Zakochany kundel

Zakochany kundel

Lady and the Tramp

Gatunek	romans, familijny
Rok produkcji	1955
Data premiery	16 czerwca 1955 1962 (pierwsza wersja), 30 maja 1997 (druga wersja) (Polska)
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Czas trwania	76 minut
Reżyseria	Clyde Geronimi, Wilfred Jackson, Hamilton Luske
Scenariusz	Erdman Penner Joe Rinaldi Ralph Wright Don DaGradi
Główne role	Barbara Luddy Larry Roberts Bill Thompson Bill Baucom Peggy Lee Lee Millar Verna Felton George Givot
Muzyka	Oliver Wallace
Montaż	Donald Halliday
Produkcja	Walt Disney, Erdman Penner
Wytwórnia	Walt Disney Productions
Dystrybucja	Buena Vista Film Distribution Company
Budżet	4 mln USD
Przychody brutto	93,6 mln USD (w USA)
Kontynuacja	Zakochany kundel II: Przygody Chapsa
Nagrody
nominacja do BAFTY

Zakochany kundel (ang. Lady and the Tramp) – amerykański film animowany z 1955 wyprodukowany przez Walta Disneya^[1]. Dystrybucją filmu w Stanach Zjednoczonych zajęła się Buena Vista Film Distribution Company, a film miał swoją premierę 16 czerwca 1955^[1]. 15. film w oficjalnym kanonie animacji Walta Disneya, ale pierwszy powstały w procesie kina panoramicznego CinemaScope^[2].

Animacja otrzymała w większości pozytywne recenzje; serwis Rotten Tomatoes przyznał jej wynik 89%^[3].

W 2001 ukazał się sequel produkcji – film wideo Zakochany kundel II: Przygody Chapsa. Jego scenariusz oparto na powieści Warda Greene’a pt. Happy Dan, the Whistling Dog.

W 2019 ukazał się film aktorski Zakochany kundel.

Premiera filmu w Polsce miała miejsce w 1962 roku w pierwszej wersji dubbingu. Premiera drugiej wersji dubbingu: 30 maja 1997 roku; dystrybucja: Syrena EG.

Fabuła

Jim wręcza żonie na Gwiazdkę suczkę rasy cocker spaniel. Nowa właścicielka nadaje jej imię Lady. Suczka zostaje zarejestrowana, a na jej szyi zawisa obroża z numerkiem. Radość suczki z zaistniałego faktu szybko dobiega końca, bo jej pani zachodzi w ciążę i zaczyna zaniedbywać zwierzę, poświęcając się planowaniu przyszłości.

Zrozpaczona Lady spotyka na swej drodze Trampa, bezpańskiego kundla, który uważa, że pies może czuć się szczęśliwy tylko na wolności, bez domu i obroży. Dzieli on się z suczką wyznawanymi przez siebie wartościami, po czym odchodzi, kwitując krótką rozmowę zdaniem: Zapamiętaj, ślicznotko – w sercu człowieka nie ma zbyt wiele miejsca na miłość. Gdy pojawia się dziecko, pies musi odejść^[a]. Mimo chłodnego pożegnania zwierzęta zapadają sobie nawzajem w pamięci.

Dziecko Jima i Darling^[b] przychodzi na świat. Początkowa frustracja Lady ze stanu błogosławionego pani przemienia się w ciekawość, suczka nigdy dotąd nie widziała jeszcze dziecka. Gdy dane było jej to zrobić, zafascynowana zarówno urodą, jak i bezbronnością malca, przyrzeka sobie, że będzie się nim opiekować i go bronić.

Właściciele Lady wyjeżdżają w podróż, zostawiając dziecko pod opieką ciotki Sary, sceptycznie nastawionej do psów. Za jej przyczyną cocker spanielce zostaje założony kaganiec. Przestraszona i wściekła Lady ucieka z domu, zaczepiając smyczą uwięzi o puszki. Groźne psy, widząc i słysząc obce zwierzę, atakują suczkę. Ratuje ją Tramp, który następnie, wykazując się ogromną pomysłowością, pomaga jej uwolnić się od kagańca, po czym organizuje kolację dla dwojga. Romantyczny wieczór kończy się wspólnie spędzoną nocą – między bohaterami rodzi się uczucie.

