Złoty Potok (dopływ Prudnika)

Złoty Potok

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0 Złoty Potok w Pokrzywnej
Kontynent	Europa
Państwo	Polska  Czechy
Lokalizacja	województwo opolskie, powiat nyski i prudnicki Kraj ołomuniecki, Okres Bruntál
Rzeka
Długość	ok. 24,5 km
Średni przepływ	0,436 m³/s na granicy państwowej
Źródło
Miejsce	na południe od Heřmanovice
Wysokość	ok. 655 m n.p.m.
Współrzędne	50°12′26,8″N 17°24′38,8″E/50,207434 17,410781
Ujście
Recypient	Prudnik
Miejsce	w Prudniku
Wysokość	ok. 240 m n.p.m.
Współrzędne	50°19′41″N 17°34′13″E/50,328056 17,570278
Położenie na mapie Sudetów źródło ujście

Rekonstrukcja młyna, które w przeszłości funkcjonowały nad Złotym Potokiem.

Złoty Potok (cz. Zlatý potok, niem. Goldbach) – rzeka górska w Czechach i Polsce w woj. opolskim w Sudetach Wschodnich, w Górach Opawskich.

Górska rzeka, o długości około 24,5km, lewy największy dopływ Prudnika^[1], jest ciekiem IV rzędu należącym do dorzecza Odry, zlewiska Morza Bałtyckiego.

Położenie

Źródło rzeki położone jest w Czechach w Kraju ołomunieckim, okres Bruntál w południowo-zachodniej części Gór Opawskich (cz.Zlatohorská vrchovina) na południowo-wschodnim stoku wzniesienia Příčný vrch (pol. Góra Poprzeczna). Potok wypływa na wysokości ok. 655 m n.p.m., w części źródliskowej spływa w kierunku północnym pomiędzy Górą Poprzeczną i Biskupią Kopą, szeroką, płytko wciętą, zalesioną doliną. Niżej na poziomie 465 m n.p.m., na wysokości wzniesienia Osikowy vrch rzeka opuszcza zalesiony teren i wpływa na otwarty obszar płynąc w kierunku starego czeskiego miasta górniczego Zlaté Hory, gdzie przyjmuje swój lewy dopływ Cerny potok. Po opuszczeniu Zlatych Hor potok skręca na północny wschód i płynie wśród pół uprawnych w kierunku granicy polsko czeskiej, po minięciu niewielkiego zbiornika Zlaté Jezero położonego po lewej stronie potok na 9 km swojego biegu na wysokości ok. 380 m n.p.m. opuszcza Czechy i wpływa do Polski na teren Parku Krajobrazowego Góry Opawskie. Po ok. 0,5 km potok skręca w kierunku miejscowości Jarnołtówek do suchego zbiornika przeciwpowodziowego, gdzie na Złotym Potoku została wybudowana kamienna zapora przeciwpowodziowa. W Jarnołtówku Potok płynie pośród rozrzuconych z rzadka zabudowań przeplatając się z drogę, wzdłuż południowej granicy Rezerwatu przyrody Olszak doliną konsekwentną, głęboko wciętą w skały osadowe pochodzenia morskiego, głównie piaskowce, mułowce z otoczakami oraz łupki^[2]. Koryto potoku kamienisto-żwirowe z małymi progami kamiennymi, na których w kilku miejscach występują malownicze wodospady. Między Jarnołtówkiem a Pokrzywną rzeka, płynąc na wschód przeciska się między północnymi stokami masywu Biskupiej Kopy i Srebrnej Kopy (od strony południowej) a pasmem dużo mniejszych i niższych, ale też stromych wzgórz (z Olszakiem i Krzyżówką) od strony północnej, tworząc malowniczy atrakcyjny krajobrazowo epigenetyczny przełom o długości pow. 3 km. Opuszczając przełom wpływa pomiędzy zabudowania miejscowości Pokrzywna. Za Pokrzywną potok przepływa pod wiaduktem linii kolejowej nr 333 Głuchołazy – Pokrzywna, dalej łagodnie płynie wśród zabudowań miejscowości Moszczanka i Łąka Prudnicka płynie w kierunku wschodnim do ujścia, gdzie na północno-zachodnich obrzeżach Prudnika, na wysokości ok. 240 m n.p.m., uchodzi do Prudnika^[3]. Zasadniczy kierunek biegu potoku jest północno-wschodni. Jest to rzeka górska odwadniająca ze swymi dopływami znaczą część masywu Góry Poprzecznej oraz odprowadza część wód z północno środkowych zboczy Gór Opawskich. Rzeka w górnym i biegu dzika, w środkowym i dolnym biegu częściowo uregulowana, ze względu na górski charakter i mały stopień uregulowania tworzy malownicze meandry. Dno potoku jest słabo spękane i na ogół nieprzepuszczalne. Potok charakteryzuje się dużymi nie wyrównanymi spadkami podłużnymi i zmiennymi wodostanami, znajduje się na nim szereg progów redukujących spadek do wartości 6-11 promili. Gwałtowne topnienie śniegów wiosną, a w okresach letnich wzmożone opady i ulewne deszcze, które należą do częstych zjawisk sprawiają wezbrania wody i często przybierają groźne rozmiary, stwarzając zagrożenie powodziowe u podnóża gór.

