Zadzim
| Artykuł | 51°46′43″N 18°50′43″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 51°46'59.9"N, 18°51'0.0"E, 51°50'N, 18°52'E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 652 m |
| wieś | |
 (c) I, Chrumps, CC BY-SA 3.0 Kościół pw. św. Małgorzaty w Zadzimiu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | Zadzim |
| Wysokość | 135 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) | 451[1] |
| Strefa numeracyjna | 43 |
| Kod pocztowy | 99-232 |
| Tablice rejestracyjne | EPD |
| SIMC | 0720929 |
Położenie na mapie gminy Zadzim _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Zadzim") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu poddębickiego  | |
 51°46′43″N 18°50′43″E/51,778611 18,845278 | |
Zadzim – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie poddębickim, w gminie Zadzim, ok. 15 km na północny zachód od Szadku, przy starym szlaku handlowym, łączącym Sieradz z Łęczycą.
W 1943 Niemcy wprowadzili nazwę okupacyjną Scharhausen[2].
Miejscowość jest siedzibą gminy Zadzim, parafii św. Małgorzaty oraz ważnym ośrodkiem usługowo-handlowym. W miejscowości istnieje straż pożarna, która została założona w 1902 roku.
Historia
Pierwsza pisana wzmianka o wsi pochodzi z 1386 r. Gniazdo rodu Zadzimskich, którzy zapewne postawili tu drewniany kościół wspomniany na pocz. XV w. W przeszłości Zadzim należał także do Zaleskich z Otoka, Radomickich, Sapiehów, Lubomirskich. W XVI w. dobra zadzimskie podzielono na 3 działy: Wolę Zaleską, Wolę Sypińską i Wolę Zadzimską (obecnie Wola Flaszczyna). W XVIII w. były one własnością Dąmbskich z Lubrańca (Józef Kazimierz hr. z Lubrańca Dąmbski był wojewodą sieradzkim w latach 1756–1766), a potem Jarocińskich.
6 września 1939 wkraczający do wsi żołnierze Wehrmachtu zamordowali 5 osób, w tym 4 mieszkańców wsi[3].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie sieradzkim.
Zabytki
W centrum wsi stoi murowany późnorenesansowy kościół pw. św. Małgorzaty, wzniesiony w latach 1640–1642, na miejscu poprzedniego wzmiankowanego w 1416 Fundatorem obecnego kościoła był Aleksander z Otoka Zaleski herbu Dołęga, podsędek sieradzki i referendarz koronny. Jego portret w całej postaci z napisem i datą 1647 wisi w kościele. Jest to kościół murowany, jednonawowy, z wieżą przykrytą barokowym hełmem. Na styku ściany i czworobocznej wieży – cylindryczna wieżyczka z kluczowymi otworami strzelniczymi, mieszcząca obecnie klatkę schodową na chór, którą wg tradycji identyfikuje się z basztą obronną – pozostałością dawnego kościoła. Wewnątrz sklepienie kolebkowe z lunetami o późnorenesansowej dekoracji stiukowej typu kalisko-lubelskiego. Z prezbiterium do zakrystii wejście prowadzi przez marmurowy, wczesnobarokowy portal z 1642 r. Wyposażenie wnętrza głównie barokowe – z XVI i XVII w. Cenne nagrobki z XVI i XVII w., wśród nich marmurowy, renesansowy nagrobek z miedzianą tablicą, przeniesiony z poprzedniego drewnianego kościoła, Jana i Katarzyny Bużeńskich, wykonany w 1554 r., płyta nagrobna z piaskowca rodziny Rudnickich h. Lis, wystawiona w latach 80. XVI wieku przez Jana Rudnickiego, chorążego sieradzkiego z herbami: Lis, Grzymała, Budzisz i nieczytelnym – pierwotnie w posadzce kościoła.
Przy drodze do Pęczniewa park podworski (ok. 7,7 ha), założony w poł. XVIII w. przez Karola Dąmbskiego, pułkownika wojsk koronnych na planie herbu koronnego – Godziemba. Zachowały się aleje grabowe, pomnikowe okazy dębów szypułkowych, jesionów, lip, kasztanowców i modrzewi europejskich. Po starym cmentarzu (na granicy parku, od strony wsi), pozostał już tylko grób Jarocińskich i mogiła nieznanego powstańca z 1863 r., który zmarł z ran w miejscowym dworze. Mogiła ta została odtworzona w 1990 r. dzięki Kalinie Kowalczewskiej z Woli Flaszczyny. W parku zachował się piętrowy dwór neoklasycystyczny z poł. XIX w., zbudowany przez Wojciecha Jarocińskiego, z wnętrzem przekształconym przebudową.
Według rejestru zabytków NID[4] na listę zabytków wpisane są obiekty:
- kościół parafialny pw. św. Małgorzaty, 1640-42, nr rej.: 718 z 21.10.1967
- zespół pałacowy, XVIII-XIX w.:
- pałac, nr rej.: 375-XIII-37 z 21.12.1946 oraz 1/86 z 1.1986
- park, nr rej.: 375-XIII-37 z 29.11.1957 oraz 100 z 21.10.1967
Przypisy
- ↑ "WirAd" System Obsługi Interesanta (pol.). gminazadzim.pl, 2011-04-07. [dostęp 2017-05-30].
- ↑ Vgl. Anordnung über Ortsnamenänderung im Reichsgau Wartheland, Nr 62, 18 maja 1943
- ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 359
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18].
Bibliografia
- Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. II, woj. łódzkie, z. 10 w oprac. Szczepkowskiej Katarzyna, Warszawa 1954
- Ruszkowski Andrzej, Sieradz i okolice, Sieradz 2000
Linki zewnętrzne
- Zadzim, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 255.
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Kolonia | |
| Osada | |
| Przysiółki | |
| Osada leśna | |
| Integralne części wsi |
|
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 52.45 N
- S: 50.78 N
- W: 17.95 E
- E: 20.75 E
(c) I, Chrumps, CC BY-SA 3.0
Kościół p.w. Św. Małgorzaty Panny i Męczennicy w Zadzimiu (zabytek nr rejestr. 718)
Autor: Darek Gogolewski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Rynek w Zadzimiu od strony Poddębic