Zaślaz

Zaślaz
Ilustracja
Zaślaz mieszańcowy
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządróżopodobne
Rządślazowce
Rodzinaślazowate
Rodzajzaślaz
Nazwa systematyczna
Abutilon Mill.
Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754
Typ nomenklatoryczny

Abutilon theophrasti Medik[3]

Abutilon darvinii
Abutilon theophrasti

Zaślaz[4], klonik[5] (Abutilon Mill.) – rodzaj roślin z rodziny ślazowatych. Obejmuje ok. 120[6], 150[4], 177[7] gatunków. Rośliny te występują w strefie tropikalnej i subtropikalnej całego świata, z dużym zróżnicowaniem w Australii (48 gatunków)[6]. W Europie rośnie tylko jeden gatunek – zaślaz pospolity A. theophrasti[6], w Polsce jako antropofit lokalnie zadomowiony[8]. Rośliny te rosną w różnych siedliskach od lasów po otwarte miejsca skaliste[9].

Zaślaz pospolity jest ważną rośliną włóknodajną w Chinach, natomiast w Ameryce Północnej jest uciążliwym i powodującym duże straty chwastem. Niektóre inne gatunki uprawiane są na obszarach o ciepłym klimacie jako ozdobne, lecznicze i włóknodajne[6].

Morfologia

Pokrój
Byliny, półkrzewy i krzewy[10], osiągające do 10 m wysokości, o korze włóknistej, zazwyczaj wiecznie zielone[9].
Liście
Skrętoległe, pojedyncze, często klapowane[9].
Kwiaty
U większości gatunków szeroko rozwarte, u niektórych zwisające na szypułkach, z rozdętym kielichem, przystosowane do zapylania przez kolibry. U większości gatunków kolor kwiatów jest żółty lub pomarańczowy[11]. Pręciki są liczne, z nitkami w dole zrośniętymi w krótką rurkę. Owocolistki liczne z licznymi cienkimi szyjkami słupka[9].

Systematyka

Synonimy[12]

Abortopetalum O. Deg.

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Należy do plemienia Malveae, podrodziny Malvoideae, rodziny ślazowatych Malvaceae, rzędu ślazowców, kladu różowych (rosids) w obrębie okrytonasiennych (Magnoliophyta )[2][13].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Malvanae Takht., rząd ślazowce (Malvales Dumort.), podrząd Malvineae Rchb., rodzina ślazowate (Malvaceae Juss.), podplemię Abutilinae A. Gray, rodzaj zaślaz (Abutilon Mill.)[14]

