Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne

Przygotowanie do wentylacji w trakcie uciskania klatki piersiowej podczas ćwiczeń na manekinie

Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne, ALS (ang. Advanced Life Support) – zespół czynności stosowanych przez personel medyczny u poszkodowanego, u którego wystąpiło podejrzenie nagłego zatrzymania krążenia. W skład ALS wchodzą: resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO), defibrylacja, farmakoterapia oraz inne zabiegi, mające na celu przywrócenie spontanicznej akcji serca lub spontanicznego oddychania. Wykonywanie czynności podczas ALS jest ściśle związane z zasadami BLS i RKO, których pełna znajomość jest konieczna do prawidłowego postępowania.

Algorytm postępowania

Algorytm ALS

Podstawowe czynności

Algorytm ALS należy powtarzać w formie cyklicznej, wykonując pojedyncze czynności w przedstawionej poniżej sekwencji, aż do momentu pojawienia się spontanicznego oddechu lub samodzielnej akcji serca:

1. Sprawdź, czy poszkodowany reaguje, czy oddycha, czy nie występują pojedyncze westchnienia.
2. Rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową, schematem 30:2 (trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej – dwa oddechy).
3. Podłącz defibrylator/monitor, minimalizuj przerwy w resuscytacji.
4. Oceń rytm serca.
5. Dokonaj defibrylacji, jeżeli występuje migotanie komór (VF) lub częstoskurcz komorowy (VT) bez tętna.
6. Natychmiast podejmij RKO przez 2 minuty, minimalizuj przerwy w resuscytacji.
7. Oceń rytm i kontynuuj ALS.

Pozostałe postępowanie podczas ALS

Podczas wykonywania podstawowych czynności algorytmu ALS należy wykonać również poniższe procedury, pamiętając o minimalizowaniu przerw w resuscytacji:

1. Zaplanuj dalsze działania, zanim przerwiesz RKO.
2. Podawaj tlen.
3. Nie przerywaj uciskania klatki piersiowej po zabezpieczeniu dróg oddechowych.
4. Zapewnij dostęp donaczyniowy (dożylny, ew. doszpikowy).
5. Podawaj adrenalinę co 3–5 min w dawce 1 mg.
6. Lecz odwracalne przyczyny zatrzymania krążenia, takie jak:
   • hipoksja
   • hipowolemia
   • hipokaliemia
   • hiperkaliemia
   • zaburzenia metaboliczne
   • hipotermia
   • zaburzenia zatorowo-zakrzepowe
   • tamponada serca
   • zatrucie
   • odma prężna

Defibrylacja

Etap przygotowania do defibrylacji w trakcie uciskania klatki piersiowej podczas ćwiczeń na manekinie

Defibrylację wykonuje się w zależności od rytmu serca. Defibrylację rozpoczyna się od impulsu 120–150 J defibrylatorem dwufazowym lub 200 J jednofazowym. Po defibrylacji nie ocenia się rytmu. Wykonuje się jeden cykl RKO i dopiero wtedy ocenia się rytm.

Rytmy wymagające defibrylacji:

• migotanie komór
• częstoskurcz komorowy bez tętna

Rytmy nie wymagające defibrylacji (w których defibrylacja jest przeciwwskazana):

• asystolia
• aktywność elektryczna bez tętna (PEA)

Jeżeli rytm nie wymaga defibrylacji, natychmiast przystępuje się do RKO.

Farmakoterapia

• adrenalina – 1 mg i.v lub i.o. (najczęściej w rozcieńczeniu 1:10 000, czyli roztwór 10 ml 0,9% NaCl zawiera 1 mg adrenaliny) – jest pierwszym lekiem podawanym w zatrzymaniu krążenia niezależnie od jego przyczyny. Jest włączona w algorytm ALS, który zaleca jej użycie co 3–5 minut (co drugą pętlę RKO).
• amiodaron – jest wskazany w opornych na leczenie VF/VT bez tętna oraz hemodynamicznie stabilnym VT i innych opornych tachyarytmiach. Powinien być podawany po trzeciej nieskutecznej defibrylacji.
• magnez
• wapń

Przerwanie resuscytacji

Przerwanie algorytmu ALS powinno nastąpić wówczas, kiedy powróci spontaniczna akcja serca lub pacjent zacznie samodzielnie oddychać. Jeżeli po kilku cyklach ALS żadne z tych kryteriów nie zostanie spełnione, decyzja o przerwaniu resuscytacji należy do osoby odpowiedzialnej za wykonywane czynności resuscytacyjnych. Nie ma czasowych ograniczeń wykonywania resuscytacji, jednak prawdopodobieństwo przeżycia pacjenta znacznie maleje wówczas, gdy nie zostanie przywrócona spontaniczna akcja serca, pacjent mimo resuscytacji nie kwalifikuje się do defibrylacji i zatrzymanie krążenia nie wystąpiło w obecności zespołu pogotowia ratunkowego^[1]. Istotnym elementem znacznie zmniejszającym prawdopodobieństwo powodzenia resuscytacji jest również brak RKO wykonywanej przez świadków zdarzenia.

Przypisy

Bibliografia

• prof. dr hab. Janusz Andres (red.), Rudolph W. Koster: Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne u osób dorosłych. Kraków: 2010. ISBN 83-89610-10-2.Sprawdź autora:1.
• prof. dr hab. Janusz Andres (red.), Rudolph W. Koster: Wytyczne resuscytacji 2010. Kraków: 2010. ISBN 83-89610-10-2.Sprawdź autora:1.
• Wojciech Noszczyk (red.): Chirurgia, tom I. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009, s. 77. ISBN 83-200-3983-2.