Zakoniczyn

Zakoniczyn

Część miasta Gdańska
Zakoniczyn – Osiedle Pięć Wzgórz
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miasto	Gdańsk
W granicach Gdańska	1973
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	80-180
Tablice rejestracyjne	GD
Położenie na mapie Gdańska Zakoniczyn
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zakoniczyn
Położenie na mapie województwa pomorskiego Zakoniczyn
54°19′09″N 18°34′36″E/54,319083 18,576667
Portal Polska

Zakoniczyn (kaszb. Sãkòcëno, niem. Zankenzin^[1]) – położone na dużym obszarze osiedle w Gdańsku, na terenie dzielnicy Ujeścisko-Łostowice.

Położenie administracyjne

Zakoniczyn jest podjednostką jednostki morfogenetycznej Ujeścisko, w okręgu historycznym Wyżyny. Dawna wieś mająca dzisiaj status osiedla, to pod względem obszarowym jedna z największych podjednostek administracyjnych Gdańska. Od południa ciągnie się wzdłuż ul. Świętokrzyskiej (od ul. Wieżyckiej po Kowale). Północne granice osiedla zamykają dzisiejsze ulice Warszawska i Jabłoniowa. Od zachodu ul. Konrada Guderskiego, a od wschodu ul. Człuchowska i ul. Częstochowska. Zakoniczyn w granice Gdańska został przyłączony w 1973,^[2][3] m.in. razem z pobliskimi wsiami: Jasień, Łostowice, Maćkowy, Szadółki, Ujeścisko i Zabornia^[4].

Sąsiednie podjednostki

• od północy: Szadółki, Ujeścisko
• od wschodu: Ujeścisko
• od zachodu: Rębowo, Kowale
• od południa: Łostowice

Historia

Dwór przy ul. Wieżyckiej

Wieś została odnotowana w 1334 r. jako Zankoczyn (lokacja przez komtura gdańskiego Jordan von Veken), następnie Zamkoczin (1402), Czackenczin (1438), później Zankenczyn lub Zankenschin. W 1874 r. nazwa została zmieniona na Zankenzin, a w 1942 na Zangen^[2]. Współcześni językoznawcy rekonstruują ją jako Sękocin (od imienia Sękota). W 1399 r. Krzyżacy nadali wieś szpitalowi św. Elżbiety, od którego dzierżawili ją mieszkańcy Gdańska.

Zakoniczyn był zawsze niewielkim majątkiem na końcu prowadzącej do niego z Łostowic ulicy Wieżyckiej. na początku XIX wieku wieś liczyła 57 mieszkańców (1819). Pod koniec wieku, liczba mieszkańców wzrosła do 141 (1886)^[4].

W I połowie XIX wieku na fundamentach poprzedniego dworku powstał nowy, istniejący do dziś przy ul. Wieżyckiej. Do II wojny należał on do rodziny Wendtów - właścicieli pobliskich ziem, zamordowanych przez żołnierzy Armii Czerwonej i pochowanych w parku otaczającym dom (zachowane groby). W 1905 majątek zamieszkiwały 143 osoby (w tym 91 Niemców oraz 52 Polaków)^[5]. Przed II wojną światową Zakoniczyn był majątkiem ziemskim (ostatnim właścicielem był Artur von Wendt). Po wojnie Zakoniczyn stał się PGR-em^[2]. Po 1990 niszczejący dwór i majątek przeszedł na własność Gminy Miasta Gdańsk. W 2004 roku (zgodnie z umową notarialną: Rep. A nr 3452/2004 z dnia 28.04.2004 r.) nieruchomość została sprzedana spółce PB Górski. Zgodnie z zapisami umieszczonymi w/w akcie notarialnym, deweloper zobowiązał się m.in. do przeprowadzenia w terminie 4 lat rewaloryzacji zespołu dworsko-parkowego w uzgodnieniu z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. PB Górski nie wywiązał się jednak z umowy z Miastem (stan na kwiecień 2020 r.). W bezpośrednim sąsiedztwie dworu i dawnego majątku powstają za to kolejne bloki, sukcesywnie niszcząc otoczenie historycznego obiektu, a sam dwór narażając na dalsze zniszczenie przez pracujący na budowie ciężki sprzęt.