Wykaz gatunków[7]
  • Abutilon abutiloides (Jacq.) Garcke ex Hochr.
  • Abutilon affine (Spreng.) G.Don
  • Abutilon alii Abedin
  • Abutilon amplum Benth.
  • Abutilon andrewsianum W.Fitzg.
  • Abutilon andrieuxii Hemsl.
  • Abutilon anglosomaliae Cufod. ex Thulin
  • Abutilon angulatum (Guill. & Perr.) Mast.
  • Abutilon anodoides A.St.-Hil. & Naudin
  • Abutilon appendiculatum K.Schum.
  • Abutilon arenarium C.T.White
  • Abutilon arequipense Ulbr.
  • Abutilon auritum (Wall. ex Link) Sweet
  • Abutilon austroafricanum Hochr.
  • Abutilon badium S.A.Husain & Baquar
  • Abutilon balansae Hassl.
  • Abutilon bastardioides Baker f. ex Rose
  • Abutilon benedictum Bunbury
  • Abutilon berlandieri A.Gray
  • Abutilon bidentatum Hochst. ex A.Rich.
  • Abutilon bivalve (Cav.) Dorr
  • Abutilon bracteosum Fryxell
  • Abutilon buchii Urb.
  • Abutilon burandtii Fryxell
  • Abutilon bussei Gürke ex Ulbr.
  • Abutilon californicum Benth.
  • Abutilon calliphyllum Domin
  • Abutilon carinatum Krapov.
  • Abutilon coahuilae Kearney
  • Abutilon costicalyx K.Schum. ex C.Takeuchi & G.L.Esteves
  • Abutilon cryptopetalum (F.Muell.) Benth.
  • Abutilon cuspidatum Pittier
  • Abutilon densiflorum (Hook. & Arn.) Walp.
  • Abutilon dinteri Ulbr.
  • Abutilon dispermum (Hochr.) Fryxell
  • Abutilon divaricatum Turcz.
  • Abutilon dugesii S.Watson
  • Abutilon durandoi Mattei
  • Abutilon eggelingii Verdc.
  • Abutilon eremitopetalum Caum
  • Abutilon erythraeum Mattei
  • Abutilon eufigarii Chiov.
  • Abutilon exonemum F.Muell.
  • Abutilon exstipulare (Cav.) G.Don
  • Abutilon falcatum A.St.-Hil. & Naudin
  • Abutilon flanaganii A.Meeuse
  • Abutilon fraseri (Hook.) Walp.
  • Abutilon fruticosum Guill. & Perr.
  • Abutilon fugax Domin
  • Abutilon fuscicalyx Ulbr.
  • Abutilon galpinii A.Meeuse
  • Abutilon gebauerianum Hand.-Mazz.
  • Abutilon geranioides (DC.) Benth.
  • Abutilon ghafoorianum Abedin
  • Abutilon giganteum (Jacq.) Sweet
  • Abutilon glabriflorum Hochr.
  • Abutilon grandidentatum Fryxell
  • Abutilon grandiflorum G.Don
  • Abutilon grandifolium (Willd.) Sweet
  • Abutilon grantii A.Meeuse
  • Abutilon greveanum (Baill.) Hochr.
  • Abutilon grewiifolium (Ulbr.) Krapov.
  • Abutilon guineense (Schumach.) Baker f. & Exell
  • Abutilon haenkeanum C.Presl
  • Abutilon haitiense Urb.
  • Abutilon halophilum F.Muell. ex Schltdl.
  • Abutilon hannii Baker f.
  • Abutilon herzogianum R.E.Fr.
  • Abutilon hirtum (Lam.) Sweet
  • Abutilon hulseanum (Torr. & A.Gray) Torr. ex Baker f.
  • Abutilon hypoleucum A.Gray
  • Abutilon ibarrense Kunth
  • Abutilon inaequilaterum A.St.-Hil.
  • Abutilon incanum (Link) Sweet
  • Abutilon inclusum Urb.
  • Abutilon indicum (L.) Sweet – zaślaz indyjski, klonik indyjski
  • Abutilon insigne Planch.
  • Abutilon itatiaiae R.E.Fr.
  • Abutilon julianae Endl.
  • Abutilon karachianum S.A.Husain & Baquar
  • Abutilon lauraster Hochr.
  • Abutilon leonardii Urb.
  • Abutilon lepidum (F.Muell.) A.S.Mitch.
  • Abutilon leucopetalum (F.Muell.) Benth.
  • Abutilon lineatum (Vell.) K.Schum.
  • Abutilon listeri Baker f.
  • Abutilon lobulatum Domin
  • Abutilon longicuspe Hochst. ex A.Rich.
  • Abutilon longilobum F.Muell.
  • Abutilon macrocarpum Guill. & Perr.
  • Abutilon macropodum Guill. & Perr.
  • Abutilon macrum F.Muell.
  • Abutilon macvaughii Fryxell
  • Abutilon malachroides A.St.-Hil. & Naudin
  • Abutilon malacum S.Watson
  • Abutilon malirianum S.A.Husain & Baquar
  • Abutilon malvifolium (Benth.) J.M.Black
  • Abutilon mangarevicum Fosberg
  • Abutilon mauritianum (Jacq.) Medik.
  • Abutilon menziesii Seem.
  • Abutilon micropetalum Benth.
  • Abutilon minarum K.Schum.
  • Abutilon mitchellii Benth.
  • Abutilon mollicomum (Willd.) Sweet
  • Abutilon mollissimum (Cav.) Sweet
  • Abutilon mucronatum J.E.Fryxell
  • Abutilon multiflorum R.E.Fr.
