ZMW Ryś

MR1 Ryś
Ilustracja
Producent

ZMW we Wrocławiu

Klasa

motorower

Okres produkcji

1958–1964

Miejsce produkcji

 Polska

Napęd
Silnik

jednocylindrowy dwusuwowy chłodzony powietrzem

Pojemność

49 cm³

Stopień sprężania

6.5:1

Moc

1.5/1.1 przy 5000

Moment obrotowy

2.55 Nm przy 3500 obr./min

Skrzynia biegów

2 stopniowa

Ogumienie
Rozmiar opon

2.125x23

Wymiary i masa
Długość

1887 mm

Szerokość

660 mm

Wysokość

1080 mm

Wysokość siedzenia

845 mm

Rozstaw osi

1234 mm

Masa własna

64 kg

Pojemność baku

5,75 l

Osiągi
Prędkość maks.

55 km/h

Inne
Modele pokrewne

MR2 Żak

MR1 Ryś – pierwszy polski motorower. Skonstruowany został w 1. połowie 1957 roku w Zakładach Metalowych Wrocław-Zakrzów we Wrocławiu-Zakrzowie przez zespół inżynierów: Zbigniewa Domicza, Romana Wachowiaka i Edwarda Janasa. Prototyp skonstruowano w maju 1957, a produkcję seryjną rozpoczęto w ZMW od września 1958 roku[1]. Silniki SM01 dla Rysia produkowano w WSK Wrocław-Psie Pole[1].

Konstrukcję uznano wówczas za udaną, nie ustępującą pojazdom innych europejskich firm[2], zwłaszcza z powodu estetycznej sylwetki, resorowania obu kół i dobrych parametrów ruchowych. W 1958 konstruktorzy opracowali także dwuosobowy wariant motoroweru, który nie został zatwierdzony do produkcji. Nowoczesna jak na owe czasy konstrukcja Rysia okazała się jednak kosztowna w produkcji (cena wynosiła 6500 zł, niewiele mniej od motocykli – ok. 7000 zł za WFM)[1]. W 1959 opracowano w ZMW model uproszczony, ze zmniejszoną liczbą elementów blaszanych oraz silnikiem S38 z Zakładów Metalowych w Nowej Dębie, nazwany MR2 Żak, produkowany od 1960. Pod koniec produkcji w roku 1963, w związku z zakończeniem produkcji silników SM01, wypuszczono serię Rysia z silnikiem S38, takim samym, jaki montowano w MR2 Żak. Ta wersja Rysia nosiła oznaczenie MR1B[1].

8 sierpnia 1959 trzej studenci Politechniki Krakowskiej – Krystian Brodacki, Marian Ciepierski i Józef Drozd – rozpoczęli test Rysia w warunkach drogowych. Na udostępnionych przez ZMZ (zdjętych losowo z taśmy produkcyjnej i ledwie "dotartych" przejazdem do Krakowa) trzech motorowerach wyruszyli z Krakowa przez Czechy i Austrię do Włoch, gdzie ukoronowaniem testu był wjazd całej trójki na szczyt Wezuwiusza. Droga powrotna wiodła przez Słowenię, Chorwację, Węgry i Słowację – Rysie pokonały ponad 6300 km, docierając do Krakowa 28 października 1959. Raport z przebiegu próby był dla producenta doskonałą bazą dla prac nad udoskonaleniem motoroweru.

ZMW MR1 Ryś - dane techniczne

  • Podwozie i nadwozie[2]
    • Rama: otwarta, pojedyncza, rurowa, spawana
    • Koła: 2,125x23", szprychowe, ogumienie dętkowe
    • Zawieszenie przednie: widelec teleskopowy bez tłumienia hydraulicznego, śrubowe sprężyny, skok 85mm
    • Zawieszenie tylne: obustronny wahacz wleczony, resorowany centralną sprężyną śrubową, z amortyzatorami ciernymi na osi wahacza, skok 80mm
    • Tłumik wydechu zamontowany po prawej stronie
    • Zbiornik paliwa: 5,75 l
    • Osłony boczne tłoczone z blachy stalowej
    • Siodło jednoosobowe z mikrogumy pokryte winidurem, pod siodłem skrzynka narzędziowa
    • Bagażnik zewnętrzny na tylnym błotniku (obciążenie dopuszczalne 5 kg)
  • Napęd
    • na tylne koło: łańcuchem rolkowym jednorzędowym 1/2"x4,88, po prawej stronie pojazdu
    • skrzynia biegów: dwubiegowa, zmiana biegów rękojeścią pokrętną po lewej stronie kierownicy
    • sprzęgło: cierne, mokre, dwutarczowe
    • hamulce: bębnowe, średnica wewnętrzna 97 mm (hamulec przedni sterowany cięgłem z uchwytem na kierownicy, hamulec tylny sterowany przez obrót pedałami do tyłu)
    • rozrusznik nożny na pedały
  • Instalacja elektryczna[2]
    • Zasilanie: prądnica-iskrownik 6V, 16W
    • Reflektor o średnicy 100 mm
    • Sygnał dźwiękowy
  • Wymiary motoroweru[2]
    • Długość: 1887 mm
    • Szerokość (kierownica): 660 mm
    • Wysokość: 1080 mm
    • Rozstaw osi: 1234 mm
    • Prześwit poprzeczny: 140 mm
    • Masa własna: 64 kg
    • Dopuszczalna masa całkowita: 154 kg
    • Dopuszczalne obciążenie: 90 kg

Przypisy

  1. a b c d e Zakrzewski 2010 ↓, s. 172
  2. a b c d e Zieliński 2006 ↓, s. 225-227

Bibliografia

  • Krystian Brodacki, Rysiami na Wezuwiusz, Przekrój, Kraków, nr 779 z 13 marca 1960, s.8 http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=59330&from=publication
  • Adam Zakrzewski: Auto-moto PRL : władcy dróg i poboczy. Warszawa: Demart, 2010, s. 172. ISBN 978-83-7427-484-5. OCLC 750804040. (pol.)
  • Andrzej Zieliński: Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1947-1960. Wyd. 2 (dodr.). Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2006, s. 225-227. ISBN 978-83-206-1541-8. OCLC 749983205. (pol.)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Muzeum techniki sn (49).jpg
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polski motorower "ZMW Ryś" MR1 - Muzeum Techniki i Komunikacji w Szczecinie