Załuski (powiat płoński)

Załuski

wieś
Urząd Gminy Załuski
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	płoński
Gmina	Załuski
Wysokość	ok. 125 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	434[1][2]
Strefa numeracyjna	23
Kod pocztowy	09-142[3]
Tablice rejestracyjne	WPN
SIMC	0130100[4]
Położenie na mapie gminy Załuski Załuski
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Załuski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Załuski
Położenie na mapie powiatu płońskiego Załuski
52°30′46″N 20°31′52″E/52,512778 20,531111

Załuski – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie płońskim, w gminie Załuski^[4][5].

Prywatna wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie zakroczymskim ziemi zakroczymskiej województwa mazowieckiego^[6]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Załuski.

Położenie

Załuski położone są przy międzynarodowej trasie E77, ok. 50 km na północny zachód od Warszawy i 17 km na południowy wschód od miasta powiatowego Płońska.

Wieś usytuowana jest na Wysoczyźnie Płońskiej na Nizinie Mazowieckiej.

Historia

Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1405 roku. W księgach sądowych zakroczymskich występuje wtedy Vincencius de Zalusky. W pierwszej połowie XV wieku Załuski i sąsiednie Niepiekły należały do rodu Rawitów (de armis Raviczi).

Późniejsza wzmianka z 1423 roku (Zaluszky), rejestr poborowy z 1576 r. wykazuje, że żyli tu Załuscy i Tabałowie posiadający 5,5 łanu (ok. 95 ha) i jednego zagrodnika. Najwybitniejszą postacią XVI-wiecznych Załusk był Jan z Załusek, sędzia i starosta wyszogrodzki, uczestniczył między innymi w przyznawaniu praw targowych (przywilejów) Latowiczowi. W tym czasie szlak z Zakroczymia biegł przez Zdunowo, był więc oddalony od Załusk ok. 1 km.

Jak podaje Ryszard Małowiecki („Dane zebrane, czyli nieco o Załuskach”) Kurier Płoński, nr 5, 1 III 1995, s. 4) w II poł. XVIII w. Załuski należały do zamożniejszej szlachty, łącząc się na 200 lat z dobrami zdunowskimi. Do 1782 r. właścicielem był Władysław Zembrzuski (wojski zakroczymski), do 1791 r. pułkownik wojsk koronnych Tadeusz Czerski, później Ludwik Felicjan Golońskie herbu Jastrzębiec – podkomorzy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

• I ćwierć XIX wieku – szlak zakroczymski zyskał rozgałęzienie przechodzące przez Załuski.
• 1827 r. – wieś liczy 42 mieszkańców, 7 domów.
• 1885 r. – folwark w Załuskach, 705 mórg, 2 budynki murowane, 8 drewnianych.
• 1895 r. – wieś ma 22 domy, 191 mieszkańców, 588 mórg ziemi. Istnieje karczma, urząd gminy i kasa „zaliczkowo-wkładowa”.
• 1900 r. – istnieje gorzelnia.
• 1915 r. – przemarsz wojsk niemieckich i rosyjskich. Zniszczony folwark, wojska rosyjskie zatrzymują na kilka dni nacierających Niemców na przedpolach szosy, umocnienia rosyjskie znajdowały się w Załuskach na tzw. górce (Niemcy swoje pozycje mieli w Olszynach Starych ok. 5 km na zachód).

(na podst. „O Zdunowie raz jeszcze”, Kurier Płoński, nr 7, 1 IV 1995, s. 4)

• 1930 r. – istnieje regularna zabudowa, 17 zagród, istniał folwark z 6 domami, gorzelnia, duży sad.

Ostatnim dziedzicem był Stanisław Jaworowski.

Organizacje pozarządowe w miejscowości Załuski

Na terenie miejscowości Załuski zarejestrowane są i działają następujące organizacje pozarządowe^[7]:

• Towarzystwo Przyjaciół Załusk
• Ochotnicza Straż Pożarna w Załuskach

Galeria

• 

  Panorama wsi Załuski.

Zobacz też

• Załuski, Załuski-Lipniewo, Załuskie Koronne, Załuskie Kościelne

Przypisy

Bibliografia

• Krajowy Rejestr Sądowy
• Dokumenty z Pracowni Dokumentacji Dziejów Miasta Płońska
• „Niepiekłowie” L. Niepiekło. Warszawa 2014

Linki zewnętrzne

• Załuski (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 358 .