  • Abutilon myrianthum (Planch. & Linden) Krapov.
  • Abutilon neelgherrense Munro
  • Abutilon nigricans G.L.Esteves & Krapov.
  • Abutilon nobile Domin
  • Abutilon orbiculatum (DC.) G.Don
  • Abutilon otocarpum F.Muell.
  • Abutilon oxycarpum (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
  • Abutilon palmeri A.Gray
  • Abutilon paniculatum Hand.-Mazz.
  • Abutilon pannosum (G.Forst.) Schltdl.
  • Abutilon parishii S.Watson
  • Abutilon parvulum A.Gray
  • Abutilon pedatum Ewart
  • Abutilon pedrae-brancae K.Schum.
  • Abutilon pedunculare Kunth
  • Abutilon percaudatum Hochr.
  • Abutilon permolle (Willd.) Sweet
  • Abutilon persicum (Burm.f.) Merr.
  • Abutilon picardae Urb.
  • Abutilon pilosicalyx Verdc.
  • Abutilon pilosocinereum A.Meeuse
  • Abutilon pinkavae Fryxell
  • Abutilon pitcairnense Fosberg
  • Abutilon piurense Ulbr.
  • Abutilon pritchardii Exell & Hillc.
  • Abutilon procerum Fryxell
  • Abutilon pseudocleistogamu m Hochr.
  • Abutilon pubistamineum Ulbr.
  • Abutilon pycnodon Hochr.
  • Abutilon pyramidale Turcz.
  • Abutilon ramiflorum A.St.-Hil.
  • Abutilon ramosum (Cav.) Guill. & Perr.
  • Abutilon ranadei Woodrow & Stapf
  • Abutilon reflexum (Lam.) Sweet
  • Abutilon rehmannii Baker f.
  • Abutilon reventum S.Watson
  • Abutilon roseum Hand.-Mazz.
  • Abutilon rotundifolium Mattei
  • Abutilon sachetianum Fosberg
  • Abutilon sandwicense (O.Deg.) Christoph.
  • Abutilon schaeferi Ulbr.
  • Abutilon schinzii Ulbr.
  • Abutilon sepalum S.A.Husain & Baquar
  • Abutilon simulans Rose
  • Abutilon sinaicum Mattei
  • Abutilon sinense Oliv.
  • Abutilon somalense Mattei
  • Abutilon sonneratianum (Cav.) Sweet
  • Abutilon sphaerostaminum Hochr.
  • Abutilon stenopetalum Garcke
  • Abutilon straminicarpum Fryxell
  • Abutilon subprostratum Verdc.
  • Abutilon substellatum Phuph. & Poopath
  • Abutilon subumbellatum Philcox
  • Abutilon subviscosum Benth.
  • Abutilon tehuantepecense Fryxell
  • Abutilon terminale (Cav.) A.St.-Hil.
  • Abutilon theophrasti Medik. – zaślaz pospolity
  • Abutilon thyrsodendron Griseb.
  • Abutilon trisulcatum (Jacq.) Urb.
  • Abutilon tubulosum (A.Cunn. ex Hook.) Walp.
  • Abutilon turumiquirense Steyerm.
  • Abutilon umbelliflorum A.St.-Hil.
  • Abutilon venosum Lem.
  • Abutilon virginianum Krapov.
  • Abutilon viscosum (L.) Dorr
  • Abutilon whistleri Fosberg
  • Abutilon wituense Baker f.
  • Abutilon wrightii A.Gray
  • Abutilon xanti A.Gray

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-19].
  4. ↑ a b Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 1026. ISBN 83-214-1305-6.
  5. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 13. ISBN 978-83-925110-5-2.
  6. ↑ a b c d David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 2. ISBN 978-1-107-11502-6.
  7. ↑ a b Abutilon Mill.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-01-27].
  8. ↑ B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.
  9. ↑ a b c d Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 158. ISBN 0-333-73003-8.
  10. ↑ Abutilon Miller. W: Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-01-29].
  11. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  12. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-15].
  13. ↑ United States Department of Agriculture Agricultural Research Service: Family: Malvaceae Juss. (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-19].
  14. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Abutilon (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-18].

Media użyte na tej stronie

Abutilion x hybridum a1.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Abutilion pictum 'Thompsonii'
Abutilon theophrasti 2015-08-29 5732b.JPG
Autor: Salicyna, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zaślaz pospolity (Abutilon theophrasti), Ogród Botaniczny UMCS w Lublinie