Zagórze Śląskie

Zagórze Śląskie
	wieś
	; Widok na wieś z wieży zamkowej
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	wałbrzyski
Gmina	Walim
Liczba ludności (2011)	438
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	58-321
Tablice rejestracyjne	DBA
SIMC	0856480
	Położenie na mapie gminy Walim Zagórze Śląskie
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zagórze Śląskie
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zagórze Śląskie
	Położenie na mapie powiatu wałbrzyskiego Zagórze Śląskie
	50°45′31″N 16°24′20″E/50,758611 16,405556

Artykuł	50°45'31"N 16°24'20"E
- błąd	39 m
WD	50°45'N, 16°24'E
- błąd	2317 m
Odległość	1093 m

Dawny dworzec kolejowy

(c) Spook z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 2.5

Zamek Grodno

Centrum Zagórza Śl.

(c) Spook at pl.wikipedia, CC BY-SA 2.5

Jezioro Bystrzyckie, niedaleko Zagórza Śl.

Mapa Zagórza Śl.

Most kamienny na drodze Lubachów - Jugowice, Zagórze Śl.

Zagórze Śląskie – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wałbrzyskim, w gminie Walim.

Położenie

Wieś jest usytuowana w dolinie Bystrzycy, pomiędzy Górami Sowimi i Górami Czarnymi.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. Graniczy ze wsiami: Jugowice, Niedźwiedzica, Dziećmorowice, Lubachów i Michałkowa.

Nazwa

Pierwsza wzmianka o miejscowości w formie Kiensberg pochodzi z 1372 roku. Nazwa była później notowana także w formach Kinsberg (1429), Kiensperg (1547), Kinaw (1666-67), Kynau, Kynsberg, Königsberg (1785), Kynau (1845), Choina, Kynau (1896), Chojna, Kynau (1900), Kynau (1941), Chojna (1945), Chojnów, Choina (1945), Zagórze Śląskie (1947)^[3].

Najstarsze zapisy wskazują na formę Kiensberg, składającą się z niemieckich rzeczowników pospolitych der Kien (śrwniem. kien) ‘drzewo sosnowe’ i der Berg (śrwniem. berc) ‘góra, wzgórze, wzniesienie’. Być może była to także hybrydalna forma polsko-niemiecka, której pierwszy człon wywodził się od staropolskiego apelatywu kien, kna (psł. *kъnъ) ‘żywiczne drzewo sosnowe’. Z czasem człon Kien- uległ przekształceniu w Kyn-, a nazwa ugruntowała się w formie Kynau. Po II wojnie światowej jako przejściową stosowano polską nazwę Chojna^[3]. Ostatecznie ustalona została nazwa Zagórze Śląskie, którą oficjalnie przyjęto 15 marca 1947 roku^[4].

Historia

Wieś powstała jako osada związana z zamkiem Grodno i nosiła tą samą co zamek nazwę, co powoduje trudności z ustaleniem, czy dokumenty odnoszą się do miejscowości czy do zamku. Wiadomo, że w 1372 roku, istniał folwark u podnóża zamku. W kolejnych stuleciach Zagórze Śląskie należało do kolejnych właścicieli zamku.

W 1825 roku we wsi było 61 domów, folwark, wolne sołectwo, szkoła ewangelicka, przytułek, browar, gorzelnia, bielnik, 3 młyny wodne, olejarnia, tartak, młyn do mielenia kory dębowej, folusz, sezonowa cegielnia, 5 warsztatów bawełnianych oraz 53 warsztaty lniane. W drugiej połowie XIX wieku nastąpił remont i udostępnienie zamku zwiedzającym, co spowodowało przekształcenie się Zagórza w miejscowość letniskową.

Na początku XX wieku atrakcyjność Zagórza wzrosła wraz z uruchomieniem Kolei Bystrzyckiej oraz utworzeniem Jeziora Bystrzyckiego. W okresie międzywojennym w Zagórzu funkcjonowało 5 hoteli i pensjonatów, dysponujących około 100 miejscami noclegowymi oraz schronisko młodzieżowe z 38 miejscami i polem namiotowym.

Po II wojnie światowej miejscowość zachowała turystyczny charakter^[5].