Tramp proponuje Lady dalsze wspólne przeżywanie przygód, ta odmawia jednak, mając na uwadze złożoną sobie obietnicę. Zrezygnowany kundel odprowadza suczkę pod dom. W drodze wpada na pomysł, jak wprowadzić odrobinę beztroski w poukładaną głowę towarzyszki; proponuje jej wspólne ganianie kur. Sytuację zauważa właściciel ptaków, który otwiera ogień w stronę psów. Oboje uciekają przed zagrożeniem, a zostająca w tyle Lady zostaje schwytana przez hycla, po czym przewieziona do schroniska, zgodnie z nowo wprowadzonymi w mieście zasadami. Gdy Tramp orientuje się, co zaszło, jest już za późno.

W schronisku Lady spotyka przyjaciół Trampa z ulicy. Uważają oni kundla za wzór do naśladowania. W trakcie wspólnej rozmowy zdradzają suczce, że mimo wielu swoich zalet ma on jedną jedyną wadę – jest kobieciarzem największym ze wszystkich. To zmienia dotychczasowy sposób postrzegania Trampa. Po wydostaniu się ze schroniska i ponownym spotkaniu kundelka nie słucha jego tłumaczeń i odrzuca przeprosiny. Smutny Tramp odchodzi z podwórka Lady, a chwilę później słyszy jej głośne wołanie o pomoc. Bez zastanowienia przybiega z powrotem, dowiadując się, że suczka zauważyła szczura wbiegającego do pokoju dziecka Jima. Jest to zagrożenie dla życia malca, a przywiązana do budy Lady nie może ruszyć mu na ratunek. Tramp włamuje się do mieszkania i śmiertelnie rani gryzonia, punktując w oczach suczki. Romantyczną scenę z udziałem zwierząt przerywa pojawienie się Ciotki Sary, która, myśląc, że kundel chciał skrzywdzić dziecko, wzywa hycla i natychmiast dzwoni do właścicieli Lady.

Przybyli na miejsce małżonkowie, znajdując zwłoki szczura, odtwarzają przebieg zdarzeń. Rozumiejąc, co się stało, ruszają zatrzymać powóz wiozący Trampa do schroniska. Podobnie czynią poinformowani o wszystkim przyjaciele Lady – Kilt^[c] i były pies myśliwski Wiarus^[d], który, wbrew pogłoskom, jakoby stracił węch, tropi konie i zatrzymuje je.

Akcja filmu kończy się w pierwsze urodziny suczki, która jest już żoną Trampa i matką trzech cocker spanielów i kundelka, którego dalsze losy zostały przybliżone w sequelu produkcji. Na szyi Trampa widnieje obroża i numerek.

Źródło:^[4]

Obsada głosowa

• Barbara Luddy – Lady
• Larry Roberts – Tramp
• Bill Thompson –
  • Jock,
  • Joe,
  • Bull,
  • Dachsie,
  • policjant
• Bill Baucom – Trusty
• Peggy Lee –
  • Darling,
  • Si,
  • Am,
  • Peg
• Lee Millar –
  • Jim Dear,
  • rakarz
• Verna Felton – ciocia Sara
• George Givot – Tony
• Forrest Forte – dziecko
• Dallas McKennon –
  • Pedro,
  • Toughy,
  • profesor
• Stan Freberg – bóbr
• Alan Reed – Borys
• Thurl Ravenscroft – aligator
• The Mellomen – psy

i inni

Wersja polska

Wersja z 1962 roku

Wersja polska: Studio Opracowań Filmów w Łodzi
Reżyseria: Maria Olejniczak
Wystąpili:

• Kalina Jędrusik – Lady
• Wieńczysław Gliński – Tramp
• Kazimierz Brusikiewicz – Rex
• Kazimierz Wichniarz – Lord
• Danuta Szaflarska – Lily (dialogi)
• Irena Santor – Lily (śpiew)
• Ignacy Gogolewski – Jim
• Zofia Jamry – ciocia Sara
• Zofia Raciborska –
  • Si,
  • Am
• Bronisław Dardziński –
  • Tony,
  • Bull
• Jerzy Magórski – Joe
• Aleksander Dzwonkowski – Bóbr
• Ludmiła Jakubczak – Lola
• Jarema Stępowski – Borys

i inni

Wersja z 1997 roku

Opracowanie wersji polskiej: Start International Polska
Reżyseria: Maria Piotrowska
Dialogi polskie: Krystyna Skibińska-Subocz
Teksty piosenek: Antoni Marianowicz
Kierownictwo muzyczne: Marek Klimczuk
Opieka artystyczna: Michał Wojnarowski
Wystąpili:

• Jolanta Wilk – Lady
• Cezary Pazura – Tramp
• Marian Opania – Kilt
• Marcin Troński – Wiarus
• Beata Kawka – Pani
• Tomasz Stockinger – Pan Jim
• Teresa Lipowska – ciotka Sara
• Magdalena Zawadzka –
  • Si,
  • Am
• Krzysztof Kołbasiuk – Tony
• Wojciech Paszkowski – Joe
• Ryszard Olesiński – bóbr
• Joanna Wizmur – Peg
• Leopold Matuszczak – Bull
• Wojciech Machnicki –
  • Borys,
  • Erich
• Jerzy Mazur – Twardziel
• Jacek Kawalec – Pedro
• Dariusz Odija –
  • policjant,
  • aligator,
  • rakarz
• Dariusz Toczek – profesor
• Radosław Pazura
• Jarosław Boberek
• Włodzimierz Izban

i inni

Produkcja

źródła:^[5][6]

Pierwsze plany i zawieszenie prac

Pomysł stworzenia Zakochanego kundla pojawił się już w 1937, kiedy Joe Grant, jeden z animatorów i scenarzystów wytwórni Disneya, pochwalił się Waltowi autorskimi szkicami swojego springer spaniela o imieniu Lady. Disney dostrzegł w nich potencjał i poprosił Granta o stworzenie scenorysu na podstawie rysunków^[2].

Tak powstała pierwsza koncepcja filmu. Według niej fabuła miała być skupiona na wątku suczki, która stara zaakceptować i przyzwyczaić się do nowego mieszkańca w swoim domu, jakim jest dziecko jej właścicielki. Ten pomysł nie spodobał się jednak Waltowi – uznał, że jest zbyt prymitywny i nie przykułby uwagi publiczności. Było to powodem porzucenia projektu na lata. Wytwórnia skupiła się na produkcji animowanych filmów propagandowych dla rządu USA pt. Walt Disney’s World War II propaganda production.

O planach jednak nie zapomniano. Współzałożyciel studia – Roy O. Disney – regularnie namawiał Walta do wznowienia prac. On nie miał jednak żadnego dobrego pierworysu na to przedsięwzięcie. Poza tym dostrzegł u swoich animatorów wypalenie po wielu próbach znalezienia dobrej koncepcji. Ta pojawiła się, gdy Disney kupował prezent gwiazdkowy dla swojej żony Lilian. Kupił szczeniaczka zapakowanego w ozdobne pudełko, chcąc ją w ten sposób udobruchać za nieudane wspólne spotkanie, o którym zapomniał. Wręczając Lilian upominek, Walt pomyślał, że identyczna scena dobrze wyglądałaby jako prolog filmu. Od razu skojarzył to z porzuconym kilka lat temu projektem.

Wznowienie prac

Z czasem Disney zaczął tworzyć dalszy zarys fabuły – w jego planach pojawiły się kolejne postacie: dwa psotne syjamskie koty i bezdomny pies. Dalsze losy animacji Walt wyczytał w magazynie "Cosmopolitan" – bardzo spodobało mu się zamieszczone tam opowiadanie Happy Dan: The Cynical Dog Warda Greene’a. Jego bohaterem był bezpański pies, którego urokowi nie potrafił oprzeć się żaden mieszkaniec miasta, dając mu coś do zjedzenia. Widząc w tekście potencjał, Disney odkupił do niego prawa w 1943 roku. Wtedy zaczęto dążyć do połączenia planów Walta i treści opowiadania w jeden scenariusz^[2].

