Zaginiony świat (powieść Arthura Conana Doyle’a)

Zaginiony Świat

The Lost World

Autor	Arthur Conan Doyle
Tematyka	prehistoria
Typ utworu	przygodowy
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Wielka Brytania
Język	angielski
Data wydania	1912
Wydawca	Hodder & Stoughton
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1912-1913
Wydawca	Wieczory Rodzinne
Przekład	M.G.
poprzednia brak następna Trujące pasmo

Zaginiony świat (ang. The Lost World) – powieść przygodowa, z elementami fantastyki naukowej i fantasy, napisana przez Artura Conana Doyle’a i wydana w 1912 roku.

Inspiracją dla autora była prawdopodobnie południowoamerykańska góra Roraima^[1][2].

Dalsze losy prof. Challengera i innych bohaterów tej książki Conan Doyle przedstawił w książkach: Trujące pasmo (The Poison Belt, 1913), Tajemnicze krainy (The Land of Mist, 1926), The Disintegration Machine (1927) i When the World Screamed (1928).

Pierwszy polski przekład powieści, pt. Zaginiony świat, tłumacza skrywającego się pod ps. M.G., ukazał się w odcinkach (w latach 1912-1913) w tygodniku ilustrowanym dla dzieci i młodzieży Wieczory Rodzinne^[3] a następnie w 1913 został on wydany w formie książkowej, pt. Świat zaginiony : opowieść o zdumiewających przygodach profesora Jerzego Challengera, lorda Johna Roxtona, profesora Summerlee i pana Edwarda Malone, członka red. "Gazety Porannej"^[4]. Następny, anonimowy przekład (tłumacza skrywającego się pod ps. A. Spero) został wydany w 1926 pt. Świat zaginiony^[5]. Powieść była przekładana także przez Agnieszkę Kuligowską (I wyd. 1995)^[6].

Opis fabuły

Członkowie wyprawy do zaginionego świata - od lewej: prof. Summerlee, E.D. Malone (Daily Gazette), prof. G.E. Challenger, lord John Roxton.

Książka opowiada o przygodach grupy podróżników uwięzionych na położonym w Ameryce Południowej tajemniczym płaskowyżu, całkowicie odizolowanym od świata. Specyficzne położenie sprawia, że na płaskowyżu do czasów współczesnych przetrwały relikty zamierzchłej przeszłości – m.in. dinozaury i ludzie pierwotni.

Bohaterowie – ekscentryczny biolog, profesor George Challenger, dziennikarz Edward Malone, profesor Summerlee oraz poszukiwacz przygód i były żołnierz lord John Roxton, zmagają się z zamieszkującymi wyżynę małpoludami oraz prehistorycznymi gadami.

Pochwyceni przez plemię małpoludów, uciekają, po czym wspólnie ze szczepem żyjących na wyżynie ludzi (indian) pokonują małpoludy i ostatecznie wracają do Londynu z trofeami, w tym żywym pterodaktylem będącym koronnym dowodem prawdziwości ich słów.

Bestiariusz

Prehistoryczne zwierzęta, z którymi stykają się bohaterowie na kartach powieści lub przynajmniej są wzmiankowane jako żyjące na wyżynie:

• małpoludy (w sprawozdaniu z wyprawy dla członków Instytutu Zoologii Summerlee stwierdza, że wyewoluowały one z pitekantropa jawajskiego)
• niezidentyfikowany teropod; Challenger i Summerlee spekulowali, że mógł to być allozaur lub megalozaur, bądź każdy większy drapieżny dinozaur (bohaterowie stykają się z teropodami różnej wielkości – w rozdziale XI ich obóz atakuje zwierzę nie wyższe od konia, zaś w rozdziale XV kryjówki Indian atakują dwa niewiarygodnie duże, większe od największego słonia teropody. W powieści nie jest wyjaśnione, czy są to zwierzęta z różnych gatunków, czy przedstawiciele tego samego gatunku w różnym wieku).
• Iguanodon
• Stegosaurus
• Phorusrhacos

Pterodaktyle.

• Pterodactylus
• niezidentyfikowany plezjozaur
• niezidentyfikowany ichtiozaur
• niezidentyfikowany zielony wąż wodny
• niezidentyfikowany wąż, którego zrzucona skóra była purpurowa i miała pięćdziesiąt jeden stóp
• niezidentyfikowane białe zwierzę, żyjące na mokradłach i fosforycznie świecące w ciemności; Summerlee w czasie składania sprawozdania z wyprawy dla członków Instytutu Zoologii stwierdza, że najprawdopodobniej jest to jakiś ssak
• zwierzę podobne do olbrzymich pancerników (prawdopodobnie Glyptodon)
• jeleń z wielkimi gałęziami rogów; (...) żaden łoś nie sięgnąłby mu nawet do ramienia (prawdopodobnie jeleń olbrzymi)
• Toxodon
• olbrzymie żółwie
• niezidentyfikowane płaskie stworzenie, podobne do pulsującego życiem dywanika z czarnej, oślizgłej skóry
• wielka czarna ćma, którą Indianie uważają za bardzo jadowitą

Adaptacje ekranowe i odniesienia w kulturze

Utwór był wielokrotnie filmowany, po raz pierwszy w 1925 r. (ta ekranizacja do dziś pozostaje prawdopodobnie najsłynniejszą; nad efektami specjalnymi pracował Willis O'Brien, który później pracował też m.in. przy King Kongu z 1933 r.).

Popularność w ostatnich latach przyniósł mu serial telewizyjny z lat 1999-2002 oraz wyprodukowany przez BBC miniserial z 2001 r., z Bobem Hoskinsem, Jamesem Foksem i Peterem Falkiem w rolach głównych.

Do tytułu powieści Conan-Doyle’a nawiązuje bestseller Michaela Crichtona Zaginiony Świat, będący drugą częścią powieści Park Jurajski.

Bibliografia

• Zaginiony świat — pierwszy polski przekład powieści z ilustracjami Harry’ego Rountree
• patrz także: przypisy

Przypisy

Zobacz też

• Zaginiony świat: Jurassic Park

Linki zewnętrzne

• Sir Arthur Conan Doyle’s The Lost World – strona poświęcona powieści oraz jej ekranizacji z 1925 r.
• Polskie wydania powieści w bibliotece Polona