Zakłady Mechaniczne „Tarnów”

Zakłady Mechaniczne „Tarnów” S.A.

Państwo	Polska
Siedziba	Tarnów
Adres	Ul. Kochanowskiego 30 33-100 Tarnów
Data założenia	1917
Forma prawna	Spółka akcyjna – członek Grupy Kapitałowej „BUMAR”
Prezes	Henryk Łabędź
Nr KRS	0000036320
Zatrudnienie	900 (2016)
Dane finansowe
Kapitał zakładowy	31 153 610,00 zł
Położenie na mapie Tarnowa ZM "Tarnów" S.A.
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ZM "Tarnów" S.A.
Położenie na mapie województwa małopolskiego ZM "Tarnów" S.A.
50°00′27,9″N 20°57′26,5″E/50,007750 20,957361
Strona internetowa

Budynek administracyjny

Prototyp ZSSP-35 na targach MSPO2011

Karabin wyborowy Bor

37 mm armata przeciwlotnicza wz. 1939 (61-K)

57 mm armata przeciwlotnicza S-60

ZU-23-2 SZ PRL

Karabin maszynowy UKM-2000 (km Rod)

Zakłady Mechaniczne „Tarnów” S.A. – założone w 1917 przedsiębiorstwo produkcyjno-usługowe z Tarnowa, specjalizujące się obecnie w produkcji karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm i 12,7 mm, karabinów wyborowych, zestawów przeciwlotniczych i granatników 40 mm.

Od 2002 roku przedsiębiorstwo wchodzi w skład grupy Bumar PCO^[1]. W 2012 roku z Zakładami Mechanicznymi „Tarnów” S.A. połączono Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Sprzętu Mechanicznego.

Wybrane produkty

• Karabin maszynowy UKM-2000
• Zdalnie sterowany moduł uzbrojenia ZSMU-70
• Karabin Bor, także wersja Alex.338
• Karabin Tor
• ZSU-23-4MP Biała
• Armata przeciwlotnicza ZU-23-2
• WKM-B
• Utios
• Granatnik RGP-40
• Lekki obserwacyjno-obronny kontener LOOK

Produkty rozwijane

• Granatnik GA-40
• Napędowy karabin maszynowy WLKM-12,7 Szafir
• Zdalnie sterowany system przeciwlotniczy ZSSP-35
• PSR-A Pilica^[2]

Historia

Początki zakładów sięgają 1914, kiedy to zaczęto organizować w Tarnowie warsztaty naprawcze taboru kolejowego, uruchomione w 1917.

Pierwsze połączenie kolejowe (linia łącząca Tarnów z Krakowem i Dębicą) miasto uzyskało w 1856. Na początku XX wieku Tarnów był już ważnym węzłem kolejowym Galicji. Wzrost znaczenia transportu kolejowego oraz fakt, że po wybuchu I wojny światowej Tarnów stał się miastem przyfrontowym, przez który przechodziły kolejowe transporty wojskowe, zrodził potrzebę zorganizowania w mieście warsztatów kolejowych.

W 1917 uruchomiono warsztaty naprawcze taboru kolejowego, początkowo zajmujące się naprawą wagonów towarowych, a następnie osobowych. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości warsztaty zostały rozbudowane, wchodziły w skład Polskich Kolei Państwowych, zostały największym zakładem miasta. W latach 30. XX w. były drugim (po Państwowej Fabryce Związków Azotowych) co do liczby zatrudnionych osób pracodawcą w powiecie. Podczas okupacji niemieckiej warsztaty dalej prowadziły swoją działalność, zwiększając zatrudnienie do 4500 osób. W 1944 Niemcy wywieźli wyposażenie, a to, czego nie udało się wywieźć, zostało zniszczone.

Okres powojenny

Po wojnie zakład został odbudowany. Pod koniec lat 40. XX wieku Zakłady Naprawcze Parowozów i Wagonów Nr 4 zatrudniały 2500 osób. W 1951 na mocy porozumienia między Ministerstwem Kolei a Ministerstwem Przemysłu Ciężkiego zakłady naprawcze zostały przeniesione do resortu przemysłu ciężkiego i przemianowane na Zakłady Mechaniczne Tarnów. W 1952 rozpoczęto tworzenie zaplecza technicznego i wdrożono nowe technologie mające służyć produkcji uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

Pierwszym licencyjnym sprzętem wojskowym, którego produkcję uruchomiono w Tarnowie, była 37 mm armata przeciwlotnicza wz. 1939 (61-K) z celownikiem AZP-37-1^[3]. Kolejnym produktem zakładów były 37 mm działka lotnicze N-37D, montowane w samolotach produkowanych na licencji w PZL-WSK Mielec, MiG-15 (Lim-1), MiG-15bis (Lim-2) i MiG-17F (oraz ich odmianach)^[3]. W drugiej połowie lat 50. XX w. nastąpił spadek produkcji na rzecz wojska, zakłady zaczęły szukać innych możliwości produkcji. Uruchomiono wówczas produkcję tokarek, narzędzi do obróbki skrawaniem i obrabiarek, które znalazły szerokie zastosowanie w przemyśle cywilnym – ten profil produkcji utrzymuje się do dzisiaj^[3].

