Zabytki Wielkiej Brytanii

Zabytki Wielkiej Brytanii (ang. Listed building) to budynki, które zostały umieszczone na ustawowej liście budynków o szczególnym znaczeniu architektonicznym lub historycznym. Jest to powszechnie stosowany status, dotyczący około pół miliona budynków.

Zabytkowy obiekt nie może zostać zburzony ani rozbudowany bez zezwolenia władz lokalnych (które zazwyczaj konsultują zmiany z odpowiednią centralną agencją rządową). Prawo zobowiązuje właścicieli tych zabytkowych budynków do przeprowadzania koniecznych napraw, renowacji i utrzymania obiektów, a niedotrzymanie zobowiązań grozi karą. Procedura uznawania obiektów za zabytkowe dopuszcza również usuwanie budynków z listy, jeśli wpis zostanie uznany za błędny[1].

Większość obiektów znajdujących się w wykazach stanowią budynki, ale na liście znajdują się również mosty, pomniki, rzeźby, pomniki wojenne, a nawet kamienie milowe oraz przejście dla pieszych Abbey Road, kojarzone z zespołem The Beatles. Nieco odmienne systemy funkcjonują w każdym obszarze Zjednoczonego Królestwa, choć podstawowe zasady wpisywania na listę są jednakowe.

Anglia i Walia

Buckingham Palace, zabytek klasy I
Clifton Suspension Bridge, zabytek klasy I
Pałac Westminsterski, zabytek klasy I
Elektrownia Battersea, zabytek klasy II*
Florin Court(ang.), zabytek klasy II

Obecnie w Anglii znajduje się 397 164 obiektów zabytkowych[2], z czego 2,5% stanowią zabytki klasy I[3]. W Walii znajduje się 30 000 budynków zabytkowych[4]. Agendą rządu brytyjskiego, opiekującą się zabytkami Anglii jest English Heritage.

Wszystkie budynki w Anglii zbudowane przed 1700 rokiem są zabytkami, a także większość tych z lat 1700-1840. Spośród struktur powstałych po drugiej wojnie światowej, tylko te o wyjątkowym znaczeniu zostały wpisane na listę zabytków[3].

Kategorie obiektów zabytkowych

Istnieją trzy rodzaje statusów budynków zabytkowych na terenie Anglii i Walii:

  • Klasa I
  • Klasa II*
  • Klasa II

W przeszłości istniała również nieustawowa klasa III, która została zniesiona w 1970 roku[3].

Kryteria obiektów zabytkowych

Każda konstrukcja, znajdująca się na liście zabytków, musi spełniać określone kryteria. Kryteria obejmują znaczenie architektoniczne, historyczne lub muszą być blisko związane ze znaczącymi postaciami bądź wydarzeniami historycznymi. Kryteria obejmują:

  • wiek i rzadkość – budynki zbudowane przed 1700 rokiem, które zachowały się w oryginalnym stanie, a także większość tych, zbudowanych w latach 1700-1840;
  • zalety estetyczne – wyjątkowy wygląd budynku, w przypadku braku wyróżniających się aspektów wizualnych, wpisane mogą zostać te, które reprezentują szczególny aspekt historii społecznej lub ekonomicznej;
  • selektywność – spośród grupy konstrukcji o podobnych walorach, zabytkowe są najbardziej znaczące lub reprezentatywne;
  • interes narodowy – bliski związek z osobami i wydarzeniami ważnymi historycznie;
  • stan techniczny[5]

Przykłady zabytków klasy I

Przykłady zabytków klasy II

Przykłady zabytków klasy III

Irlandia Północna

Świątynia Mussenden, zabytek klasy A
Zamek w Belfaście, zabytek klasy B+

W Irlandii Północnej znajduje się około 8500 budynków zabytkowych, co stanowi 2% ogólnej liczby budynków[6]. Około 200 budynków stanowi klasę A, około 400 klasę B+, a reszta B1 i B2. Instytucją odpowiedzianą za klasyfikację i opiekę nad obiektami zabytkowymi jest Northern Ireland Environment Agency[7].

Istnieją cztery rodzaje statusów budynków zabytkowych na terenie Irlandii Północnej:

Klasa A
Klasa B+
Klasa B1
Klasa B2

Szkocja

W Szkocji znajduje się około 47 400 budynków zabytkowych, z czego 8% (około 3800) sklasyfikowano jako zabytki kategorii A, 51% (około 24 000) stanowi kategorię B, a reszta kategorię C(s)[8].

Pałac Holyrood, zabytek kategorii A
Ibrox Park, zabytek kategorii B

Istnieją trzy rodzaje statusów budynków zabytkowych na terenie Szkocji:

Kategoria A
Kategoria B
  • Harbourmaster’s House, Dysart, Fife
  • National War Museum of Scotland, Edynburg
  • Sabhal Mòr Ostaig, Isle of Skye
  • Ibrox Park, Glasgow
Kategoria C(s)
  • St John’s Cathedral, Oban, Argyll
  • Belmont Picturehouse, Aberdeen
  • Craigend Castle, East Dunbartonshire


Przypisy

  1. Listing FAQs. English Heritage. [dostęp 2012-04-30]. (ang.).
  2. English Heritage List: Search Results. English Heritage. [dostęp 2012-05-03]. (ang.).
  3. a b c Listed Buildings. English Heritage. [dostęp 2012-05-03]. (ang.).
  4. Buildings & Conservation Areas. Cadw, Welsh Government. [dostęp 2012-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-28)]. (ang.).
  5. Principles of Selection for Listing Buildings. Department for Culture, Media and Sport. [dostęp 2012-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-10)]. (ang.).
  6. Criteria for Listing: A consultation on proposed revisions to Annex C of Planning Policy Statement 6. Northern Ireland Environment Agency. [dostęp 2012-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-25)]. (ang.).
  7. Planning Policy Statement 6: Planning, Archaeology, and the Built. Planning and Local Government Group. [dostęp 2012-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-24)]. (ang.).
  8. Guide to the Protection of Scotland’s Listed Buildings. Historic Scotland. [dostęp 2012-05-03]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Wfm ibrox main stand.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Belfast Castle.JPG
Autor: Stubacca, Licencja: CC BY-SA 3.0
Belfast Castle
Clifton Suspension Bridge.jpg
Autor: Hariprasath Raajaraajan from Bristol, United kingdom, Licencja: CC BY-SA 2.0

Explore #19(Highest Position), May 1, 2009

Some problem with flickr ......... Ive uploaded on May 2nd, but its on May 1st explore archive ......... strange
Battersea Power Station, London-22May2010.jpg
Autor: Aurelien Guichard from London, United Kingdom, Licencja: CC BY-SA 2.0
Battersea Power Station, London.
Florin Court (2).jpg
Autor: CAGW, Licencja: CC BY-SA 2.0
Florin Court, Charterhouse Square, Smithfield, London. The building was used as Whitehaven Mansions, the fictional London residence of Agatha Christie's character Hercule Poirot, in the LWT television series Agatha Christie's Poirot (1989–2013).
MussendenTemple.jpg
Autor: Adrian O' Neill (wuser10), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Mussenden Temple, Northern Ireland.
Royal Palace of Holyroodhouse 2.jpg
Autor: Oliver-Bonjoch, Licencja: CC BY-SA 3.0
Royal Palace of Holyroodhouse, Edinburgh, Scotland.
Abbey Road London.JPG
(c) WillMcC z angielskojęzycznej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Picture of Abbey Road in London. Abbey Road Studios can be seen in the background. Picture taken in summer of 2004. It is common for tourists to cross the road barefoot.
Westminster palace.jpg
Autor: DaniKauf, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Westminster Palace in London, The Great Westminster Clock; The bell within the clock tower is named 'Big Ben.'