Współcześnie na obszarze rozwija się tam budownictwo mieszkaniowe^[2]. W latach 2002-2009 zostały oddane budynki Osiedla Świętokrzyskiego (ul. Konrada Guderskiego)^[6]. W latach 2002-2006 powstały pierwsze zabudowania osiedla Pięciu Wzgórz (ul. Konstantego Bergiela/Kazimierza Porębskiego/Wacława Kłoczkowskiego/Jerzego Zwierkowskiego/Aleksandra Dulin'a)^[7]. W latach 2006-2009 zabudowano górny odcinek osiedla Pięciu Wzgórz (ul. Kazimierza Porębskiego)^[8]. Pomiędzy 2006, a 2008 r. oddano do użytku pierwsze bloki przy ul. Stanisława Dąbka i ul. Człuchowskiej. W tym samym czasie w miejscu wyburzonych wcześniej zabudowań po dawnym PGR, powstało osiedle złożone z niewielkich bloków mieszkalnych, domów jednorodzinnych i tzw. bliźniaków (ul. Andrzeja Huenefelda). W latach 2007-2009 powstało osiedle Miłe Wzgórze (ul. Konrada Guderskiego)^[9]. W latach 2013-2016 PB Górski zakończył inwestycję przy ul. Jerzego Świrskiego (Osiedle Świrskiego). Aktualnie po sąsiedzku powstaje osiedle Nowa Wieżycka (2020). W latach 2017-2019 przy ul. Stanisława Dąbka oddano do użytku kolejną inwestycję - dwupiętrowe bloki mieszkalne. Nowe zabudowania w postaci domów jednorodzinnych powstają sukcesywnie także wzdłuż historycznej ulicy Wieżyckiej.

W granicach Zakoniczyn funkcjonują dwie nowoczesne szkoły. Na ul. Człuchowskiej (Szkoła Podstawowa nr 12) i na ul. Lawendowe Wzgórze (Szkoła Podstawowa nr 6), do której od strony Osiedla Pięć Wzgórz prowadzi ścieżka pieszo-rowerowa oddana do użytku na przełomie 2019 i 2020 roku. W sąsiedztwie szkoły znajduje się przystanek tramwajowy będący częścią linii tramwajowej wybudowanej wzdłuż al. Pawła Adamowicza.

Ul. Kazimierza Porębskiego jest trzecią ulicą pod względem liczby osób zameldowanych na pobyt stały w górnym tarasie Gdańska (biorąc pod uwagę jedynie dzielnice leżące na południe od Alei Armii Krajowej - tzw. Gdańsk Południe), to skupia ona najwięcej mieszkańców w rejonie^[10].

Widok na zabudowę Ekolanu przy ulicy Porębskiego.

Na obszarze Zakoniczynu położone są dwa duże zbiorniki retencyjne: Świętokrzyska I (pow. 6,8 ha, obwód 1 km) i Świętokrzyska II (pow. 7,5 ha, obwód 1,3 km) usytuowane na Potoku Oruńskim, który stanowi lewy dopływ Kanału Raduni. Zbiorniki są oddalone od siebie o około 500 m i połączone ścieżką przebiegającą przez las wzdłuż potoku. Zbiornik Świętokrzyska II wraz z dwoma zadrzewionymi wyspami jest miejscem lęgów m.in. łabędzia niemego, perkoza rdzawoszyjego, perkoza dwuczubego, łyski, krzyżówki oraz kokoszki^[11].

Edukacja

Szkoły publiczne

• Szkoła Podstawowa nr 6 - powstała w 2018 roku szkoła przy ulicy Lawendowe Wzgórze, jest dobrze skomunikowana posiadając obok przystanek autobusowy i tramwajowy łączący ją z całym Gdańskiem. Na jej terenie ma filie Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gdańsku^[12]
• Szkoła Podstawowa nr 12 - wybudowana w 2008 roku szkoła przy ulicy Człuchowskiej ma dostęp do kilku boisk oraz sporej sali gimnastycznej. Większość uczniów dociera do niej rowerem o czym świadczą wielokrotne zwycięstwa w konkursie rowerowy maj^[13][14].

Transport

Tramwaj linii 12 w kierunku Oliwy oczekuje odjazdu z przystanku Lawendowe Wzgórze

Na południu osiedla Zakoniczyn znajduje się droga wojewódzka nr 221 łącząca Gdańsk z Kościerzyną. Większa część osiedla składa się z ulic o uspokojonym ruchu.

Na terenie Zakoniczyna jeżdżą autobusy ZTM w Gdańsku na południu łączące Zakoniczyn z węzłem przesiadkowym Łostowice Świętokrzyska umożliwiającym przesiadkę na tramwaj w inne rejony Gdańska, a także z węzłem Gdańsk Jasień umożliwiając przesiadkę na pociąg. Na północy Zakoniczyna jest otwarta w czerwcu 2020 roku krańcówka tramwajowa na której przystanek końcowy mają tramwaje linii 12 łączącej bezpośrednio Zakoniczyn z centrum oraz Oliwą^[15].

Na południowej granicy Zakoniczyna jeżdżą także autobusy przewoźnika regionalnego P.A Gryf^[16]. Organizuje on bezpośrednie przewozy do sąsiednich wsi, a także do Kościerzyny.

W przyszłości planowana jest budowa nowych ulic o roboczych nazwach Nowa Świętokrzyska, a także Nowa Bulońska Południowa^[17].

W dalszej perspektywie planowane jest zbudowanie połączenia kolejowego w ramach PKM^[18].

Zobacz też

• Parafia św. Krzysztofa w Gdańsku

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Andrzej Januszajtis: Zakoniczyn, czyli Sękocin