Powodzie

Miejscowości leżące w środkowym i dolnym biegu rzeki nawiedziło kilka powodzi; największa nastąpiła w 1903, kolejna wielka powódź miała miejsce w 1997.

Fauna

Złoty Potok charakteryzuje wiele gatunków ryb, które stanowią typowe elementy potoków. Występuje w nim kiełb (Gobio gobio), strzebla potokowa (Phoxinus phoxinus), głowacz pręgopłetwy (Coottus poecilopus) będące pod ścisłą ochroną oraz piekielnica (Alburnoides bipunctatus), słonecznica (Leucaspius delineatus), okoń (Perca fluviatilis), szczupak (Esox lucius), lipień (Thymallus thymallus), pstrąg potokowy (Salmo trutta) i tęczowy (S. gairdneri).

Walory przyrodnicze

Dolina rzeki stanowi korytarz ekologiczny w Górach Opawskich dla siedlisk roślin nadrzecznych (zarośla, lasy łęgowe) i rzecznych. Obszar wzdłuż koryta zachował pół naturalny charakter, występują zbiorowiska różnorodnych siedlisk z cennymi gatunkami roślin i zwierząt. Brzegi rzeki porasta podgórski łęg jesionowy, posiadający bardzo bogate runo, w którym oprócz wielu pospolitych roślin występują niezwykle rzadkie i chronione gatunki. Występują tu gatunki podlegające ochronie częściowej, a wśród nich kopytnik pospolity, przytulia wonna – roślina o właściwościach leczniczych oraz intensywnie pachnący i kwitnący wiosną czosnek niedźwiedzi.

Dopływy

Modrý potok (l), Černý Potok (l), Skřivánskovický Potok (l), Bolkówka (p), Bystry Potok (p), Zamecki Potok (p), oraz okresowe i bezimienne strumienie mające źródła na zboczach Gór Opawskich.

Miejscowości położone nad potokiem

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0

Złoty Potok w Łące Prudnickiej

• Zlaté Hory
• Rožmital
• Jarnołtówek
• Pokrzywna
• Moszczanka
• Łąka Prudnicka
• Prudnik

Zobacz też

• Rzeki Europy

Przypisy

Bibliografia

• Góry Opawskie. Zlatohorská vrchovina, mapa turystyczna, skala 1:40 000. Wyd. IV. Wrocław: Studio PLAN, 2012. ISBN 978-83-61829-94-2.
• W. Brygier: Przewodnik, Góry Opawskie, Zlatohorska vrchovina. Wrocław: Studio PLAN, 2007. ISBN 83-60180-53-9.
• red.M. Staffa: Słownik Geografii Turystycznej Sudetów, t. 18, Góry Opawskie. Wrocław: I-Bis, 2008. ISBN 978-83-85773-98-6.