Pod koniec lat 50. XX wieku nastąpił ponowny wzrost produkcji wojskowej. W Tarnowie produkowane były wówczas 57 mm armaty przeciwlotnicze S-60, podwozia dla moździerzy i urządzeń radiolokacyjnych, karabin maszynowy KPWT dla transporterów opancerzonych SKOT^[3]. W połowie lat 60. XX w. produkcja wojskowa ponownie spadła, a zakład skupił się na obrabiarkach i urządzeniach chłodniczych^[4]. Kontrolę nad zakładem przejęło Zjednoczenie Przemysłu Obrabiarek i Narzędzi Ponar; oficjalna nazwa brzmiała wówczas Zakłady Mechaniczne Ponar – Tarnów^[4]. W 1970 powrócono w Tarnowie do produkcji na rzecz wojska. W 1971 z zakładów wydzielono Ośrodek Badawczo Rozwojowy Sprzętu Mechanicznego, którego zadaniem miało być prowadzenie prac nad modernizacją i rozwojem uzbrojenia przeciwlotniczego. W 1972 uruchomiono produkcję armaty przeciwlotniczej ZU-23-2 i karabinu maszynowego 12,7 mm DSzKM^[3]. Produkowano również wyroby własnej myśli technicznej – opracowaną w Wojskowym Instytucie Technicznym Uzbrojenia 23 mm lufę wkładkową wz. 67 i jej ulepszoną wersję wz. 73 do 100 mm armat czołgowych T-55, a w 1979 armatę morską ZU-23-2M Wróbel. Pod koniec lat 70. XX w. uruchomiono produkcję karabinu maszynowego NSW oraz jego podstawy czołgowej. Ostatnimi licencyjnymi produktami produkowanymi w Tarnowie były lufy i części do armat morskich 25 mm 2M-3 i 2M-3M i 30 mm AK-230M oraz części mechaniczne do celownika peryskopowego samobieżnej haubicy 2S1 Goździk^[4].

Od lat 80. ubiegłego wieku zakłady produkują sprzęt krajowy lub modernizują wyroby licencyjne. W 1982 rozpoczęto produkcję automatycznej wyrzutni granatów łzawiących AWGŁ-3, której odbiorcą było Ministerstwo Spraw Wewnętrznych^[4]. Jednym z największych wyzwań technologicznych dla tarnowskich zakładów było uruchomienie produkcji przeciwlotniczych zestawów artyleryjsko-rakietowych ZU-23-2MR Wróbel II. Przemiany lat 80. XX w., rozpad ZSRR, a w konsekwencji spadek zamówień na sprzęt wojskowy spowodowały ponowny wzrost znaczenia produkcji cywilnej – rozpoczęto produkcję obrabiarek sterowanych numerycznie.

W latach 90. XX w. kontynuowano modernizację produkowanego sprzętu, ale impulsem do wzrostu znaczenia militarnej części produkcji było przystąpienie Polski do NATO w 1999 roku. Rozpoczęto przystosowywanie produkowanego uzbrojenia do strzelania nową natowską amunicją, między innymi przystosowano granatnik rodziny Pallad do strzelania 40 mm pociskiem. Nowymi produktami były karabiny maszynowe rodziny UKM-2000 skonstruowane na bazie licencynego PKM, którego produkcję przeniesiono do Tarnowa w 2003 roku z HCP z Poznania^[5]. Nadal UKM-2000 jest produkowany w ZMT. Najnowszym karabinem ZMT jest Bor kal. .338 LM. Najmocniejszym karabinem wyborowym z ZMT jest Tor. ZMT skonstruowały także prototypowy granatnik automatyczny GA-40^[5].

Tarnowskie zakłady poza produkcją zajmują się również działalnością usługową, taką jak: cięcie blach techniką laserową, gięcie blach stalowych, rur i prętów, usługi spawalnicze, hartowanie, wyżarzanie i nawęglanie elementów stalowych, usługi galwaniczne i w zakresie obróbki skrawaniem. W 2002 powstała Grupa Kapitałowa Bumar, w której skład weszły tarnowskie zakłady. W 2010 dostarczyły elementy do polskiego lekkiego czołgu Anders^[6].

2 lipca 2012 z Zakładami Mechanicznymi „Tarnów” S.A. został połączony Ośrodek Badawczo Rozwojowy Sprzętu Mechanicznego Sp. z o.o. w Tarnowie^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Kiński. 90 lat Zakładów Mechanicznych Tarnów S.A. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 9/2007, s. 68-72, wrzesień 2007. Magnum-X. ISSN 1230-1655. 

Linki zewnętrzne

• Strona ZMT
• amunicja/ Konsolidacje w Grupie Bumar [dostęp 2012-10-02]
• 40-lecie OBRSM Tarnów [dostęp 2012-10-05]
• Nowy karabin Alex-338 [dostęp 2012-10-05]
• Tarnów [dostęp 2012-10-17]