Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo w Warszawie

Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo

nr rej. 580 z 1.07.1965
Wirydarz klasztoru
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Tamka 35
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo
52°14′08,62″N 21°01′30,09″E/52,235728 21,025025

Zabudowania klasztoru

Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo – zespół klasztorny znajdujący się przy ul. Tamka 35 w Warszawie. Został ufundowany w XVII wieku przez Marię Ludwikę Gonzagę, żonę króla Jana Kazimierza.

Historia

Założycielem Zgromadzenia był św. Wincenty a Paulo. To on zaangażował św. Ludwikę de Marillac do służby najuboższym. Wspólnota początkowo działała jedynie na terenie Francji. Dopiero 8 grudnia 1652 r., na prośbę Marii Ludwiki Gonzagi siostry zakonne przybyły do Warszawy, skąd posłano je do licznych miejsc na terenie całego kraju.

Żona króla Jana Kazimierza, troszcząc się o przyszłość sióstr ze zgromadzenia Szarytek, postanowiła założyć fundację na Tamce. Aby zabezpieczyć ich przyszłość, powołała do istnienia odpowiednie seminarium w celu kształcenia oraz przygotowania wychowanek. Maria Ludwika Gonzaga pragnęła także, by przy centralnym domu zgromadzenia uczyły się ubogie dziewczęta oraz aby pielęgnowano i troszczono się o chorych i ubogich.

W 1659 r. fundatorka zakupiła od Marianny z Potockich Wesslowej dworek i tzw. dworzec „Gisowski”, u podnóża zamku Ostrogskich, górującego nad wąwozem Tamki, na ziemiach zwanych Glinkami, należącymi dawniej do rodziny Gizów na folwarku Kałęczyn. Maria Ludwika osobiście sprawowała pieczę nad zatwierdzeniem fundacji na sejmie w 1662 r. Zostały przygotowane dokumenty wymagane prawem, wtedy trzej najznamienitsi urzędnicy królewscy zeznali, iż wszystkie dobra zostały zakupione przez królową i są jej własnością, a które ona sama osobnym aktem erekcyjnym darowała wieczyście „Szpitalowi Ubogich i Sierot”.

Początkowo zakład obejmował tereny położone na skarpie wiślanej między ulicami Tamka i Czerwonego Krzyża, brzegiem wiślanym i ul. Solec oraz wąski pas gruntu ciągnący się od ul. Nowy Świat między ulicami: Warecką, Sienkiewicza, Sienną a przedłużeniem ul. Moniuszki.

Siostry zakonne wprowadziły się tam wraz z 15 podopiecznymi (sierotami) miesiąc po zakupieniu posiadłości 7 czerwca 1659. Początkowo budynki klasztoru były drewniane. Z czasem tereny należące do zgromadzenia poszerzały się dzięki prywatnym zapisom możnych – szczególnie kardynała Michała Radziejowskiego oraz biskupa Mikołaja Święcickiego i księdza Michała Bartłomieja Tarłę (wizytatora). Zapisy te umożliwiły w roku 1697 zastąpienie drewnianego budynku nowym, murowanym. W 1699 r. rozpoczęto budowę murowanego klasztoru i świątyni pod wezwaniem św. Kazimierza. 9 lipca 1699 r. zakończono budowę domu murowanego. Umieszczono również kaplicę jednonawową z murowanym ołtarzem i obrazem św. Kazimierza (także patrona domu).

W 1677 r. wybuchła w kraju zaraza morowa, na którą umierała ludność stolicy. Szarytki umieściły wtedy w odosobnionych barakach ok. 4000 chorych.

Do zespołu klasztornego na Tamce zaliczany jest klasztor wraz z kościołem. Na teren zakładu można wejść przez XIX-wieczną bramę. Znajdują się tam m.in. barokowy spichrz z końca XVII w., oficyna zwana kapelanią z 1895 r. oraz dom wychowanic zakładu św. Kazimierza z 1859 r.

W 2017 Rada m.st. Warszawy nadała przejściu prowadzącemu od ul. Tamka do bramy klasztoru nazwę Zaułek Ku Szarytkom^[1].

Klasztor

Zabudowania klasztorne wzniesiono na planie kwadratu, na środku którego znajduje się dziedziniec. Budowla w stylu barokowym posiada w fasadzie neorokokową dekorację - ryzalit. Nad zabudowaniami dominuje smukła wieżyczka sygnaturki. W klasztorze można na ścianach podziwiać liczne obrazy w tym portret przedstawiający Marię Ludwikę Gonzagę.

Kościół św. Kazimierza

Kościół został zbudowany w stylu barokowym. W nawie głównej, w prezbiterium ustawiono figurę Najświętszej Marii Panny. Po prawej stronie ołtarza widnieje obraz fundatorki klasztoru – Marii Gonzagi. Po prawej i lewej stronie ołtarza umieszczono obrazy św. Kazimierza (patrona – króla Jana Kazimierza), Zwiastowania NMP i św. Wincentego à Paulo. Przez wiele lat gromadzili się tu na mszy Francuzi mieszkający w Warszawie. Pod koniec XIX w. dobudowano nawę boczną, zaprojektowaną przez architekta Władysława Marconi’ego. Stoi tam figura Jezusa Miłosiernego.

W 1939 r. kościół spłonął całkowicie wraz z klasztorem (który był także częściowo zburzony w czasie powstania warszawskiego, w 1944 r.). Odbudowę klasztoru rozpoczęto po wojnie i trwała ona do 1956 r. Kościół ma dziś charakter klasycystyczny a budynki zostały wiernie odtworzone.

Galeria

• 

  Spichlerz klasztorny, widok od strony ogrodu

• 

  Wnętrze kościoła św. Kazimierza

• 

  Korytarz

• 

  Fragment ogrodu

Przypisy

Bibliografia

• K. Mórawski, W. Głębocki, Bedeker Warszawski Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1996.
• R. Popkowicz-Tajchert, Zabytkowe Kościoły Warszawy Wydawnictwo Ornament MS, Warszawa 2000.
• Encyklopedia Warszawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.