W 2018 roku przystąpiono do budowy Centrum Edukacji Ekologicznej „Choina” ze ścieżką edukacyjną i akwarium, dzięki któremu będzie możliwa obserwacja życie biologicznego w Jeziorze Bystrzyckim.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[6]:

kościół parafialny pw. Świętego Krzyża, wzmiankowany w 1376 r.^[7], obecny z około 1500 r., przebudowywany w 1866 r.; we wnętrzu gotyckie portale i rzeźby z XV wieku oraz ołtarz z przełomu XVI i XVII wieku
zamek Grodno, z pierwszej połowy XIV w., XV w., w drugiej połowy XVI w., w latach: 1868-1869, 1904
zespół pałacowy, ul. Główna 13, z drugiej połowy XIX wieku:
- pałac
- powozownia, obecnie budynek gospodarczy
- park
- folwark
dworzec kolejowy, murowano-szachulcowy, z 1902 r.
zapora wodna na Bystrzycy tworząca Jezioro Bystrzyckie, zbudowana w latach 1912-1917, jedna z największych na Dolnym Śląsku^[8]

inne zabytki:

most, murowany z kamienia, wzniesiony około roku 1820^[8]
Kolej Bystrzycka

Atrakcje turystyczne

kładka dla pieszych na Jeziorze Bystrzyckim (w budowie; od 1968 do 2018 znajdował się w tym miejscu most linowy, 2010 wyłączony z użytkowania z powodu złego stanu technicznego)^[9]^[10],
przystań sportów wodnych na Jezioro Bystrzyckie,
jarmark średniowieczny - organizowany co roku na Zamku Grodno
Festiwal Filmów Amatorskich Biała Dama na Zamku Grodno
Góra Choina wraz ze znajdującym się na niej rezerwatem

Szlaki turystyczne

Zielony: Szlak Zamków Piastowskich do Grodźca
Żółty: żółty szlak: PKP Wałbrzych Główny – Zamek Nowy Dwór – Jedlina-Zdrój – Niedźwiedzica – Zagórze Śląskie – Zamek Grodno – Bystrzyca Górna – Świdnica – Ślęża – Wieżyca – PKP w Sobótce – Wrocław
Niebieski: Europejski długodystansowy szlak pieszy E3 Atlantyk – Morze Czarne

Przypisy

↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1592 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska. pod red. Stanisławy Sochackiej. T. 16, Wrzesień-Żyznów. Opole: Wydawnictwo Instytut Śląski, 2014, s. 82. ISBN 978-83-7126-300-2.
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
↑ Marek Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów, Tom 10 Góry Wałbrzyskie, Podgórze Wałbrzyskie, Pogórze Bolkowskie, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław, 2005
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 192. [dostęp 2012-10-24].
↑ Józef Pilch: Zabytki Architektury Dolnego Śląska, Wrocław, 1978
↑ ^a ^b Józef Pilch: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa, 2005
↑ Będzie nowa kładka nad Jeziorem Bystrzyckim
↑ Zagórze Śląskie będzie atrakcyjniejsze

Bibliografia

Marek Staffa: Słownik Geografii Turystycznej Sudetów, Tom 10 Góry Wałbrzyskie, Podgórze Wałbrzyskie, Pogórze Bolkowskie, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław, 2005, ss. 533-8

Linki zewnętrzne

[GUS-1] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1592 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[Sochacka2004-3] Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska. pod red. Stanisławy Sochackiej. T. 16, Wrzesień-Żyznów. Opole: Wydawnictwo Instytut Śląski, 2014, s. 82. ISBN 978-83-7126-300-2.

[MP-4] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).

[Slownik-5] Marek Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów, Tom 10 Góry Wałbrzyskie, Podgórze Wałbrzyskie, Pogórze Bolkowskie, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław, 2005

[6] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 192. [dostęp 2012-10-24].

[7] Józef Pilch: Zabytki Architektury Dolnego Śląska, Wrocław, 1978

[Leksykon-8] Józef Pilch: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa, 2005

[9] Będzie nowa kładka nad Jeziorem Bystrzyckim

[10] Zagórze Śląskie będzie atrakcyjniejsze

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Wsie	Dziećmorowice Glinno Jugowice Michałkowa Niedźwiedzica Olszyniec Rzeczka Walim Zagórze Śląskie
Części wsi	Domachów Podlesie Rzeczka Górna Sędzimierz Siedlików Sitowo Stary Julianów

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne