman Stany Zjednoczone
1998Dworzec nadziei (Central do Brasil)Walter Salles Brazylia*
1999Cienka czerwona linia (The Thin Red Line)Terrence Malick Stany Zjednoczone
2000MagnoliaPaul Thomas Anderson Stany Zjednoczone
2001Intymność (Intimité)Patrice Chéreau Francja
2002Spirited Away: W krainie bogów (千と千尋の神隠し / Sen to Chihiro no kamikakushi)Hayao Miyazaki Japonia
Krwawa niedziela (Bloody Sunday)Paul Greengrass Wielka Brytania
2003Na tym świecie (In This World)Michael Winterbottom Wielka Brytania
2004Głową w mur (Gegen die Wand)Fatih Akın Niemcy*
2005Czarna Carmen (U-Carmen e-Khayelitsha)Mark Dornford-May Południowa Afryka*
2006GrbavicaJasmila Žbanić Bośnia i Hercegowina*
2007Małżeństwo Tui (图雅的婚事 / Tuya de hun shi)Wang Quan’an Chiny
2008Elitarni (Tropa de Elite)José Padilha Brazylia
2009Gorzkie mleko (La teta asustada)Claudia Llosa Peru*
2010Miód (Bal)Semih Kaplanoğlu Turcja
2011Rozstanie (جدایی نادر از سیمین / Jodaeiye Nader az Simin)Asghar Farhadi Iran*
2012Cezar musi umrzeć (Cesare deve morire)Paolo i Vittorio Taviani Włochy
2013Pozycja dziecka (Poziția copilului)Călin Peter Netzer Rumunia*
2014Czarny węgiel, kruchy lód (白日焰火 / Bai ri yan huo)Diao Yinan Chiny
2015Taxi – Teheran (تاکسی / Taxi)Dżafar Panahi Iran
2016Fuocoammare. Ogień na morzu (Fuocoammare)Gianfranco Rosi Włochy
2017Dusza i ciało (Testről és lélekről)Ildikó Enyedi Węgry
2018Touch Me NotAdina Pintilie Rumunia
2019Synonimy (Synonymes)Nadaw Lapid Izrael*
2020Zło nie istnieje (شیطان وجود ندارد / Sheytan vojud nadarad)Mohammad Rasoulof Iran
2021Niefortunny numerek lub szalone porno (Babardeală cu bucluc sau porno balamuc)Radu Jude Rumunia
2022AlcarràsCarla Simón Hiszpania

*Pierwsza wygrana dla danego państwa.

Przypisy

  1. Złoty Niedźwiedź, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-04-10].
  2. Juries 1952: Audience Vote. Berlinale. [dostęp 2018-04-07]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of India.svg
The Flag of India. The colours are saffron, white and green. The navy blue wheel in the center of the flag has a diameter approximately the width of the white band and is called Ashoka's Dharma Chakra, with 24 spokes (after Ashoka, the Great). Each spoke depicts one hour of the day, portraying the prevalence of righteousness all 24 hours of it.
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Flag of SFR Yugoslavia.svg
Flag of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (1946-1992).
The design (blazon) is defined in Article 4 of the Constitution for the Republic of Yugoslavia (1946). [1]
Flag of Yugoslavia (1946-1992).svg
Flag of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (1946-1992).
The design (blazon) is defined in Article 4 of the Constitution for the Republic of Yugoslavia (1946). [1]
MJK 39434 Nadav Lapid with the Golden Bear for Synonyms (crop).jpg
Autor:
  • Martin Kraft: author of the original
  • derivative work: LeonNefo
, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nadav Lapid with the golden bear for the film "Synonyms" at the Berlinale 2019
Ildikó Enyedi Golden Bear Berlinale 2017.jpg
(c) Maximilian Bühn, CC-BY-SA 4.0
Ildikó Enyedi nach der Preisverleihung der Berlinale 2017 mit dem Golden Bären für Testről és lélekről (On Body and Soul)
Goldener Bär trophy - DSC 1292.jpg
Autor: Fotografia własna przez User:Bullenwächter, Licencja: CC BY-SA 4.0
Film award Golden Bear. In this case for Fatih Akin's 2004 film Hea-Oon. In sepcial exhibition "Close-Up: Hamburger Film- und Kinogeschichten" 8 December 2021 bis 18 July 2022
Golden Bear, Berlin film frestival 340387674 5ec4f68a7d.jpg
Autor: *Solar ikon*, Licencja: CC BY 2.0
The Golden Bear Award of Berlinale / Berlin Film Festival