Pierwowzorem postaci Trampa był wędrowny pies, którego zauważył podczas wieczornego spaceru jeden ze scenarzystów Disneya. Twórcy od razu skojarzył się on z filmem i chciał go ze sobą zabrać, a następnie przekazać animatorom. Pies jednak uciekł. Twórca opowiedział tę historię Disneyowi, a ten postanowił go odszukać, bo nie chciał przepuścić tak dobrej okazji na rozwój swojego pomysłu. Ostatecznie udało się, a kundla odnalazł w schronisku oddalonym kilka godzin drogi od domu scenarzysty. Disney adoptował zwierzę, a po zakończeniu prac i sukcesie animacji przeznaczył dla niego specjalne miejsce w Disneyland Resort.

Disney chciał, by jego artyści jak najwierniej oddali na papierze ruchy i zachowania bohaterów nowej animacji, dlatego w siedzibie jego wytwórni w czasie prac nad Zakochanym kundlem mieszkały dziesiątki psów różnych ras i wielkości. Woolie Reitherman, twórca aktu, w którym Tramp walczy z gryzoniem w pokoju dziecka, postawił na biurku klatkę ze szczurem, by w trakcie pracy przypatrywać się jego ruchom.

Imiona bohaterów

Podczas tworzenia animacji imiona prawie wszystkich bohaterów uległy zmianie:

• Koty syjamskie – Si i Am w pierwszym zarysie fabuły wykonanym przez Disneya nazywały się Nip i Tuck;
• Siostra Darling^[e] – ciocia Sara pierwotnie nazywała się Mumsie;
• Właściciele Lady – Jim i Darling roboczo nazywali się Mr. and Mrs. Fred (pol. Pan i Pani Fred)
• Imię głównego bohatera sprawiło Waltowi największy dylemat. Długo nie mógł się zdecydować, które będzie najbardziej pasować. Ostatecznego wyboru dokonywał między Homerem, Ragsem, Bazo oraz Trampem.

Imiona postaci epizodycznych, na przykład kanarka pojawiającego się w scenie z udziałem kotów syjamskich, były inspirowane życiem codziennym. W tym przypadku za pierwowzór posłużył ptak sąsiada Disneya o nazwisku Trilby.

Zmiany w ważniejszych elementach fabuły

Sceny, które nie miały się pojawić

Scena pocałunku Lady i Trampa przy kolacji miała początkowo nie znaleźć się w filmie. Disney był stanowczo przeciwny pomysłowi, by dwa psy jadły makaron, całując się przy tym. Na zmianę decyzji wpłynął jeden z animatorów, Frank Thomas, któremu udało się przekonać Disneya do zachowania tej sceny poprzez wprowadzenie do szkiców paru zmian. To właśnie wersja Thomasa pojawiła się w finalnej odsłonie animacji.

Sceny, które miały wyglądać inaczej

Początkowo zakładano, że Wiarus zginie podczas pościgu za wozem hycla w przedostatniej scenie filmu. Wytwórnia ostatecznie zmieniła te plany, obawiając się ogromnej fali krytyki, podobne jak po premierze filmu Bambi, gdzie została uśmiercona matka głównego bohatera. Śmierci Wiarusa sprzeciwiała się też Peggy Lee, autorka i wykonawczyni wszystkich piosenek do Zakochanego kundla. Disney uważał, że filmowi powinien zawierać jeden wątek zakończony dramatycznie, lecz następnie ustąpił.

Usunięte piosenki

W trakcie produkcji usunięto z filmu piosenkę I’m free wykonywaną przez Trampa. Producenci po dokonaniu drobnych zmian w jego charakterze uznali bowiem, że melodia nie pasuje do tej postaci. Utwór pojawił się jako dodatek do wydania animacji na Blu-ray w 2012 roku.

Przypisy

Uwagi

Linki zewnętrzne

• Zakochany kundel w bazie Filmweb
• Oficjalna strona filmu